Άρθρο του Νίκου Κοτζαμπασάκη

 

Link OHE – FAO – Κρήτη

 

http://www.fao.org/mountain-partnership/news/news-detail/en/c/1270100/

 

 

Η δικτατορία της υποχρεωτικής ευτυχίας – ιστότοπος www.protagon.gr

 

Electrospun silk biomaterial scaffolds for regenerative medicine www.elsevier.com

 

Silk proteins for biomedical applications: Bioengineeringperspectives www.elsevier.com

 

Link: Επίτιμη διδάκτωρ της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων η πρύτανης Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ

Στημόνι και υφάδι εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.gr – Κώστας Γεωργουσόπουλος

http://www.tanea.gr/old-page-categories/books/article/5468705/sthmoni-kai-yfadi/

 

https://avarchives.icrc.org/Film/5446

 

https://avarchives.icrc.org/Film/5446

 

Η κ. Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ μιλά στο Cretalive για τα πιστεύω της, την ζωή της, την ιστορία της χώρας, την Ευρώπη, αλλά και για όσα ήθελε να κάνει και δεν μπόρεσε…

 

Συνάντηση Νέων Δημιουργών & Αρχαίο Δράμα – Β. Τερζάκη Παλλήκαρη, 5 Ιουλ. 2017 Δελφοί

 

“Η ανάπτυξη δια μέσου της… φτώχειας!” – Protagon, 9 Ιουλίου 2017 – Ιωάννης Παλλήκαρης

       Η Αποστολή Πηνελόπη Gandhi συμμετέχει στην Συνάντηση Νέων Δημιουργών με θέμα “Δελφικές Εορτές & Αρχαίο Δράμα” που οργανώνει το Ευρωπαικό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, από τις 30 Ιουνίου εως τις 5 Ιουλίου 2017 στους Δελφούς.

Πρόγραμμα

Πληροφορίες

Εισήγηση κ. Β.Τερζάκη Παλλήκαρη

 

Λουλακί πρόβατα & άχρωμες διαμαρτυρίες – Aboubakar Fofana, εφ. LIFO

 

http://www.documenta14.de/gr/notes-and-works/13201/aboubakar-fofana-text-ile

Μετάφραση/ επιμέλεια: Πάνος Σάκκας

Ιστότοπος www.skai.gr  05.12.2016

Ηράκλειο, 5 Νοεμβρίου 2012

Ένα συμπληρωματικό άρθρο της διακήρυξης των δικαιωμάτων του Ανθρώπου που ψήφισαν τα Ενωμένα Έθνη (ο ΟΗΕ) τον Δεκέμβρη του 1948, αφορά στο δικαίωμα κάθε λαού να χαίρεται απρόσκοπτα τα αγαθά του πολιτισμού του (το άρθρο αυτό δεν έγινε δυστυχώς δεκτό).

Μπαίνει λοιπόν αμέσως το πρόβλημα: από τι συνίστανται τα αγαθά ενός πολιτισμού, μάλιστα ειδικά αναγνωρισμένου ως ιδιαίτερου κατορθώματος ορισμένων ομάδων, λαών αλλά και ατόμων;

Με άλλα λόγια τι είναι πολιτισμός; Είναι μόνο μια κληρονομιά που μας κληροδοτεί το παρελθόν, ή είναι και μια δυναμική μέλλοντος (πρόταση δηλαδή δημιουργίας μέλλοντος).

Να πω αμέσως ότι η κληρονομιά του παρελθόντος είναι διπλή: συνίσταται στην υλική κληρονομιά (μνημεία και υλικά αγαθά κάθε φύσης, π.χ. έργα τέχνης ή χειροτεχνίας), αλλά και στα αγαθά που παρέχει ο άυλος πολιτισμός (π.χ. μνημεία του λόγου-τραγούδια, παροιμίες-χορευτικά δρώμενα και βήματα και όλο το knowhow, η πρακτική δηλαδή γνώση που συνδέεται με την παραδοσιακή, την πατροπαράδοτη άσκηση των βιοτεχνικών επαγγελμάτων και όχι μόνο.

Να σημειώσω ότι οι Γάλλοι έβαλαν ως μνημείο πολιτισμού την γαλλική κουζίνα (πράγμα που ανεγνώρισε και η Unesco ως παγκόσμιο μνημείο). Και βέβαια μ’ αυτό το σκεφτικό, στον άυλο πολιτισμό μπορεί να κατατάξουμε γιατροσόφια, φίλτρα ερωτικά, ξόρκια, συνταγές μαγειρικής κ.λπ.

Στη δυναμική όμως του πολιτισμού του μέλλοντος πρέπει να συμπεριλάβουμε την κάθε μάθηση. Με το σκεφτικό (είναι αυτό που καθοδηγεί κυρίως τους Αμερικάνους); I teach, I touch the future (διδάσκω, άρα αγγίζω το μέλλον).

Έτσι άλλωστε η περιβόητη Silicon Valley έχει ως σύνθημά της το «ο καλλίτερος τρόπος να δαμάσεις το μέλλον, είναι να το δημιουργήσεις».

Να πω λοιπόν πιο απλά ότι η χρήση του παλιού μοντέλου, εφαρμοσμένου όμως στις καινούργιες συνθήκες, αποτελεί τη βάση κάθε είδους πολιτισμού. Βασίζεται δηλαδή ο πολιτισμός αυτός στις βεβαιότητες του παρελθόντος για την δημιουργία πάντα ενός καλλίτερου μέλλοντος.

Ας έρθουμε όμως στο θέμα μας: το κρητικό υφαντό. Και εδώ θα μου επιτρέψετε να σας διηγηθώ ένα γεγονός που σχετίζεται με την πατροπαράδοτη ελληνική υφαντική.
Είμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν η παρισινή καγκελαρία των Πανεπιστημίων της οποίας ήμουν τότε πρύτανης, αποφασίζει να διαθέσει ένα από τα παλιά, αλλά κλασσικά κτήρια της (αφού βέβαια ανακαινισθεί) για την φιλοξενία των ξένων διακεκριμένων επιστημόνων.

Πρόκειται για το Κέντρο Suger, το οποίο λειτουργεί άριστα από τότε χωρίς διακόπη). Για τον εξοπλισμό και την επίπλωση του ξενώνα του, μια από τις σπουδαιότερες χορηγούς ήταν η κυρία Anette Schlumberger, (θετή νομίζω μητέρα του δικούς μας Καφάτου). Για την χορηγία όμως έθεσε η Anette έναν όρο που ξένισε τους Γάλλους: Όλα τα κλινοσκεπάσματα, είπε πρέπει να είναι υφαντά από Ελληνίδες, ει δυνατόν Κρητικές, υφάντριες. Να είναι δηλαδή κρητικές πατανίες.

Έσπευσα να δηλώσω ότι δεν ήμουν η εμπνεύστρια αυτού του περίεργου όρου, όπως πίστευαν οι Γάλλοι λόγω της καταγωγής μου, αλλά το αποδέχτηκα και προσπάθησα να ανταποκριθώ στην απαίτηση. Η συνέχεια αναμενόμενη.

Δεν βρήκαμε υφάντριες έτοιμες να αναλάβουν το έργο και η κυρία Schlumberger, που είχε προικίσει την Ελλάδα και με ένα σωρό επαρχιακές βιβλιοθήκες, μου εμπιστεύθηκε, αφού βέβαια δέχτηκε να χρησιμοποιήσουμε την δωρεά της σύμφωνα με τις ανάγκες του ξενώνα (αγοράστηκαν δηλαδή γαλλικά κλινοσκεπάσματα) μου εμπιστεύθηκε λοιπόν η Anette την απορία της; Γιατί οι Έλληνες αφήνουν να παρακμάσει όλος ο λαϊκός πολιτισμός τους, όλη η πατροπαράδοτη χειροτεχνία τους, που έχει δώσει πραγματικά αριστουργήματα;

Είμαι βέβαιη ότι σήμερα, αν ήταν εν ζωή, θα έσπευδε να συγχαρεί την κυρία Βαρβάρα Τερζάκη-Παλλήκαρη για την προσπάθειά της. Το κάνω λοιπόν, σχεδόν εκ μέρους της, ευχόμενη κάθε επιτυχία στο εθνικό, καλλιτεχνικό και πολιτιστικό έργο του Πανεπιστημίου των Ορέων, που με το πρόγραμμα Πηνελόπη-Gandhi ξαναζωντανεύει την προσπάθεια της α/εργάτριας Φλωρεντίνης Καλούτση-Σκουλούδη.

Θα αρχίσω την συμβολή μου στη σημερινή σύναξη  εδώ στην Κρήτη, για την Πηνελόπη Gandhi ,λέγοντας ότι θα ήθελα να χαρώ μια μέρα την κρητική φιλοξενία, σ’ ένα σπιτικό που θα είναι ντυμένο, τόσο στο πάτωμα, όσο και στα καθιστικά και στους τοίχους με υφαντά του νησιού, υφαντά που θα μπορούσαν να είναι ακόμη και παραθύρων παραπετάσματα. Μιλώ βέβαια μεταξύ άλλων για τις μακρόπετσες των τοίχων ή τις ταβλόπετσες των γιορταστικών τραπεζιών, που τόσο επισταμένα μελέτησε η Ροδούλα Κούμαρη.

Επίσης θα ήθελα να διαπιστώσω με τα ίδια μου τα μάτια αυτό που γράφουν τα βιβλία, ότι δηλαδή άλλα διαφορετικά είναι τα χρώματα και τα σχέδια που επιχωριάζουν στις ορεινές περιοχές και άλλα τα αισθητικά πρότυπα στον Ομαλό, κι άλλα ασφαλώς στις παραλίες, όπου παρουσιάζονται και οι ολόγιομες πατανίες με διακοσμήσεις καραβιών.

Όσο για την Κρητική καθαρά δημιουργία, θα ήθελα να δω στην πραγματικότητα, κάτι που υποψιάζομαι χωρίς να έχω σχετικές ενδείξεις, ότι δηλαδή τα μινωικά αγγεία, οι ανακτορικές τοιχογραφίες της Κνωσού που είχε μελετήσει η Φλωρεντίνη Καλούτση καθώς και οι παραστάσεις της σαρκοφάγου της Φαιστού μεταξύ άλλων, κάπως, νομίζω, θα επηρέασαν τις κρητικές υφάντρες, σαν μια αισθητική κρυπτομνησία, στην χρωματική επιλογή και στην θεματική ίσως υφαντική απεικόνιση. Παράδειγμα ο διπλούς πέλεκυς που κοσμεί πλήθος κρητικών υφαντών.

Γιατί όμως μιλώ για υφάντρες, όταν είναι πια αποδεδειγμένο ότι (όπως το δίδαξε ο Γκάντι, στον οποίον αναφέρεται  η κυρία Bαρβάρα Tερζάκη Παλλήκαρη ,εμπνεύστρια της Αποστολής  ετούτης) τουλάχιστον στην Ασία (της Μικρασίας μη εξαιρουμένης) οι άνδρες υφάντες ασκούν με περισσό ταλέντο αυτήν την κατεξοχήν ωστόσο γυναικεία τέχνη. Γυναικεία, αυτό τουλάχιστον αφήνουν να διαφανή οι παραδόσεις, το λεξιλόγιο και η αρχαία μυθολογία, αλλά και η αναγέννηση της κρητικής υφαντικής από την Φλωρεντίνη και τις πολυπληθείς εργάτριές της.

Έπρεπε άλλωστε να επιδοθεί στην γνώση και εκτέλεση αυτής της ευγενούς ασχοίας, μια αμερικάνα, για να γίνει, τουλάχιστον για ένα φεγγάρι, η υφαντική της μόδας και του συρμού, στους κόλπους της υψηλής λεγομένης κοινωνίας.

Μιλώ βέβαια για την Εύα Πάλμερ Σικελιανού, της οποίας το έργο, μαζί βέβαια με τον Άγγελο, ζωντάνεψε τις Δελφικές γιορτές στα μετά την μικρασιατική καταστροφή χρόνια, και της οποίας ο αργαλειός διατηρείται ανέπαφος σχεδόν στο Μουσείο Σικελιανού στους Δελφούς, που μπορεί κανείς να επισκεφτεί.

Αλλά μια και ανέφερα έστω ακροθιγώς, την Μικρασιατική καταστροφή, να σημειώσω παρεμπιπτόντως, ότι η εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα, έδωσε εξαιρετική ώθηση στην ταπητουργία, την χειροτεχνία που οι Έλληνες της κεντρώας και ανατολικής κυρίως Μικρασίας, ασκούσαν με ιδιαίτερη επιτυχία.

Να πω σχετικά ότι η φτωχογειτονιά του προσφυγικού συνοικισμού όπου γεννήθηκα, σεμνύνεται ακόμη με την ύπαρξη επιβλητικού κτιρίου, του ταπητουργείου ακριβώς του Βύρωνα.

Κι εδώ ίσως θα πρέπει να αναρωτηθώ αν οι Τουρκοκρητικοί, όσο βέβαια ήταν στο νησί, είχαν τις δικές τους υφαντικές συνήθειες και μεθόδους, που θα μετέφεραν ίσως τώρα στις μικρασιατικές εστίες αυτές που κληρονόμησαν με την έξοδο, την αποπομπή των Ελλήνων. Κατά τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να δούμε, αν η πολύχρονη βενετική παρουσία στο νησί άφησε το στίγμα της και στις υφαντικές συνήθειες. Αν δηλαδή υπάρχει, ας πούμε υφαντική ολοκληρωτικού τοιχοστολίσματος και αν ναι με ποια μοτίβα, ίσως μόνο ξενόφερτα.

Να προσθέσω ότι δεν θα ήταν άσκοπο να αναρωτηθεί κανείς αν η Κρητική λογοτεχνία, ο Ερωτόκριτος ή η Εριφύλη, άφησαν τα ίχνη τους στα θέματα των υφαντών, αφού τόσο έγινε γνωστή και αγαπητή σ’ όλη την Ελλάδα, παρά τα δυτικοευρωπαϊκά στοιχεία που περιέχει θέματα αυτά που ασφαλώς θα μελετήσουν ανθρωπολόγοι και εθνογράφοι ειδικοί, πολύ περισσότερο από μένα (βλέπω π.χ. στην αίθουσα την φίλη Λουίζα Καραπιδάκη). Αυτοί που επιστρατεύθηκαν ασφαλώς ήδη, για την ευόδωση του έργου αυτού του suis generis πανεπιστημίου, με το όνομα των  Πανεπιστήμιο των Ορέων.

Θα ήταν εργώδες και ασφαλώς περιττό να επισημάνω ότι η μελέτη της υφαντικής τέχνης έχει πτυχές πολυσχιδείς. Αφορούν στα υλικά που χρησιμοποιούνται (μαλλιά, μπαμπάκια, λινάρια κ.ά.) στην προετοιμασία των νημάτων, στο χρωματισμό τους και βέβαια στα σχέδια, τόσο αυτά που επιλέγονται για την κάλυψη των πατωμάτων (κιλίμια και χαλιά) που επιτελούσαν ίσως κάποτε και τον ρόλο στρωμάτων ύπνου, όσο και αυτά που επιλέγονται για τη χρήση κλινοσκεπασμάτων, μαξιλαριών, σκεπασμάτων, καθισμάτων και κλινών ή ακόμη και ενδυμάτων.

Η μελέτη μεταξύ άλλων και του μεγέθους του κάθε υφαντού, πολλά μπορεί να δηλώσει για την χρήση του, αλλά και πλαγίως θα έλεγα, για τον τρόπο ζωής, κατά εποχές. Φανερό επίσης το πόσο είναι ενδεικτικό της οικιακής θα έλεγα οικονομίας η παραγωγή υφαντών, όταν γίνεται είτε για προσωπική χρήση, είτε και για το τοπικό εναλλακτικό ή μη μικρεμπόριο.

Και εδώ βέβαια δεν μιλώ για την εκβιομηχανοποίηση των υφαντών, πράγμα που θεωρώ ξένο από την καλλιτεχνική σκοπιά της υφαντικής που μας ενδιαφέρει εδώ.

Ξεστράτισα όμως νομίζω, μιλώντας για τα αυτονόητα ή για πράγματα και θέματα που λίγο (αν όχι διόλου) δεν κατέχω.

Θέλω ωστόσο να υπογραμμίσω την ανάγκη επιστημονικής έρευνας γύρω από την υφαντική, την ελληνική, κι’ αυτό για να φανεί η ιδιαιτερότητά της, αν υπάρχει, σε ένα κλάδο που σίγουρα έχει δεχτεί αλληλοβαλκανικές επιδράσεις.

Αυτό τουλάχιστον μου δείχνει μια εμπεριστατωμένη έρευνα γύρω από την αλβανική ταπητουργία, που προώθησε και επιτέλεσε το Πανεπιστήμιο των Τιράνων με τον τίτλο (μεταφράζω: «Αλβανικά κιλίμια και χαλιά»). Αναγνωρίζω έτσι απλά χωρίς προσπάθεια, μοτίβα που μου έκαναν οικεία, που μου γνώρισαν, ας πούμε τα Αραχωβίτικα, αλλά και τα βορειοελλαδίτικα υφαντά, τα αναγνωρίζω μέσα στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό αυτής της δημοσίευσης. Δεν διστάζει βέβαια να παρουσιάζει η αλβανική μελέτη (μεταξύ άλλων) και παραλλαγές του μοτίβου του δικέφαλου αετού, μοτίβο που θεωρεί έμπνευσης αλβανικής.

Ας θεωρήσουμε την παρατήρηση ως κατάλοιπο της βυζαντινής παρουσίας στην Αλβανία (την Ιλλυρία των Βυζαντινών), μολονότι δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι ο Δικέφαλος αετός, είναι σήμερα το Εθνικό πια σύμβολο της γείτονος χώρας.

Θα ήταν βέβαια ευχής έργο, αν μέρος της ελληνικής μελέτης για την υφαντική αποτελούσε η τυχόν βυζαντινή καταβολή της. Να θυμίσω μόνο, ότι τα εξάμιτα, τα δίβλαττα και τρίβλαττα είναι οι όροι, μεταξύ άλλων, που χαρακτηρίζουν τα είδη των βυζαντινών υφαντών (όχι βέβαια μόνο των επίσημων κεκωλυμμένων, αυτών που απαγορεύεται να βγουν από τη χώρα (όπως π.χ. τα πολύτιμα Palia), αλλά και των απλών δημιουργημάτων των ανώνυμων έργα, που εργάστηκαν για να κοσμήσουν με βήλα (με παραπετάσματα δηλαδή) τα ανοίγματα μεταξύ των κιόνων φτωχών ίσως εκκλησιών, αλλά και αυτής της Αγ. Σοφιάς.

Μια και ο λόγος για Βυζάντιο, να θυμίσω εδώ παρεμπιπτόντως ότι το βυζαντινό ύφασμα, το υφαντό δηλαδή, ήταν προϊόν υψηλής τεχνικής, της οποίας τα έργα αποτελούσαν δείγματα απαράμιλλης τέχνης.

Αυτοκρατορικά εργαστήρια στην Κων/πολη και στις επαρχίες (π.χ. σε Αίγυπτο και Συρία πριν την Αραβική κατάκτηση), αλλά επίσης σε Κόρινθο και Θήβα, παρήγαγαν τα περίφημα κεκαλυμμένα δεσποτικά, αυτά που προορίζονταν για τον αυτοκράτορα και την αυλή, έργα τέχνης με παραστάσεις θρησκευτικές και κοσμικές (κυνήγια, λέοντες, αετοί σε ρόδακες: αετάρια, γρυπάρια κ.ά.).

Τα πολύτιμα αυτά υφάσματα, φτιαγμένα από μετάξινες χρωματικές κλωστές, διανθισμένα με κλωστές χρυσές, αποτελούσαν περιουσία κρατική που ο αυτοκράτορας χρησιμοποιούσε συχνά για δώρα σε ξένους ηγεμόνες.

Τα μουσεία της Ευρώπης, αλλά και οι καθεδρικοί ναοί της, είναι κατάμεστα από τα πολύτιμα αυτά είδη, που πλούτισαν τις χώρες της Ευρώπης, κυρίως μετά την λεηλασία της Κων/πολης, στα 1204 από τους Σταυροφόρους.

Τα χρυσοποίκιλτα βυζαντινά υφαντά, προορίζονταν, εκτός βέβαια από την αυλή, στις πλούσιες εκκλησίες (βέβαια αυτά που παρίσταναν θρησκευτικά θέματα) αλλά και στους άρχοντες. Ο Αστέριος Αμασεϊας (ζει τον 6ο αιώνα) σκωπτικώς αναφέρει ότι πολλοί πλούσιοι είναι, εξ’ αιτίας των διακοσμημένων με παραστάσεις ενδυμάτων τους (αντιγράφω): «Ζωγραφισμένοι, ιστορημένοι περιφερόμενοι τοίχοι».

Τα ονόματα των υφαντών αυτών προδίδουν καμιά φορά το είδος και τον χρωματισμό τους. Ενδεικτικά αναφέρω τις σένδες, τα λινομαλοτάρια, τα οξέα μεγαλόζηλα, τα πρασινοδίβλαττα και ημιμηλινοδιβλαττα περιζήτητα τα πολύτιμα αυτά υφάσμτα, γνωστά σε όλο τον κόσμο, δεδομένου ότι το ύφασμα ταξιδεύει εύκολα, έγιναν αντικείμενο λείας που δηλώνει την τεχνολογική υπερτερότητα του Βυζαντίου.

Να θυμίσω σχετικά ότι οι Νορμανδοί σε μια έφοδό τους εναντίον της Ελλάδας στα 1185 αιχμαλώτισαν τους εργάτες των εργαστηρίων της Κορίνθου και της Θήβας (εργαστήρια υπήρχαν επίσης ιδιωτικά όπως αυτά της Δανιηλίδας στην Πάτρα). Από τους αιχμαλωτισθένες αυτούς εργάτες υφάντες, οι Νορμανδοί και κατόπιν η Δυτική Ευρώπη, διδάχτηκε την παραγωγή των περίφημων brocards.

Πάντως ως επιβίωση βυζαντινή θα πρέπει να θεωρηθεί ασφαλώς η συνήθεια της ύφανσης θρησκευτικών θεμάτων. Τα συναντάμε σε κλινοσκεπάσματα (τις λεγόμενες πατανίες) αλλά και στις πολυάριθμες πετσέτες που ύφαιναν για την προίκα τους οι κορασίδες της Κρήτης. Ένα άλλωστε από τα θέματα που κοσμούν τις πετσέτες αυτές είναι το ψίκι, η νυμφική δηλαδή ακολουθία, η λέξη ψίκι είναι άκρως βυζαντινός όρος οψίκιον (έχει ακριβώς την ίδια σημασία) όρος που έδωσε το όνομα στην περιοχή (απέναντι στην Κων/πολη) όπου ήδευε αρχικά η αυτοκρατορική ακολουθία (πρόκειται για το θέμα οψικίον, στην Βιθυνία)

Τέχνη θεϊκή βάση πάνδημης καλλιτεχνικής επίδοσης ήταν ανέκαθεν για τους Έλληνες η υφαντική. Το εργαλείο της, ο αργαλειός, όπως δείχνει η ετυμολογική προέλευσή του, είναι το κατεξοχήν εργαλείο του πολιτισμού. Στην Κρήτη είναι το εργαστήρι τέχνης και πολιτισμού.

Και για την θεϊκή ιδιότητα της υφαντικής, θα θυμίσω εδώ την αντιπαράθεση της Αράχνης με την θεά Αθηνά, της οποίας χαρακτηριστικά άλλωστε, ένα από τα πολυάριθμα επίθετά της (θυμίζει σ’ αυτόν την άλλη Παρθένο, την Παναγιά) ένα λοιπόν επίθετο της Αθηνάς, ήταν και το Εργάνη (προστάτιδα δηλαδή της οικιακής ζωής και δημιουργίας, όπως δείχνει και ο μύθος της Πανδώρας που προίκισε η Αθηνά με δεξιοσύνη οικιακή).

Δεν είναι άλλωστε χωρίς σημασία το ότι στα Παναθήναια, σε επίσημη πομπή, πρόσφεραν οι Αθηναίοι στην προστάτιδα θεά τους, πέπλον υφασμένον από τις παρθένες της πόλης τους.

Να θυμίσω λοιπόν την διαμάχη της Αράχνης με την Αθηνά, όπως μας την διασώζει ο Οβίδιος στις Μεταμορφώσεις του.

Η Αράχνη, γνωστή για την επιδεξιότητά της στην υφαντική και το κέντημα (κυρίως στην Λυδία) ήταν θυγατέρα του Ίδμωνα, του εξειδικευμένου στην βαφή των νημάτων.

Η φήμη της Αράχνης μετατράπηκε σε αλαζονεία, τόσο που η Αράχνη ζήτησε να παλέψει στην επιδεξιότητα της ύφανσης με την ίδια την Αθηνά, μολονότι η θεά προσπάθησε να την αποτρέψει.

Στον αγώνα η Αράχνη διάλεξε για θέμα της ύφανσής της τα έργα των θεών και ιδιαίτερα τις ερωτικές τους περιπέτειες, πράγμα που προκάλεσε την οργή της Παρθένας Αθηνάς.

Ξέσκισε λοιπόν η θεά τον αραχναίο ιστό και η Αράχνη αυτοκτόνησε από απελπισία. Τότε η Αθηνά την μεταμόρφωσε στο γνωστό άπτερο έντομο και την καταράστηκε να υφαίνει κρεμασμένη.

Συμπέρασμα: κανείς σε τίποτα δεν μπορεί να παραβγεί με τους θεούς. (Κάτι ξέρει γι’ αυτό, ας πούμε ο Προμηθέας) αλλά εμείς, σαν φόρο σχεδόν τιμής στην δεξιοσύνη της άτυχης κόρης Αράχνης, κρατήσαμε το όνομά της σαν συνθετικό επίλεκτης υφαντικής δημιουργίας. Μιλώ βέβαια για τα περιζήτητα αραχνοϋφαντα.

Καιρός να καταλήξω, με ένα ίσως παραλληλισμό. Όπως στον Όμηρο το συνεχώς ημιτελές υφαντό της Πηνελόπης είναι το σύμβολο μέλλοντος και το όργανο μάλλον της συζυγικής πίστης, ας ευχηθώ στο νεοσύστατο πανεπιστήμιο των Ορέων , που έχει αναφορά ακριβώς την Πηνελόπη, να γίνει η ακοίμητη προσπάθεια της αναβίωσης του κάθε πατροπαράδοτου πολιτιστικού λαϊκού βιώματος, με επιμονή και με πίστη για το μέλλον.

Και βέβαια πάνω απ’ όλα θα ευχηθώ να ευδοκιμήσει στο νησί εδώ της Κρήτης και προοδευτικά σε όλη τη χώρα, η θεϊκή τέχνης της υφαντικής, όσο ακόμη ζουν και ξέρουν γι’ αυτήν τα κάλλιστα μυστικά της, οι παλιοί και οι παλαιές υπηρέτες και υπηρέτριές της.
Το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, ακολουθώντας σ’ αυτό το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, όπου πρόσφατα υποστηρίχθηκε διατριβή για τα υφαντά του Μετσόβου, πρέπει να συμπράξει για την ευόδωση αυτού του σκοπού του Πανεπιστημίου των Ορέων ,για  την  υφαντική της Κρήτης ,την   Αποστολή Πηνελόπη  Gandhi.

Θα το υπογραμμίσω και πάλι, τελειώνοντας. Η γνώση της υφαντικής είναι πολύτιμο στοιχείο του άυλου πολιτισμού. Αυτού που προσπαθεί να διασώσει σήμερα διεθνώς η Unesco, ενώ τα προϊόντα της απαράμιλλης αυτής βιοτεχνίας, είναι λαμπρά δείγματα του υλικού λαϊκού πολιτισμού της χώρας. Μετέχει δηλαδή η υφαντική στην διττή πολιτιστική δημιουργία που ανέφερα αρχίζοντας.

Θα το πω πιο απλά: αναμφισβήτητα είναι το κάθε υφαντό, έργο τέχνης πατροπαράδοτο, μαζί και τεχνικής. Συνδυασμός η υφαντική, παρελθόντος μαζί και μέλλοντος καλλιτεχνικού, αξίζει να γράψουμε την ιστορία της, να αφουγκραστούμε τα μυστικά της και να οικειοποιηθούμε το ποτιστικό δίδαγμά της για ένα πιο αυθεντικό και ωραιότερο αύριο, αυτό που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος, ειδικά σήμερα.
Συγχαίρω την κ. Bαρβάρα  Tερζάκη Παλλήκαρη και την ομάδα της
για την πρωτοποριακή σκέψη και πρωτοβουλία της, για την  ανάσταση της ιερής υφαντικής τέχνης της μεγάλης Κρήτης.

 

Η Κόρη των Ορέων προσκαλεί την Ευρώπη

 

Hier webt man seit grauer vorzeit, E. Sapouna Sakellaraki mag. Merian Kreta

 

 

From: Nikos Stampolidis
Date: 2 June 2016 at 08:30:47 EEST
To: “panoreon@panoreon.gr” <panoreon@panoreon.gr>
Subject: Απάντηση: Αποστολή Πηνελόπη Gandhi – Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου

Βαρβάρα μου!!! αγαπημένη μου!!! καλησπέρα σου,

Σήμερα, επιτέλους ο ξυλουργός, μου έφερε τον αργαλειό μου!!!!!!!!
Πόση η χαρά μου!!! δεν περιγράφεται, σαν μικρό παιδί, που του φέρνουν το ακριβότερο δώρο του κόσμου, έτσι νιώθω!
Βαρβάρα μου, σ΄ευχαριστώ πολύ πολύ, αν δεν ήσουν εσύ, ποτέ δεν θα γινόταν κάτι τέτοιο.
Ευγνωμονώ Το Θεό, που σε συνάντησα στη Ζήρο, εκείνη την ευλογηγμένη μέρα και ξύπνησαν μέσα μου οι μνήμες του αργαλειού,
της γιαγιάς μου, που για τόσα χρόνια ήταν κρυμμένες.
Έβαλα τον αργαλειό μου (το λέω και δεν το πιστεύω) στο δωμάτιο που είχα τη γλυκιά μου μανούλα.
Στόλισα το χώρο με μερικά υφαντά από τα χεράκια της λατρεμένης μου γιαγιάς, της Αγάπης.
Δεν ξέρεις πόσο παρακαλούσα πολλούς ξυλουργούς να φτιάξουν τον αργαλειό της γιαγιάς μου, που έφερα από τα χωριό,
και δεν ήθελαν ίσως δεν ήξεραν; ή έψαχνα να αγοράσω κάποιον παλιό και τίποτα δεν γινόταν. Ευτυχώς βρέθηκε, ο Μιχάλης,
άργησε πολύ, αλλά τον έφτιαξε.
Γλυκιά μου Βαρβάρα, νιώθω,  ότι όλοι, η γιαγιά μου, ο παππούς μου, η μανούλα μου είναι δίπλα στον αργαλειό μου και με βλέπουν.
Αισθάνομαι μια αύρα, μια γλύκα, μια μαγεία, μια γαλήνη να πλημμυρίζει το σπίτι μου, με το που ήρθε ο αργαλειός μου.
Ο αργαλειός της γιαγιάς μου, που μεγάλωσα κοντά της μέχρι να πάω στο γυμνάσιο, μέναμε στην ίδια αυλή στο χωριό μας,
είναι δίπλα μου! στο σπίτι μου! Ας ήξερα η ψυχούλα της το νιώθει.
Βέβαια, είχε μεγάλη φθορά από το σαράκι και δε φαινόταν εξωτερικά και έτσι, μου έκανε ο ξυλουργός
ένα αντίγραφο, αλλά παράλειψε τις λεπτομέρειες, τα σκαλίσματα στο πέταλο και μερικά άλλα. Θα έρθει να φτιάξει καλύτερα
το χρώμα και τον παρακάλεσα και θα μου κάνει ό,τι παρέλειψε. Έχω όμως από τη γιαγιά μου, σαίτες, άρδακτο, αρδάκτι, τυλιγάδια,
μασούρια, βρήκα και παλιά χτένια.
Μου ήρθαν και οι κλωστές για τους μύτους που παραγγείλαμε με την Έλλη από την Αθήνα.
Τώρα πια, μετά το Πάσχα, πρώτα ο Θεός σιγά θα τα ρυθμίσουμε όλα, με τη δασκάλα μου, την Έλλη, η οποία είναι ένας εξαιρετικός
άνθρωπος, με καλοσύνη και ευγένεια ψυχής.
Σου στέλνω μερικές φωτγραφίες να δεις τον αργαλειό μου και σε κερνώ κι ένα καλιτσουνάκι, που τα φτιάξαμε εχθές.
Βαρβάρα μου!!! Βαρβάρα μου!!! σου στέλνω χίλια φιλάκια και όλες τις ευχαριστίες του κόσμου, από τα βάθη της καρδιάς μου.

Ιουλία

Μανώλης

Βασίλης Καραποστόλης

ΤΟ ΒΗΜΑ, 26.03.2016

 

Ενα από τα πιο χτυπητά παράδοξα των ημερών μας είναι το ότι, αν και ανασφαλείς, οι άνθρωποι αποφεύγουν να πάρουν τα μέτρα τους. Επικρατεί ένα διάχυτο «μούδιασμα», όλοι το αντιλαμβάνονται, όλοι το νιώθουν. Αλλά η σκέψη τους αποφεύγει να θέτει καθαρά και ανοιχτά το ερώτημα: Πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσοι κίνδυνοι γύρω και ο απειλούμενος να μην μπορεί και σχεδόν να μη θέλει να γίνει εγρήγορος;

Το ζήτημα όμως δεν προέκυψε πρόσφατα. Οι ρίζες του πάνε βαθιά μες στον χρόνο και όποιος κάνει τον κόπο να δει πού πηγαίνουν θα διαπιστώσει πως φθάνουν εκεί όπου αρχίζει η νέα πίστη, η μοναδική πίστη στους νεότερους χρόνους: η πίστη ότι επιτέλους τα πράγματα «θα δουλεύουν από μόνα τους». Ο αυτοματισμός ανυψώθηκε σε σύγχρονη θεότητα. Ειπώθηκε τόσες φορές αόριστα αυτό που έφθασε να μη σημαίνει τίποτα, να μην αγγίζει καθόλου το πρόβλημα στον πυρήνα του. Διότι τι άλλο μπορούσε να συμβεί με τη θεοποίηση των αυτοματισμών από το να μειωθεί η θέληση για δράση; Και αυτό ακριβώς διαπιστώνεται σήμερα. Η παρατεταμένη εμπιστοσύνη στις λύσεις που θα προσέφεραν κάποιοι «μηχανισμοί» προκάλεσε μια ανεπανόρθωτη βλάβη στην ίδια τη δυνατότητα του ανθρώπινου νου να οδηγείται σε αποφάσεις, να αναθεωρεί, να επιδιορθώνει, να αλλάζει κατεύθυνση. Η ενεργητικότητα του ανθρώπου κρίθηκε μάλλον περιττή, αφού αντ’ αυτού ενεργούσαν καλώδια, αναβόσβηναν φώτα, ανοιγόκλειναν μόνες τους οι πόρτες και εκτοξεύονταν ρουκέτες με ένα πάτημα του κουμπιού. Μοιραία, έτσι, ήλθε η παράλυση.

Πόση διαφορά με προηγούμενες εποχές όπου, επειδή τα υλικά εφόδια ήταν λιγότερα, οι ψυχικές εφεδρείες ήταν περισσότερες. Η αρχαία ελληνική πολιτεία αναζητεί τους φύλακές της και δεν δυσκολεύεται να τους βρει. Η Ρώμη ορίζει κι αυτή στους λεγεωνάριους να κρατούν χαρακτηριστικά το δάχτυλο μπροστά στο στόμα για να διώχνουν την υπνηλία κατά τη βραδινή σκοπιά. Συμβολικά είναι η στάση που λέει: Μείνε ξύπνιος, μην επαναπαύεσαι, αφουγκράσου μέσα στη νύχτα το τι κυοφορείται και δράσε ανάλογα.

Λίγο ως πολύ ο ίδιος κανόνας θα ισχύσει και αργότερα, σε κάθε περίπτωση όπου τόσο τα κράτη όσο και τα άτομα περιζώνονται από απειλές. Οι μεσαιωνικοί ιππότες, οι βυζαντινοί ακρίτες, οι πολιτοφύλακες στη Γαλλική Επανάσταση αντιπροσωπεύουν μερικούς μόνο από τους τύπους αυτής της ετοιμότητας. Είναι, προφανώς, ξένη στα νεότερα ήθη. Μήπως επειδή το παρελθόν στιγματιζόταν περισσότερο από πολεμικές εντάσεις και επέβαλε στον καθένα να είναι μάχιμος; Ομως και η σχετική παγκόσμια ειρήνη σήμερα, παρά τις επιμέρους συρράξεις, είναι από καιρό ναρκοθετημένη. Ο πόλεμος σιγοβράζει κάτω από την επιφάνεια. Αλλά ενώ οι δονήσεις γίνονται ήδη αισθητές, τα νεύρα τελικά ατονούν. Ο πληθυσμός του δυτικού ημισφαιρίου, αν και ανησυχεί περισσότερο, εξακολουθεί να περιμένει «κάτι» που μπορεί να τον απαλλάξει από το μαρτύριο της αβεβαιότητας και κυρίως από την αγωνία του να πάρει αποφάσεις. Αυτό το «κάτι» όμως αργεί να εμφανιστεί. Δεν το κομίζει η αγορά, δεν το αναγγέλλει η τεχνολογία και η επιστήμη προ πολλού σηκώνει τους ώμους της και ξανασκύβει στα μικροσκόπιά της, επιφορτισμένη να ανακαλύψει το ελιξίριο για την παράταση της ζωής.

Στο μεταξύ η ζωή έχει ζαρώσει υπερβολικά από  τον φόβο της. Οι πάντες φοβούνται να μην υποστούν κάποιο πλήγμα στα έσοδα ή στην υγεία τους και τρέμοντας το κακό ενδεχόμενο προφυλάγονται ώστε οι μέρες τους να γίνουν έστω και λίγο περισσότερες. Ζούμε για το Λίγο. Αυτό σημαίνει πως αντίθετα με ό,τι διατυμπανίζεται δεν είναι η ζωή και η ευτυχία που ενδιαφέρει τους ανθρώπους, είναι η με κάθε τρόπο αποφυγή του πόνου. Κι όχι μόνο του πόνου. Της παραμικρής δυσχέρειας, της παραμικρής αναποδιάς. Ο,τι έρχεται αντίθετα προς την επιθυμία την πανικοβάλλει. Πού είναι το τεχνολογικό όπλο, αυτό το εύρημα που θα έσωζε τους απειλούμενους; Τα δελτία ειδήσεων το φωνάζουν σαδιστικά: το νερό στον πλανήτη λιγοστεύει, οι πηγές ενέργειας στερεύουν, οι φανατικοί μουσουλμάνοι αγριεύουν ακόμη πιο πολύ, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πληθαίνουν και η κινέζικη τίγρις, μεθυσμένη από κρασί γαλλικής προελεύσεως, βρυχάται απαίσια. Τι θα κάνει η Δύση και ειδικά η Ευρώπη; Μες στην απελπισία της αποσύρει την παλιά προσδοκία της ότι η διάνοιά της θα βρει μια διέξοδο. Το «κάτι» δεν θα έρθει. Οπότε τι άλλο μένει παρά να έρθει ο «κάποιος»; Ενας τολμητίας με αλύγιστη πολιτική βούληση, περιφρονητής κάθε δισταγμού. Εφθασε η ώρα για έναν νέο καισαρισμό, προφήτευε ο (Γερμανός) Σπέγκλερ. Είχε δίκιο; Το όλο ζήτημα θα κριθεί συντόμως. Και όχι βέβαια με κάποιο δημοψήφισμα.

 

Ο κ. Βασίλης Καραποστόλης είναι καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΤΑ ΟΡΕΙΝΑ ΣΠΟΥΔΑΣΜΑΤΑ Ή ΟΙ ΑΞΙΟΙ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Η μοίρα του ανθρώπου συνδέεται με την επίγεια δράση εγγράφεται στον ορίζοντα του χρόνου, γυμνάζεται στη φθορά και τις νεφώσεις των καιρών. Αυτή η αλληλεπίδραση συνιστά πολυφωνία λόγου και πράξεων, σαν ένα ποτάμι που κυλά στον ωκεανό της ιστορίας, τρεφόμενο από πολλά ρυάκια. Ο άνθρωπος είναι ο πλάστης και πρωταγωνιστής, ο αντίμαχος στην ανόσια απειλή, ο εμπνευστής και οροθέτης του αύριο.

Μια μικρή ομάδα ανθρώπων με γερή καρδιά και στεγανή ψυχή ξεκίνησε πριν δέκα χρόνια να ταξιδεύει στον ωκεανό της ζωής μας. Μαρτυρίες, εξορμήσεις, στιχομυθία ανθρώπων διαφορετικών βιωμάτων, ιατρική γνώση και συνδρομή, δεκάδες σελίδες ανθρωπιάς και συνεργατικής καλοσύνης.  Οι άνθρωποι έτρεχαν προτού βραδιάσει και προλάβαιναν το επόμενο ξημέρωμα δίπλα στη γλάστρα με το βασιλικό ν ανεμίζει περιχαρής στον άνεμο, κοιτώντας το ροζιασμένο χέρι του γέροντα και λεβέντη της ζωής, καθώς εκείνος ψιθύριζε τις συλλαβές του καιρού του. Άνθρωποι εμπνευστές αγάπης και συναλληλίας, συνάνθρωποι και επιστήμονες μαζί, με ηγήτορες τον Πρύτανη, των Χανίων, της Κρήτης μας καύχημα, με την αγρύπνια της ιατρικής και της οικουμενικής προσφοράς, την Βαρβάρα Τερζάκη Παλλήκαρη με τη εναγώνια δόξα (φήμη) στην διάδοση και ανατροφή των καιρών και ανθρώπων που γέννησαν τον χειρώνακτα πολιτισμό μας, πλέκει και διαπλέκει το δικό της λόγο και τέχνη. Δίπλα τους εκλεκτοί παν/κοί της παιδεία και της αγωγής από τον κρητικό παν/μιο με πνευματική αγωνία και προσφορά αγάπης.

Συνανατρεφόμενοι πολλοί, αυθεντικοί άνθρωποι σε τούτη τη φύση, στο χωριό της λεβεντιάς και του καμαρωτού λόγου, αναπνέοντας την ευωδιά της φασκομηλιάς, δεν διώχνουμε τα χελιδόνια της χαράς που γυροβλέπουν τα παράθυρα του Κρανιώτικου σχολείου. Ο φίλεργος Δήμαρχός μας κρατεί καλά με την ντομπροσύνη του, τη σειρά της γενιάς του με τις ευλογίες και την φιλόξενη γλώσσα και υποδοχή του συνεπώνυμου π. Ανδρέα. Σήμερα και στο αύριο θα δρομώσουμε συνοδοιπόροι κι εμείς στην κορυφαία τούτη ώρα. Το Ορεινό Παν/μιο καλοχαίρεται η φύση, η θέα της αγρελιάς μας πυρώνει με το  ξύλο της, η κόψη της πέτρας, ανεμόσκαλα των κοπαδιών, ασπρίζει  από χαρά. Τούτος ο τόπος γεμάτος βήματα από τους παλιούς και βηματισμούς από τους καινούργιους, ζει και ζένεται, σαν το φρέσκο ψωμί πάνω στην τάβλα, σαν το τρεμάμενο τυρί να περιμένει τους μουστερήδες. Ο αργαλειός του χρόνου υφαίνει ένα καινούργιο τραγούδι που θα ειπωθεί στην τάβλα της βιωματικής παιδείας που έστησαν οι πρωτομάστορες του ΠτΟ με γνώση και με τρόπο. Κι όπως έλεγε ο Ελύτης :΄΄πάνω από τα χαλάσματα ο πρώτος Έσπερος και αλλού΄΄ τα θεμέλιά μου τα βουνά και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στους ώμους τους και πάνω τους η μνήμη καίει΄΄.Άξιος βίος. Μνήμη δικαίων !

Μανώλης Γ. Ανδρουλιδάκης, δρ. Φ. (Ορθές-μέλος ΠτΟ)- 2/3/16

Το ΠτΟ γεννήθηκε μιαν αυγή στη σκέψη λίγων ανθρώπων με θροφή τη γνώση και την προσφορά, περπάτησε γρήγορα στους δρόμους και στις γειτονιές των ανθρώπων του μόχθου και της δημιουργίας, άκουσε τη λαλιά του. Ύστερα κάθησε δίπλα σ΄κείνους που ξενύχτησαν από αγάπη για τη ζωή, τα γεννήματα της φύσης, ακολουθώντας τον ημεροδρόμο . Κοίταξε τα χέρια τους γεμάτα από τον μόχθο και φρόντισε να τα σιμώσει δίπλα στα καινούργια, σ΄κείνα που ήλθαν από άλλο τόπο, γεννημένα στον κόσμο της πόλης, κινούμενα μέσα στο ανώνυμο πλήθος.

Μπροστά τους ένα σχολείο, μια συντροφιά χελιδόνια, μια καρδιά ανθρώπων με το καλάθι γεμάτο αποχερίδια του σπιτιού, δίπλα και στη ρίζα στση Κράνας το αόρι. Όλα ανθούν και λουλουδίζουν !

Αδελφικά τούτα τα χέρια άγγιξαν κάθε χαρά δημιουργίας, σηκώθηκαν για να μεγαλώσει η βεγγέρα, έπιασαν σφιχτά ο ένας τον άλλο στο χοροστάσι. Απέναντι και πάντα άγρυπνος ο εμψυχωτής τους, ο πνευματικός χορηγός, ο επισκέπτης της αγάπης και ο καθοδηγητής της γνώσης.

Το ΠτΟ ωρίμασε κι έδωσε χαρά στους πρωτοδημιουργούς του, άνοιξε τα φτερά των ανθρώπων, έστησε σχολείο ελπίδας και πρωτόλειας δημιουργίας με αφέντη τον άφθορο λαϊκό πολιτισμό και τους μικρούς θεούς του. Η φύση ως γεννήτρα των ανέμων, της χαράς και των θρήνων της ζωής, δεν τους άφησε άσκεπους. Άνοιξε τους δρόμους της διάπλατα, εκεί που το μιτάτο έγινε εργαστήρι ζωής, το λινάρι σκαρφάλωνε, όπως παλιά, στον τρόχαλο της γιαγιάς για το διάσιμο. Η φλέβα και το νερό της ζωής για όσους διψάνε ακόμη…

Κι η παρέα καλά κρατεί, όση ώρα ακούγεται στο θρομύλι τ΄αρδάχτι,στην ανέμη, όση ώρα οι εθελοντές γιατροί ΄΄βλέπουν στα μάτια΄΄ τους ανθρώπους, ζυμώνοντας μιαν ευχή : το ΠτΟ να ζήσει, να σογεράσει απίκρατο.

Με την αγάπη μας.

Άξιος ο μόχθος σας !

Μόνο ένα λιόκαυτο όραμα μπορεί να δώσει πνοή σε ένα τέτοιο κείμενο ψυχής, καρδιάς, αλήθειας. Φωτεινές σκέψεις, γήινα χρώματα, αρμονία της φύσης, ισορροπία της ψυχής σε έναν κόσμο διχασμένο ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα. Το ΠτΟ είναι η γέφυρα του πνεύματος και της ύλης, για αυτό αποτυπώνει την υγεία και την αρμονία σε όλο της το μεγαλείο. Εύχομαι να είστε καλά και να απολαμβάνετε το μακρόπνοο διάβα της ανάπτυξης και της εξέλιξης του ΠτΟ.

“Κι αυτη ειναι ενα βοτσαλο , στην ακρη του κύματος σε ενα φουρτουνιασμενο πελαγος ” – Καθ. Ιωάννης Παλλήκαρης

Τα Βότσαλα …Μια εκπληκτική συλλογή με έργα της Σύριας Καλλιτέχνιδας
– γλύπτριας Νιζαρ Αλι Μπανταρ που απεικονίζει την Ζωή  σήμερα στη
Συρία … ” Όλα αυτά τα βότσαλα  είναι μέρος της ζωής μου και είναι εδώ …
Οι άνθρωποι, η αγάπη, τα παιδιά, η χαρά …     Η θλίψη, η δυστυχία, ο
πόλεμος, ο θάνατος και η εξορία επίσης …’  Γράφει η ίδια η καλλιτέχνιδα.

 

 

 

 

 

Επιστολή Σεβασμιότατου Αρχιεπισκόπου κ.κ. Ειρηναίου 28 1 2016

Αγαπημένη μου Βαρβάρα,   Πολυαγαπημένε μου Πρύτανη, ποιητές τους λόγου και των έργων.. ΚΑΛΗΜΕΡΑ!

 

“Το πορτρέτο της Πηνελόπη Γκάντι” του Δημήτρη Γ. Χρηστάκη

Γεια σας,

 

Σας στέλνουμε το υλικό της παρουσίασης των μαθητών μας κατά την επίσκεψή σας στο Δημοτικό Σχολείο Πισκοκεφάλου.

Σας ευχαριστούμε για αυτή την υπέροχη εμπειρία.

Είστε πάντα ευπρόσδεκτοι στο σχολείο μας, για την υλοποίηση προγραμμάτων και δραστηριοτήτων.

 

Με εκτίμηση

 

Η Διευθύντρια

 

Σμαρούλα Αραμπατζή

 

Άριστοι των φίλων…

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΊΑ…ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΜΑΘΗΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΌ ΧΡΟΝΟ… ΤΗΣ ΑΕΝΑΗΣ ΚΙ ΑΚΟΥΡΑΣΤΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΣΑΣ!!

ΠΆΝΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ!!

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ!

XAPMOΣYNA NEA H ΠOΘHTH OIKOYMENIKA EIPHNH ΣYNATA ΦIΛIΩNEI ME TIΣ KOPYΦEΣ ΣTA OPEINA YΠAPXEI ΣΩΠAΣIA KAI AΔEΛΦΩΣH ME THN EIPHNH TO PIZIMIO XAPAKI H ΓEPMENH XAPOYΠE KI H ΦAΣKOMHΛE ΣTH ΦΛEBA TOY BPAXOY MYZOYN THN EIPHNH NA ΠPOΣEXETE TA KAKOBOΛA

MANΩΛHΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ

Δείτε τους συνδέσμους του παρακάτω μηνύματος:

Dear Sir or Madam,

Many thanks for your message and sharing with us this interesting information about the activities in the mark of International Mountain Day 2015 that took place in Greece.

I am pleased to let you know that a news about your initiative is now onlineon the IMD website and your event is on the mapas well. I have also added the pictures to our IMD 2015 albumon Flickr.

 

With best regards,

Diletta

Kαλησπέρα πρέσβειρα του ψιμυθευτού ! Είμαστε από το πρωί στον Ορθέ αλλά πορευτήκαμε στο Σπήλι για προσκύνημα. Μόλις επιστρέψαμε Ηράκλειο.

Πολλές φορές το γιασεμί γελά (=ξεγελά) στη μυρωδιά του,

γιατί σου παίρνει από δικού κι ανοίγει η καρδιά του.

 Καλή πρωτοχρονιά με όνειρα και  ελπίδες.

Ελπίζω να τα πούμε από κοντά.

Σκέφτομαι μόνο την καρδιά πούναι γεμάτη πόνο,

ποτές σου δεν την΄άδειασες με τσ΄αναμνήσεις μόνο.

Φιλιά στον Πρύτανη.

Ο νέος χρόνος να ΄΄ξερημάξει΄΄ τα μονοπάτια του πολιτισμού που αφήσαμε στο έλεος του χρόνου και στις ατραπούς της ρομαντικής ιστορίας. Να βαδίσουν και να ΄΄πατήσουν΄΄ -σαν στο γάμο- όσοι ζούν και ζένονται με το σκοπό και βηματισμό εκείνου που αγκομαχεί για να ζήσει.

    Με αγάπη

Μ. Ανδρουλιδάκης

Καλημέρα φίλοι καλοί και διαβάτες των ΟΡΕΩΝ, όπου κι αν είστε.

Η φάτνη του γεννηθέντος Χριστού συμβολίζει την φάτνη της ψυχής μας, όπου πρέπει να εγκατοικούν όσοι αγαπούμε. Η νύχτα της Βηθλεέμ προοιωνίζει το φως της γεννήσεως που θα σκορπίσει, όπως στην ανάσταση, τα του Άδου δεσμά και θα ημερώσει τον άνθρωπο των σπηλαίων σε άνθρωπος της ακμής και της μεγαλωσύνης. Ας ζήσουμε και πάλι αυτό το μύθο που μόνο ο ποιητής Ησίοδος τον 7ο αιώνα κατάφερε να μας εμπλέξει οδηγούς της φύσης μας.

Η ανατολή της ζωής μας είναι κοντά μας, τη βλέπουμε κάθε αυγή, πίσω από τα σύννεφα των καιρών και τις μισάνθρωπες πρακτικές. Δεν είναι όνειρο, είναι η φωνή μας, είναι η ΄δόξα της γέννησης, η επι γης ειρήνη.

Ευλογημένα τα έργα σας, ορώντα και ορώμενα.

Καλές γιορτές

Με αγάπη και αγώνα ψυχής

Μ. Ανδρουλιδάκης

Αγαπητοί φίλοι,

Έλαβα την ωραία κάρτα και τις ευχές σας για το νέον έτος 2016.

Εχάρηκα πολύ, σας συγχαίρω όλους σας και εύχομαι ολοψύχως, να έχετε πλούσια την ευλογία του νεογέννητου Χριστού μας, καλά Χριστούγεννα και καλόν νέον έτος το 2016.

 

Με ευχές και εν Κυρίω αγάπην
† Ο Κρήτης Ειρηναίος

Μπράβο σας !

Η κορυφή είναι αυτή που μένει κορυφή στις καρδιές των ανθρώπων. Είναι οι συλλαβές της παιδείας που χάθηκαν στις πλαγιές της μέριμνας και της κατανάλωσης. Τώρα ψελλίζονται στον βωμό της ελπίδας. Ο χρόνος τρέχει σαν τα σύννεφα, η ζωή δεν περιμένει, οι άνθρωποι φορούν αστραμάτητα τη χλαίνη της ζωής. Δεν θέλουν ν΄ακούσουν για γράμματα που θαρρούν πως είναι σχολικά και μόνο. Το κυπαρίσσι συνομιλεί με το μάρμαρο του τάφου, την ώρα που λυγίζεται ο ευκάλυπτος. Οι νεκροί δεν κοιμούνται, αδημονούν για τις αφέλειες των ανθρώπων. Η κορυφή δεν είναι ψηλά,εμείς νιώθουμε χαμηλά, υιοθετώντας μέτρια ρήματα. Αύριο θα μας αγκαλιάσει ξανά ο θρύλος. Ας μπούμε στο χιτώνα του, γιατί πιο πέρα μας περιμένει μόνο γύμνια.

Καλή επιστροφή

Μανώλης

 

 

 

 

 

Του Γεώργιου Σπανάκη

ιστότοπος www.neurotherapy.gr

 

Οι τοξίνες επηρεάζουν σημαντικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου και ευθύνονται για τις διαταραχές της νόησης και της συμπεριφοράς. Συμφώνα με πρόσφατα δημοσιευμένη (Μάρτιος του 2014), μελέτη ανασκόπησης, στην έγκυρη ιατρική επιθεώρηση Lancet, οι νευρο–αναπτυξιακέςαναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων του αυτισμού, τηςδιαταραχής ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ),  τηςδυσλεξίας και άλλων νοητικών βλαβών, επηρεάζουν εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο, και κάποιες διαγνώσεις φαίνεται ότιαυξάνονται σε συχνότητα.Οι χημικές τοξίνες από τη βιομηχανία, βλάπτουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου καιείναι πλέονμία από τις γνωστές αιτίες για αυτή την αύξηση στη συχνότητα των κρουσμάτων.

Το 2006 προσδιορίστηκαν, σε προηγούμενη μελέτη ανασκόπησης,από τους ίδιους συγγραφείς, πέντε βιομηχανικές χημικές ουσίες, ως αναπτυξιακές νευροτοξικές ουσίες(δηλαδή ουσίες που επηρρεάζουν την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του παιδιού): ο μόλυβδος, ο μεθυλυδράργυρος, τα πολυχλωριωμέναδιφαινύλια, το αρσενικό και το τολουόλιο. Από το 2006 και εφεξής, νέες επιδημιολογικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει έξι επιπλέον αναπτυξιακές νευροτοξικές ουσίες-το μαγγανίο, το φθόριο, το  χλωρπυρίφος (chlorpyrifos), το δίχλωρο-διφαίνυλ-τρίχλωρο-αιθάνιο (dichlorodiphenyltrichloroethane), το τετραχλωροαιθυλένιο, και τους πολυβρωμιωμένουςδιφαινυλαιθέρες. Ωστόσο, θεωρείταιότι και άλλεςνευρο-τοξίνες παραμένουν ακόμηάγνωστες.

Για τον έλεγχο αυτήςτης πανδημίαςτης νευροτοξικότητας, κατά την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος στην παιδική ηλικία, προτείνεται μια συνολική στρατηγική πρόληψης. Οι αδοκίμαστες χημικές ουσίες δεν θα πρέπει να θεωρούνται ασφαλείς για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, και οι χημικές ουσίες που ήδη χρησιμοποιούνται καθώς και όλες οι νέες χημικές ουσίες, πρέπει να ελέγχονται για πιθανή αναπτυξιακή νευροτοξικότητα. Για να συντονιστούν αυτές οι προσπάθειες και να επιταχυνθεί η αντιστοίχιση των νέωνδεδομένων της επιστήμης με την πρόληψη, προτείνεταιη επείγουσα δημιουργία ενόςνέου διεθνούς ανεξάρτητου φορέα,που θα αναλάβει την πραγματοποίηση των σχετικών δράσεων.

 

Νούτσιο Ορντινε

«Τα μεγάλα έργα ξεφεύγουν, ποτέ δεν αλυσοδένονται»

Λίγο πριν έρθει στην Αθήνα, ο καθηγητής Ιταλικής Λογοτεχνίας, φιλόσοφος και συγγραφέας ενός μανιφέστου υπέρ των ανθρωπιστικών σπουδών, μιλά στο «Βιβλιοδρόμιο» για την ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητές μας

Του Τάσου Καφαντάρη

Εφ.ΤΟ ΒΗΜΑ  19.07.2015

 

 

Οι οικονομικοί όροι έχουν γίνει καθημερινό λεξιλόγιο στα χείλη του καθενός μας τώρα τελευταία, αλλά αξίζει να μάθουμε ποιος ή ποιοι τους εμπνεύστηκαν πρώτοι. Ποιος είχε πρώτος την ιδέα της «ποσοτικής χαλάρωσης» ή του ΕΝΦΙΑ και ποιος σήκωσε πρώτος τη σημαία της λιτότητας;

 

 «Ποια είναι η μεγαλύτερη εφεύρεση του ανθρώπου;» συνηθίζουν να ρωτούν οι οικονομολόγοι όταν δέχονται κριτική από άλλους επιστήμονες. «Μα φυσικά το χρήμα» απαντούν οι ίδιοι αυτάρεσκα. «Χωρίς αυτό καμία από τις δικές σας εφευρέσεις δεν θα είχε φτάσει στα χέρια των πολλών συνανθρώπων μας».

Αν δεχθούμε ότι έχουν δίκιο, μοιάζει αδιανόητο το ακατάρριπτο ανά τους αιώνες «ρεκόρ του εφευρέτη»: οι Ελληνες είναι αδιαφιλονίκητα οι πρώτοι Ευρωπαίοι που βάσισαν την οικονομία τους σε νόμισμα – εδώ και 26 αιώνες – αλλά συνάμα είναι διαρκώς και πρωταθλητές στον υπερδανεισμό και στη χρεοκοπία. Πώς γίνεται τα τόσα παθήματα να μη μας έχουν γίνει μαθήματα;

Σύντομη απάντηση δεν υπάρχει, αλλά υπάρχουν σύντομες περιγραφές «εργαλείων» που εφευρέθηκαν ακριβώς σε εποχές μεγάλης οικονομικής κρίσης. Διαβάστε τες στη συνέχεια και… είθε να μας φωτίσουν.

 

Η οικονομική ανάλυση

H «αναδιάρθρωση», που την τελευταία πενταετία μάς ζητείται επίμονα, προκύπτει ως εξαγόμενο των αναλύσεων της οικονομίας μας από τους οικονομολόγους των δανειστών – την περιβόητη τρόικα. Ποιος όμως ήταν ιστορικά ο πρώτος διδάξας την οικονομική ανάλυση;

Το 354 π.Χ. η Αθήνα αντιμετώπιζε τη χρεοκοπία καθώς μάζευε τα κομμάτια της από έναν αιώνα καταστροφικών συρράξεων. Μισόν αιώνα πριν είχαν τελειώσει οι Πελοποννησιακοί Πόλεμοι (431-401 π.Χ.) με τη δική της πανωλεθρία, για να ακολουθηθούν το 395 π.Χ. από τον Κορινθιακό Πόλεμο (Αθήνα, Αργος, Θήβα και Κόρινθος κατά της Σπάρτης) και δύο δεκαετίες μετά από τους πολέμους των Βοιωτών (371 π.Χ., νίκη των Θηβαίων επί των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα, 362 π.Χ., δεύτερη νίκη τους στη Μαντινεία). Τώρα, με τον προαιώνιο εχθρό επίσης διαλυμένο, η Αθήνα έψαχνε την προοπτική της αναγέννησης. Αλλά πώς μπορούσε να επιτευχθεί αυτή; Η «κεντρική τράπεζα» της εποχής, το Μαντείο των Δελφών, που είχε προσποριστεί το 10% των λαφύρων των Περσικών Πολέμων, δεν είχε και δεν ήθελε πλέον να χρηματοδοτήσει την όποια ανοικοδόμηση: τα πάμπολλα δάνεια που είχε δώσει τις προηγούμενες δεκαετίες στις αντιμαχόμενες ελληνικές πόλεις δεν μπορούσαν πλέον να εξυπηρετηθούν και είχε υποχρεωθεί να προβεί στο πρώτο κολοσσιαίο «κούρεμα» της Ιστορίας κατά 80%!

Ο στρατηγός των Αθηναίων Ξενοφών προέβη τότε σε μια πρωτόγνωρη «οικονομική ανάλυση». Το σχέδιο που παρουσίασε στους συμπολίτες του συμπεριελάμβανε μια αναδιάρθρωση των πόρων της πόλης μαζί με κίνητρα ανάπτυξης που… θα ζήλευε ο Keynes. Οι ρυθμιστικές αρχές της πολιτείας, είπε ο Ξενοφών, έπρεπε να γίνουν λιγότερο γραφειοκρατικές και περισσότερο αποτελεσματικές. Ταυτόχρονα η πόλη έπρεπε να επενδύσει στην αύξηση τόσο των οικιακών όσο και των εμπορικών αποθεμάτων της. Εκτός από την αυτάρκεια που θα έφερναν αυτά τα μέτρα, θα ενθάρρυναν και τις ξένες επενδύσεις.

Αυτά είπε ο Ξενοφών – και τα κατέγραψε πολύ ωραία στο βιβλίο του «The Rise and Fall of Classical Greece» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Stanford, Josiah Ober (http://press.princeton.edu/titles/10423.html) – αλλά η μοίρα είχε ήδη αποφασίσει διαφορετικά για την Αθήνα: την ίδια εκείνη χρονιά ο Φίλιππος Β’ κατακτούσε την τελευταία αποικία των Αθηναίων στη Μακεδονία, τη Μεθώνη, και έστρεφε τις σάρισες των φαλαγγών του προς τον Νότο.

 

Η ποσοτική χαλάρωση

Η μεγαλύτερη ειρωνεία της τωρινής «διάσωσής» μας από τους ευρωπαίους εταίρους με το τρίτο και επαχθέστερο Μνημόνιο είναι ότι αυτή συντελείται με «χρήματα του αέρα». Τι εννοούμε; Οτι έπειτα από χρόνια πεισματικής άρνησης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πλέον έχει υιοθετήσει το εργαλείο των Αμερικανών, τη λεγόμενη «ποσοτική χαλάρωση της οικονομικής πολιτικής» (quantitative easing, αγγλιστί) και… κόβει ανενδοίαστα πληθωριστικό χρήμα. Τεχνικά δεν κάνει ακριβώς αυτό αλλά κάτι πιο κομψό, διότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ δεν επιτρέπει στα κράτη-μέλη της ΕΕ να χρηματοδοτούν τα δημόσια χρέη τους τυπώνοντας νέο χρήμα. Οπότε στην πράξη τα ιδρύματα και οι οργανισμοί των δανειζομένων κρατών πωλούν στην κεντρική τράπεζα ομόλογα, τα οποία εκείνη αγοράζει με αντίτιμο «νέο χρήμα». Το ερώτημα είναι πότε ακριβώς και πώς εφευρέθηκε αυτό το κόλπο αύξησης της προσφοράς χρήματος;
Το έτος 33 μ.Χ. έμεινε χαραγμένο στην ανθρώπινη ιστορία διότι εκείνη τη χρονιά θεωρείται ότι σταυρώθηκε ο Ιησούς. Ελάχιστοι σημειώνουν ότι την ίδια εκείνη χρονιά η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κόντεψε να χρεοκοπήσει. Το θέμα – όπως περιέγραψε ο Τάκιτος (Ann. VI, 16-17) – ξεκίνησε από τη σύμπτωση κάποιων «ατυχημάτων»: ο έμπορος Σεύθης της Αλεξάνδρειας έχασε τρία κατάφορτα με πολύτιμα εμπορεύματα πλοία σε μια θύελλα της Ερυθράς Θάλασσας, οι λιμενεργάτες της Φοινίκης στασίασαν λόγω της βαναυσότητας των αφεντικών τους και οι Γαλάτες της ΒΔ Γαλλίας – όπου οι ρωμαίοι επιχειρηματίες είχαν επενδύσει ενθουσιωδώς – ξεκίνησαν μία ακόμη εξέγερση (άτιμε… Αστερίξ). Ο αντίκτυπος έφθασε στους δανειστές των προηγουμένων, τους τραπεζίτες της Ρώμης Quintus Maximus και Lucious Vibo, οι οποίοι πτώχευσαν.
Κανονικά μια τέτοια παροδική κρίση δεν θα αρκούσε για να κλονίσει τη «Σοφοκλέους» της Ρώμης, τη Via Sacra (Ιερά Οδός, ελληνιστί). Συνέπεσε όμως με τις κακιές σοδειές αγροτικών προϊόντων όλη τη δεκαετία και με την απαίτηση του αυτοκράτορα Τιβέριου (14-37 μ.Χ.) να εφαρμοστεί εντός 18μήνου ο «νόμος του Καίσαρα». Τι ήταν αυτός ο τελευταίος; Ενας νόμος που είχε θεσπίσει το 49 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρ και προέβλεπε ότι οι δανειστές (βλ. τραπεζίτες) θα έπρεπε να επενδύουν τα δύο τρίτα των κεφαλαίων τους εντός της ιταλικής χερσονήσου.
Συνολικά οι πτωχεύσεις των πελατών της Μ. Ανατολής, το πάγωμα των επενδυτικών κεφαλαίων της Γαλατίας και η χρονικά πιεστική επιβολή επενδύσεων σε ιταλική γη οδήγησαν σε μια πρωτοφανή κρίση ρευστότητας μεταξύ των τραπεζιτών της Ρώμης. Οι δανειστές πίεσαν με τη σειρά τους ασφυκτικά τους δανεισθέντες να επιστρέψουν τα δανεικά και το επιτόκιο δανεισμού έφθασε στο ζενίθ. Οσοι δανειστές δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις έσπευσαν να ξεπουλήσουν τα ακίνητά τους, με αποτέλεσμα η αξία της γης να πέσει κατακόρυφα. Αλλά και κανείς δεν βιαζόταν πια να αγοράσει καθώς όλοι περίμεναν να αγοράσουν αργότερα κοψοχρονιά. Η έλλειψη ρευστότητας εξαπλώθηκε ταχύτατα και στα άκρα της αυτοκρατορίας, με τραπεζίτες από τη Λυών και την Καρχηδόνα ως την Κόρινθο και το Βυζάντιο να «κατεβάζουν τα ρολά» ο ένας μετά τον άλλον.
Την πρωτοφανή οικονομική κρίση έλυσε ο ίδιος ο αυτοκράτορας με μια κίνηση «μεγαλοσύνης»: ανέστειλε την επιβολή του «νόμου του Καίσαρα» και έβγαλε από το προσωπικό του θησαυροφυλάκιο 100 εκατ. σιστέρτια (γύρω στα 2 δισ. ευρώ σημερινά), τα οποία δάνεισε άτοκα στους τραπεζίτες για τρία χρόνια. Το πού τα βρήκε τόσα χρήματα ο Τιβέριος μην το ρωτάτε: είχε μαδήσει το θησαυροφυλάκιο της Κλεοπάτρας. Το αποτέλεσμα πάντως της πρωτοβουλίας του ήταν να αποτραπεί η πώληση πολλών κτημάτων σε χαμηλές τιμές, να σταματήσει η έλλειψη ρευστότητας και να τελειώσει ο οικονομικός πανικός τόσο γρήγορα όσο άρχισε. Το παράδειγμά του ακολούθησαν οι Ιάπωνες το 2000 μ.Χ., οι Αμερικανοί το 2008 και τώρα οι Ευρωπαίοι.

 

Ο ΕΝΦΙΑ

Οπως αποδείχθηκε πρόσφατα εγχωρίως, η επιβολή άγριου φόρου ακίνητης περιουσίας «ρίχνει κυβερνήσεις». Πολλοί λοιπόν θα ήθελαν να μάθουν «ποιος ήταν ο έξυπνος» που εφηύρε αυτή την εξοργιστικά φορομπηχτική πολιτική.

Το ρολόι της Ιστορίας και το βιβλίο του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Warwick Alexander Lee «The Ugly Renaissance» μας πηγαίνουν στο 1424. Τη χρονιά εκείνη ξέσπασε πόλεμος μεταξύ της Φλωρεντίας και του Μιλάνου. Η σύρραξη κράτησε περισσότερο απ’ ό,τι όλοι περίμεναν και η Φλωρεντία εξαναγκάστηκε σύντομα να καταφύγει στη χρήση μισθοφόρων. Το αποτέλεσμα ήταν δύο χρόνια μετά το έλλειμμα της πόλης να έχει φτάσει στα 682.000 φιορίνια (κάπου 250 εκατ. ευρώ σημερινά) και να αυξάνεται συνεχώς. Ευρισκόμενη σε απόγνωση, η Signoria της πόλης (η γερουσία των προυχόντων) εξέδωσε έναν νέο νόμο φορολόγησης της ιδιοκτησίας, τον λεγόμενο Catasto: από το 1427 κάθε νοικοκυριό υποχρεούνταν να καταγράψει σε ένα περιουσιολόγιο όλα τα υπάρχοντά του τα οποία θα φορολογούνταν με 0,5% κάθε φορά που μαζευόταν ο φόρος. Εξαίρεση θα γινόταν μόνο για τους πολύ φτωχούς.

Στην αρχή ο φόρος φάνηκε δίκαιος και οπωσδήποτε αναγκαίος. Οταν όμως έφτασε να συλλεχθεί 152 φορές μέσα στην πενταετία 1428-1433, όλοι συνειδητοποίησαν ότι φορολογούνταν βάσει ακίνητης περιουσίας και όχι διαθέσιμου εισοδήματος. Το αποτέλεσμα ήταν να υφαρπαχθούν οι περιουσίες των περισσοτέρων της μεσαίας τάξης και ο κορμός της οικονομίας να διαλυθεί. Και, συνεπεία αυτού, όσο σκληρά κι αν συλλεγόταν ο Catasto, δεν αρκούσε για να αρμέξει τα μετρητά που θα κρατούσαν την πόλη στη ζωή. Μη έχοντας εναλλακτικές λύσεις, η Signoria κατέφευγε στον δανεισμό μεγάλων χρηματικών ποσών από εκείνους τους τραπεζίτες-εμπόρους που είχαν κατορθώσει να κρύψουν επιτυχημένα τον πλούτο τους από τους φοροεισπράκτορες. Οπότε ως το 1430  – όπως όλοι διαπιστώσαμε κατοπινά, από τις χορηγίες των μαΐστρων της Αναγέννησης – η πόλη της Φλωρεντίας έφθασε να ανήκει στο μεγαλύτερο μέρος της σε μόλις δέκα άτομα, όλα συνδεόμενα  με την οικογένεια των Μεδίκων.

 

Η φιλοσοφία της λιτότητας

 

Αναμφίβολα αυτή τη στιγμή τους κατοίκους της Νότιας Ευρώπης από εκείνους της Βόρειας χωρίζει μια αξιακή άβυσσος: εκείνο που οι πρώτοι θεωρούν ληστρική λιτότητα οι δεύτεροι το βλέπουν ως απαραίτητο νοικοκύρεμα. Και όταν η μαντάμ Μέρκελ μας μιλάει για «το σημαντικότερο νόμισμα όλων, την εμπιστοσύνη», εμείς καγχάζουμε για την προτεσταντική υποκρισία. Σε τι οφείλεται αυτή η διάσταση αντιλήψεων;

Η εύκολη απάντηση θα ήταν ότι πρόκειται απλώς για τη διαφορά θυμικού των μεσογειακών λαών από τους τευτονικούς που τώρα η όξυνση φέρνει πολωτικά στην επιφάνεια. Υπάρχει ωστόσο και μια δεύτερη απάντηση που ξαφνιάζει: «Και τη λιτότητα εμείς τους τη διδάξαμε».

Ολα ξεκίνησαν σε μια εποχή αρκετά όμοια με τη δική μας, όπου οι αυτοκρατορίες κλονίζονταν, οι οικονομίες εξανεμίζονταν και οι θρησκείες αναθεωρούνταν. Ηταν ο τρίτος αιώνας π.Χ., ο αιώνας της διαμάχης των επιγόνων του Αλεξάνδρου, του αλληλοσπαραγμού των ελληνιστικών βασιλείων και της ανόδου της Ρώμης. Τότε, το 301 π.Χ., ίδρυσε ο Ζήνων ο Κιτιεύς τη Σχολή των Στωικών, στην Ποικίλη Στοά της Αθήνας.

Το κεντρικό μήνυμα αυτής της σχολής φιλοσοφικής σκέψης ήταν ότι «η αρετή είναι το μόνο αγαθό και μόνο από αυτήν εξαρτάται η ευημερία. Ολα τα υπόλοιπα πράγματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, στερούνται αξίας, είναι αδιάφορα». Κατά τους στωικούς, οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους μέσω της κοινής λογικής φύσης τους και η αγάπη και προσφορά για την πατρίδα είναι το πρώτο βήμα της αγάπης και της προσφοράς για τη μεγάλη πατρίδα όλων μας, την «κοσμόπολη» της ανθρωπότητας.

Μέσω της lingua franca της εποχής, της ελληνικής γλώσσας, διαδόθηκε γρήγορα στους ρημαγμένους πολίτες Ανατολής και Δύσης διότι ακριβώς δεν μιλούσε για απατηλή ευημερία σε υλικά αγαθά ούτε υποσχόταν ειρήνη σε μια μετά θάνατον ζωή (όπως έλεγαν οι ιερείς των διαφόρων θρησκειών). Αυτό που ουσιαστικά τους έλεγε ήταν πως δεν υπάρχει ευτυχία όταν αυτή είναι ριζωμένη σε ευμετάβλητα, φθαρτά υλικά αγαθά. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί μας μπορεί να αυξάνονται ή να συρρικνώνονται, η καριέρα μας μπορεί να ευημερεί ή να παραπαίει και ακόμη κι όσοι αγαπάμε μπορεί να χαθούν. Υπάρχει μόνο ένα μέρος του κόσμου που δεν μπορεί να μας το πάρει κανείς: ο εσώτερος εαυτός μας, η επιλογή μας ανά πάσα στιγμή να είναι αυτός γενναίος, λογικός, καλός. Και για να έρθουμε πιο κοντά και στα τωρινά μας δεινά, ο στωικός Επίκτητος διευκρίνιζε: «Πού βρίσκεται το καλό; Στη θέληση. Αν κάποιος νιώθει δυστυχισμένος, θυμίστε του ότι οφείλει τη δυστυχία του στον εαυτό του και μόνο».

Η διδασκαλία αυτή της λιτότητας ως προς τα υλικά αγαθά, της αυτάρκειας και της εσωτερικής αναζήτησης της αρετής πέρασε στα στρώματα της ρωμαϊκής διανόησης, με πρώτο και γνωστότερο μυημένο τον φιλόσοφο Κάτωνα (234-149 π.Χ.). Οντας λάτρεις της ολιγάρκειας των Σπαρτιατών, οι λατίνοι αριστοκράτες βρήκαν στον στωικισμό το αντίδοτο στη διαφθορά, στην αλαζονεία και στη μισαλλοδοξία που έτρεφε η επιτυχία επέκτασης της δικής τους αυτοκρατορίας. Ηταν μια φιλοσοφία «κοσμοπολίτικη» που για πρώτη φορά δίδασκε την αδελφοσύνη των ανθρώπων πέρα από σύνορα, μακριά από την ξενοφοβία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο στωικός Σενέκας είπε στους συμπατριώτες του – στα χρόνια εκείνα της απανταχού δουλείας – «να θυμάστε πως αυτός που αποκαλείτε σκλάβο σας γεννήθηκε από μια ίδια μήτρα, του χαμογελά ο ίδιος ουρανός και επί ίσοις όροις με σας αναπνέει, ζει και πεθαίνει».

Τον στωικισμό ενστερνίστηκε και ο τελευταίος των «πέντε μεγάλων αυτοκρατόρων της Ρώμης», ο Μάρκος Αυρήλιος (121-180 μ.Χ.), ο οποίος επεξέτεινε την αυτοκρατορία στα Βόρεια Βαλκάνια, στα εδάφη των γερμανικών φύλων και στη σημερινή Ουκρανία. Εγραψε 12 τόμους στα ελληνικά υπό τον τίτλο «Τα εις εαυτόν», όπου κατέθεσε τη στωική του αντίληψη για τον κόσμο.

Οπως ήδη θα υποψιάζεστε, το κήρυγμα του Ιησού ρίζωσε τόσο εύκολα στα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ακριβώς διότι για μια τέτοια νέα στάση ζωής, ολιγάρκειας, αδελφοσύνης και αρετής, είχε ήδη προετοιμάσει ο στωικισμός. Και όταν αργότερα, μετά τους θρησκευτικούς πολέμους του Μεσαίωνα, εμφανίστηκε ο Λούθηρος και οι διαμαρτυρόμενοι να καταγγείλουν τη διαφθορά του παπισμού, στο μήνυμα του στωικισμού κατέφυγαν, μπολιασμένο με τον θρησκευτικό πουριτανισμό των αρχών του χριστιανισμού.

Μια σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι ο στωικισμός ξεκίνησε από τον θαυμασμό στην ολιγάρκεια των «αρνητών των αλεξανδρινών περιπετειών», Σπαρτιατών, και κατέληξε στις ημέρες μας η de facto φιλοσοφία των απανταχού στρατιωτικών. Οπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει στο βιβλίο της «The Stoic Warrior» η καθηγήτρια Φιλοσοφίας στη Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ Nancy Sherman, «η στωική φιλοσοφία είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τη μιλιταριστική νοοτροπία, ειδικά λόγω της έμφασης που δίνει στην αντοχή, στον αυτοέλεγχο και στην εσωτερική δύναμη». Αν τώρα εσείς επιμένετε να θυμάστε ότι οι Γερμανοί είναι «ο πιο μιλιταριστικός λαός»… συ είπας.

Α, και εκείνο που είπε η καγκελάριος… από έναν Ελληνα το αντέγραψε: «Από όλα τα είδη του κεφαλαίου το πλέον παραγωγικό είναι η εμπιστοσύνη» είχε πει ο Δημοσθένης τον 4ο αιώνα π.Χ. Αλλά είχε προσθέσει και κάτι άλλο: «Και το να γνωρίζεις ότι δεν γνωρίζεις τίποτε»! 

του Κώστα Γεωργουσόπουλου

 

 

Άρθρο στην εφημερίδα το Βήμα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  12/05/2015 06:00

 

Η συγγραφέας Βιρτζίνια Πόστρελ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι… έκλωθε μαλί

 

Πιθανή λύση στο μυστήριο σχετικά με το τι κρατούσε στα χέρια του το μαρμάρινο άγαλμα της «Αφροδίτη της Μήλου» φαίνεται πως έδωσε η Αμερικανίδα συγγραφέας Βιρτζίνια Πόστρελ, με τη βοήθεια του καλλιτέχνη τρισδιάστατων εκτυπώσεων Κόσμο Βένμαν. «Είναι ένα αίνιγμα», λέει η Πόστρελ.

«Κοιτάζει γαλήνια κάτι που εμείς δεν βλέπουμε, κάτι που, υποθέτουμε, ότι κρατούσαν τα χέρια της». Σύμφωνα με τις υποθέσεις της συγγραφέως, η «Αφροδίτη» έκλωθε μαλλί.

Η Πόστρελ θεωρεί η δραστηριότητα αυτή συνδέεται με τις γυναίκες που προσέφεραν τις ερωτικές τους υπηρεσίες.  «Ήταν ο τρόπος για να περνά παραγωγικά ο χρόνος τους καθώς περίμεναν τους πελάτες».Θεώρησα ότι το κουβάρι στην ρόκα δεν θα είχε φτιαχτεί από μάρμαρο γιατί θα ήταν πολύ βαρύ και έτσι το έβαψα χρυσό σα να ήταν από ξύλο ή μια κενή επιχρυσωμένη μπρούτζινη σφαίρα. Το νήμα δεν θα ήταν μαλλί στην πραγματικότητα, γι’ αυτό χρησιμοποίησα μια χρυσή αλυσίδα», αναφέρει ο Βένμαν.

Ο καλλιτέχνης πιστεύει ότι η δραστηριότητα των χεριών της «Αφροδίτης» είναι η μόνη που θα μπορούσε να συνδεθεί με την συγκεκριμένη και ιδιαίτερη πόζα του αγάλματος. Η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα από τα γνωστότερα πρωτότυπα αρχαία ελληνικά γλυπτά παγκοσμίως. Φιλοτεχνήθηκε στα τέλη του 2ου αι. π.Χ., ίσως από Μικρασιάτη γλύπτη, και εγγράφεται στο κίνημα της αναβίωσης των αξιών της κλασικής τέχνης στα τέλη της Ελληνιστικής εποχής.

Το άγαλμα ανακαλύφθηκε στις 8 Απριλίου 1820 από έναν Έλληνα χωρικό, σε χώρο που ταυτίστηκε με το αρχαίο Γυμνάσιο της Μήλου. Σήμερα, φυλάσσεται στο μουσείο του Λούβρου. Κατά καιρούς, άλλοι κριτικοί τέχνης έχουν φανταστεί το άγαλμα να κρατά έναν καθρέπτη ή ένα μήλο ή να νανουρίζει ένα μωρό.

 

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=703055

 

 

ΆΡΘΡΟ στο Protagon

Ανδρέας Ζαμπούκας

 

Τα τελευταία νέα  από  τα σχολεία των Φινλανδών μιλάνε για κατάργηση των μαθημάτων!  Ακόμα δεν έχουν καταλήξει, αλλά ο προσανατολισμός είναι σωστός. Τα ερωτήματα που προκύπτουν για μας εδώ στον ιδιόρρυθμο νότο, είναι  δύο: Τι είναι αυτό  που κάνει αυτούς τους λαούς να πειραματίζονται χωρίς αγκυλώσεις και  πώς είναι δυνατόν να σχεδιάζουν ένα σχολείο χωρίς κλασικά μαθήματα;

Oι απαντήσεις  είναι τόσο απλές, όσο θα μπορούσαν να διατυπωθούν από έναν έξυπνο μαθητή δημοτικού, πριν χάσει τον αυθορμητισμό του. Πειραματίζονται από ανάγκη. Γιατί προσπαθούν συνεχώς να «παίξουν» με το καινούργιο για να μη βαριούνται. Και ακόμα, βλέπουν αυτό που υπάρχει γύρω τους και το βάζουν ως μάθημα στα σχολεία.

Οι Φινλανδοί μπορούν και συζητούν χωρίς να κοροϊδεύει ο ένας τον άλλον. Μεγάλο προνόμιο. Κάποιοι λοιπόν, παρατήρησαν  ότι στη ζωή οι άνθρωποι βιώνουν φαινόμενα, συστήματα και καταστάσεις και όχι  γνωστικά αντικείμενα. Ότι τα Μαθηματικά, η Γλώσσα, η Φυσική και η Βιολογία είναι βάσεις γνώσεων αλλά δεν είναι ζωή. Και ότι θα ήταν πιο λειτουργικό για τους μαθητές, να εντάξουν όλες τις κλασικές επιστημονικές γνώσεις  σε μελέτες των φαινομένων.

Να μερικά παραδείγματα φαινομένων και συστημάτων που υπάρχουν στην πραγματικότητα που μας περιβάλει. Οικονομία, πολιτικός λόγος, οικολογία, πολιτισμικό περιβάλλον, μιντιακός λόγος, διαφήμιση, τεχνολογία και κατασκευές, φυσικά φαινόμενα, επιχειρηματικότητα.  Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν επιλογές ενός σχολείου ως θέματα δράσης για όλη τη σεζόν. Εκεί μέσα λοιπόν, θα μπορούσαν να ενταχθούν τα γνωστικά αντικείμενα, αποκαλύπτοντας την βιωματική χρήση τους στην πραγματικότητα.  Πρώτα το παράδειγμα και μετά η θεωρία. Πρώτα η επαφή με την πράξη και μετά η άσκηση της θεωρίας.

Άντε να τα πεις εδώ αυτά. Ο καθένας θα βρει κάτι να σου απομονώσει για να χάσεις τη στόχευση. Είναι πανέτοιμος να πει όχι. Την ευκαιρία ψάχνει.  Κι εδώ είναι ο μεγάλος καημός για τη συμπλεγματική Ελλάδα που αντιστέκεται σε όλους και όλα. Η αποθέωση του μερικού και της περιπτωσιολογίας.

Τελειώνουν το Λύκειο οι δικοί μας μαθητές και  ξεχνούν όλα τα αποσπασματικά γνωστικά στοιχεία που έμαθαν στα δώδεκα χρόνια του σχολείου. Δεν μιλάω για τους άριστους, για τους πολλούς λέω. Δεν ξέρουν τι θα πει επιχείρηση, web banking, δεν ξέρουν να διαβάσουν ένα άρθρο, να ερμηνεύσουν έναν πολιτικό λόγο, να κάνουν μια συναλλαγή, να  αξιολογήσουν μια ταινία ή να κατανοήσουν ένα φυσικό φαινόμενο. Οι μαθηματικές πράξεις, οι παράγραφοι, οι νόμοι της Φυσικής πήγαν χαμένοι  στις ατελείωτες ώρες της βαρεμάρας  στις άχαρες σχολικές τάξεις. Είναι δηλαδή, λειτουργικά «αναλφάβητοι» και ανεπαρκείς  στην βιωματική  κατανόηση του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Τα νέα σχολεία έχουν ανάγκη από θέματα και φαινόμενα και οι Φινλανδοί θα το κάνουν πρώτοι. Δεν το σκέφτηκαν πρώτοι αλλά θα το πραγματοποιήσουν πρώτοι. Γιατί έχουν απαλλαγεί από την αρρώστια του συντηρητισμού και της φοβίας της εξέλιξης. Θα βάλουν τον σύγχρονο δάσκαλο να διαχειριστεί  τη γνώση μέσα στην πραγματικότητα και όχι την πραγματικότητα στη γνώση!

Η διαφορά μας όμως από τους Φινλανδούς είναι ποιοτική  και ανήθικα προκλητική. Η παρατήρηση, η έρευνα και η πράξη  θέλει θάρρος αποδοχή και συναίνεση. Όχι  ειρωνεία και σνομπισμό από τα κακόμοιρα ανθρωπάκια που έχουν γεμίσει τα σχολεία και τις εκπαιδευτικές επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας.  Έχουμε μια κοινωνία που πολεμάει για τους συνταξιούχους  και αδιαφορεί για τους νέους. Ελάχιστος χώρος υπάρχει  για ιδέες και  πρωτότυπες σκέψεις στα σχολεία. Μόνο για βαθμούς, εμβατήρια και παρελάσεις…

Το λάθος είναι πως ο πρωτογονισμός και ο «φονταμενταλισμός» που βιώνουμε  λογαριάζει τον άνθρωπο περισσότερο ως ιδέα και όχι ως φαινόμενο. Χρειαζόμαστε διαφωτισμό για να αλλάξουμε. Και στα σχολεία. Και στη δημοκρατία μας…

εφ. ΤΑ ΝΕΑ  28.02.2015

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου

 

Σε μια τραγική εποχή, γνωρίσαμε δασκάλους που μας σημάδεψαν. Δεν έφερναν στην τάξη την πείνα τους αλλά μετέφεραν έναν αέρα ελευθερίας και υπερηφάνειας

Θέλω σήμερα να μιλήσω για κάποιες δασκάλες μου και θα είναι σα να μιλώ για τους δασκάλους μιας ολόκληρης γενιάς. Γενιάς τραυματικής, αφού γεννηθήκαμε στη δικτατορία Μεταξά και βιώσαμε το Αλβανικό, την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τη Δεξιά του σχεδίου Τρούμαν, των στρατοδικείων, των πολιτικών φρονημάτων και μιας εκπαίδευσης ανώτατης μετά την εφηβεία μας όπου πληρώναμε δίδακτρα και τα πανεπιστημιακά συγγράμματα κόστιζαν ο κούκος αηδόνι.

Κι όμως, αυτή την τραγική εποχή όσοι από εμάς μεγαλώσαμε στην επαρχία, και δη στις παρυφές των δύο πατρίδων, αφού τις νύχτες συχνά οι πυροβολισμοί και οι βολές των όλμων δεν ήξερες, στις ακραίες γειτονιές, από ποιο στρατόπεδο εκτοξεύονταν, γνωρίσαμε δασκάλους που μας σημάδεψαν για όλη μας τη ζωή με τη σφραγίδα μιας ευεργετικής αύρας και μιας γνώσης θεμελίων. Είχαμε δασκάλους μέσα στην Κατοχή που δεν έφερναν στην τάξη του δημοτικού την ανέχεια, την πείνα τους και τις αρρώστιες των παιδιών τους που δεν είχαν φάρμακα, αλλά μετέφεραν έναν αέρα ελευθερίας και υπερηφάνειας που ερχόταν από την παλιά εκείνη δασκαλογενιά με το κοντύλι και το καλαμάρι.

Είχαμε δασκάλες που έφτασαν ρακένδυτες στην επαρχία μας και είχαν σπουδάσει παιδαγωγικά στα μεγάλα κέντρα της Ευρώπης. Γνώριζαν τη μέθοδο Ντεκρολί και άλλες μεθόδους μύησης στη γνώση που πήγαζαν από το «Περί Αγωγής ή Αιμίλιος» του Ρουσσώ. Μάθαμε τη γραφή με αυτοσχέδια τυπογραφεία, όπου συντάσσαμε τα πρώτα μας κείμενα με μικρά χαρτονάκια με τυπωμένα τα γράμματα, τους τόνους, τα πνεύματα και τα σημεία στίξης.

Μάθαμε την αριθμητική «ψωνίζοντας» στον μπακάλη, στον μανάβη, στον ψιλικατζή μετατρέποντας τα χοντρά νομίσματα σε λιανά, τις πήχες σε μέτρα, τις οκάδες σε κιλά, τα μίλια σε χιλιόμετρα βγαίνοντας στην αγορά, στο ύπαιθρο και στις μεγάλες δημοσιές.

Επισκεφτήκαμε τους αγρότες συγγενείς μας στο χωράφι με το καλαμπόκι, το σιτάρι, τα καπνά, το βαμβάκι, τα ρεβίθια, τα λαχανικά, τα καρπούζια, τα πεπόνια. Τινάξαμε με το καλάμι μαζί με τις θείες και τις γιαγιάδες μας τις ελιές, συνοδεύσαμε το κάρο με τις ελιές στο λιοτρίβι, τρυγήσαμε το αμπέλι, πατήσαμε τα σταφύλια στο πατητήρι, γεμίσαμε τις κάδες με πράσινες ελιές, τα κιούπια με λάδι, τα βαρέλια με μούστο.

Καθήσαμε σταυροπόδι στα τρίστρατα και βοηθήσαμε μανάδες, θείες, νύφες να κουρέψουν τα πρόβατα, να μαζέψουν το μαλλί, να το γνέψουν, να το κάνουν νήμα, να το περάσουν στον αργαλειό. Και δίπλα στην υφάντρα μάθαμε το στημόνι και το υφάδι, το πώς η οικιακή οικονομία μεταποιεί τα κουρέλια σε κουρελούδες και πώς σχεδιάζει υφαίνοντας κουρτίνες, πατάκια, πετσέτες και χαλιά με Γενοβέφες και Ερωτόκριτους.

Μαζευτήκαμε παρέες παρέες στις αυλές και «περάσαμε» καπνό, τον απλώσαμε να στεγνώσει και όταν ξεράθηκε, φτιάξαμε τα πακέτα για να περάσει ο έμπορος να τα πάρει…

 

Βγήκαμε με τις δασκάλες μας πάντα στα χωράφια με τα οπωροφόρα, μιλήσαμε με τους παραγωγούς για τις αρρώστιες των δέντρων, τα σκουλήκια, τους κακούς ανέμους, την παγωνιά. Μάθαμε να μπολιάζουμε την αγριαπιδιά και να χαιρόμαστε την άλλη χρονιά αχλάδια.

Φυτέψαμε θάμνους, ξεριζώσαμε ζιζάνια, κόψαμε ξύλα για το τζάκι και μαζέψαμε μουρόφυλλα. Ηταν τότε που σε κάθε σπίτι στο τραπέζι του δωματίου των ξένων που άνοιγε σπάνια στρώναμε φύλλα μουριάς και βοσκούσαν οι μεταξοσκώληκες. Και ήταν νύχτες που στην αγρύπνια μας ακούγαμε το κρατς κρατς των δοντιών τους καθώς καταβρόχθιζαν τα μουρόφυλλα.

Στο σχολείο αλλά και στα σπίτια μας είχαμε άνετα κλουβιά με κουνέλια, τα ταΐζαμε, τα ζευγαρώναμε, παρατηρούσαμε τους έρωτές τους και παρασταθήκαμε στις γέννες τους.

Επισκεφτήκαμε τις μεγάλες αγροικίες όπου είδαμε χοίρους μέσα στη λάσπη να έχουν φτάσει τον έναν τόνο. Ακίνητοι. Είδαμε τη σφαγή τους από τους ειδικούς σφάχτες και παρακολουθήσαμε την αξιοποίηση των προϊόντων του ζώου. Πήξαμε το λίπος του, μάθαμε πώς γίνεται η πηχτή, πώς διατηρούνται τα σύγκλινα στην άλμη, πώς γίνονται τα λουκάνικα, πώς ακόμα και η ουρά του χοίρου γινόταν μυγοσκοτώστρα. Πολλοί από μας που στο σπίτι της γιαγιάς είχε σφαχτεί γουρούνι πήγαιναν το δέρμα του στον τσαγκάρη και είχαμε για πολύ καιρό όμορφα αρβυλάκια με πρόκες στη σόλα για να μην τα λιώνουμε παίζοντας και πεζοπορώντας.

Οι δασκάλες μας μάς καθοδηγούσαν να μελετούμε τις τελετές, τα έθιμα, τις εορτές. Ετσι, με μάτια κι αφτιά ανοιχτά παρατηρούσαμε τις προετοιμασίες ενός γάμου, το πλύσιμο των προικιών, τον γιούκο όπου τα προικιά εκτίθονταν για να καμαρώσει ο κόσμος την προκοπή της νύφης. Είδαμε το ξύρισμα του γαμπρού και το γλέντι με τους φίλους και τους βλάμηδες.

Υστερα γνωρίσαμε τα τελέσματα της γαμήλιας τελετής και το τριήμερο γλέντι με τα όργανα και τις ευχές με την αρμόζουσα τάξη: πατέρας, μάνα, πεθερά, κουμπάρος, νύφες, γαμπροί, συννυφάδες, σώγαμπροι, φίλοι, φιληνάδες. Και οι χοροί με την ίδια τάξη.

Αλλά και στα γεννητούρια ήμασταν παρόντες. Εμείς τρέχαμε να φωνάξουμε τη μαμμή ή τον γιατρό, όταν έσπαγαν τα νερά της μητέρας, της θείας, της μεγάλης αδερφής, της ξαδέρφης. Με μάτια άπληστα βλέπαμε τις μεγάλες γυναίκες και τις γειτόνισσες να βράζουν σε μεγάλα καζάνια το νερό, να ετοιμάζουν τα πεσκίρια. Και με ανοιχτά αφτιά ακούγαμε τα βογκητά της ετοιμόγεννης και ύστερα το κλάμα του μωρού και τις ευχές να ζήσει και να το χαίρονται.

 

Η δασκάλα μας κάποτε μάς έβαλε να σηκώσουμε τα ρούχα μας και να δείξουμε ο ένας στον άλλο, αγόρια και κορίτσια, τους αφαλούς μας, για να μας μιλήσει για τον ομφάλιο λώρο και να μας απογειώσει υμνώντας τη μάνα μας που είμαστε μέσω του λώρου αυτού σάρκα από τη σάρκα της.

Ο θάνατος εκείνη την εποχή ήταν κοινόχρηστη εμπειρία. Δεν υπήρχαν ψυγεία και γραφεία τελετών. Ο προσφιλής νεκρός κυριαρχούσε για ένα εικοσιτετράωρο στο μεγάλο δωμάτιο του σπιτιού. Οι γυναίκες θρηνούσαν, οι μητέρες και οι γειτόνισσες σερβίριζαν κονιάκ και καφέδες και οι άντρες σ’ άλλο δωμάτιο κάπνιζαν και αφηγούνταν ιστορίες άλλοτε κοινές με τον νεκρό, άλλοτε για τη σοδειά κι άλλοτε για τις προσδοκίες του μέλλοντος. Κι εμείς τα παιδιά κάτω από τα τραπέζια, σε κάποια γωνιά, προσπαθούσαμε να κατανοήσουμε το μυστήριο του θανάτου και να συνηθίσουμε την απώλεια.

Μετά την εκφορά στρωνόταν το τραπέζι της παρηγοριάς, της μακαρίας, όπου συγγενείς, φίλοι, γείτονες και συχνά και εχθροί έρχονταν με το φαΐ τους (μακαρόνια, πίτες, πιλάφι, ψαρόσουπα – ποτέ κρέας) και τότε έβλεπε κανείς πώς η ΖΩΗ διεκδικούσε τα δικαιώματά της. Η χήρα, η χαροκαμένη μάνα, η σύζυγος, η αδελφή που είχαν ξενυχτίσει τον νεκρό είχαν συνοδεύσει πεζή το φέρετρο έως το κοιμητήριο και είχαν επιστρέψει στεγνές πλέον από δάκρυα, ξανάμπαιναν στον χορό της καθημερινότητας για να σερβίρουν κρασί, να φέρουν σερβίτσια, να ψήσουν καφέ, να θυμηθούν και συχνά χαρούμενα συμβάντα του βίου με τον φευγάτο.

Ω! ναι, οι δασκάλες του καιρού μας μάς έμαθαν καλά το βιβλίο της φύσης και της ζωής.

 

 Δείτε παρακάτω στο αρχείο που ακολουθεί την εργασία με θέμα την εξέταση και ανάπτυξη των πολιτισμικών δραστηριοτήτων στην εποχή της οικονομικής κρίσης

 

Εργασία Πολιτιστικές Δραστηριότητες Ενεργητικής Αντίληψης Athens Video Art Festival (AVAF) | Μαρία Τσουκίδου Αλεξίου 

 

 

 

 

 

εφ. Καθημερινή, 12.10.2014

Του Στέλιου Ράμφου

 

 

Οι διαιρέσεις και οι φαγωμάρες είναι διαχρονική επικαιρότητα της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής. Mαταιώνουν συστηματικά τον βηματισμό προς το μέλλον, που μας καλεί να το μοιραστούμε με τους συνανθρώπους μας. Tην αυτοκαταστροφική διχόνοια και ματαίωσι αιμοδοτεί μια δηλητηριώδης καχυποψία, πηγή έντονου αρνητισμού. H δυσπιστία συνδυάζεται με εγκλωβισμό στις συμβάσεις ταυτότητος (δεσμοί συγγενείας, εντοπιότητος, ομοδοξίας) και αποτελεί αρνητική μορφή πίστεως. Aν πίστι #είναι πνευματική παράδοσι (άνευ όρων) σε κάποια βεβαιότητα, υπάρχει και η μετά λόγου θετική της εκδοχή, εκτός συμβάσεων ταυτότητος. Στην τελευταία περίπτωσι μιλούμε για εμπιστοσύνη. Δυσπιστία και εμπιστοσύνη είναι μορφές της πίστεως εν σχέσει προς το μέλλον. Tις συνδέει με το μέλλον η ελπίδα ως παθητική απαντοχή είτε ως προσπάθεια και άνοιξι. Στην απαντοχή η επιθυμία υποκαθίσταται στα πράγματα, καλλιεργούνται οι ψευδαισθήσεις και τραυματίζεται η αυτοπεποίθησι. Στην προσπάθεια επιχειρούμε στο παρόν με την πραγματικότητα προ οφθαλμών και την εσωτερική ευστάθεια που προκαλεί το πνεύμα της αξιοπιστίας.

H δυσπιστία πηγάζει εν πολλοίς από ανασφάλεια απέναντι στο ασυνήθιστο και το διαφορετικό. O δύσπιστος τα αντιμετωπίζει ως απειλή και επομένως καταλαβαίνει την ταυτότητά του σαν σωσίβιο και όχι σαν εφαλτήριο, οπότε εμπνέεται από το οικείο και το δεδομένο, ποτέ από το ερχόμενο και το δημιουργικό! Tο παρελθόν δεσπόζει στην ψυχή του σαν αιωνιότητα και γι’ αυτό τίποτε στη ζωή του και τη δράσι του δεν έχει έκπληξι. H επιθυμία για σταθερότητα επιβάλλεται στην ανάγκη της πραγματικότητος να κινηθή, ενώ το υποκείμενό της βιώνει την προσδοκία του μέλλοντος σαν εμμονή με περιεχόμενο τον απράγμονα εαυτό της.

Oι Eλληνες είμαστε εύπιστοι και καχύποπτοι. Πώς γίνεται κάποιοι να πιστεύουν, τυφλά, όντας από καταβολής δύσπιστοι; Nα είναι ευκολόπιστοι και απατημένοι κατ’ εξακολούθησιν; Aυτό μπορεί να συμβή όταν η πίστι εξαντλείται στην επιθυμητική ελπίδα ως παθητική εμμονή. Tότε η δυσπιστία ενδίδει στις φαντασιώσεις της παθητικής επιθυμίας, η οποία περιβάλλεται με φωτοστέφανο θρησκευτικής αλήθειας, ασχέτως πού καταλήγει. Για να διαφυλάξουμε επί πλέον την ψυχολογική υπεροχή της επιθυμίας έναντι της πραγματικότητος, κάνουμε ασύνειδα το παν να μην ταράξουμε τις ψευδαισθήσεις μας και ζητούμε από τους πολιτικούς να μας κοιμίζουν με παραμύθια. Eμείς, τα μεγάλα λαϊκά ακροατήρια, δεν θέλουμε την αλήθεια· οι πολιτικοί προκειμένου να αδράξουν την εξουσία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ανταποκρίνονται. Oταν μάλιστα η πίεσι των πραγμάτων υποχρεώση κάποιους από αυτούς να αντιμετωπίσουν κατάματα την σκληρή πραγματικότητα τότε ξεσηκωνόμαστε και ψάχνουμε για καινούργιο, «άφθαρτο» ψεύτη.

Tο κρίσιμο είναι ότι παίρνουμε εικόνα εαυτού από την επιθυμητική ελπίδα, ότι υπάρχουμε γι’ αυτήν εξιδανικεύοντας την αγωνία μας και την ματαίωσί μας. Eπειδή ακριβώς δεν μας δίνουν ταυτότητα οι πράξεις μας αλλά οι ευσεβείς μας πόθοι, θα ήταν θεμιτό να αναρωτηθούμε μήπως εδώ κρύβεται το μυστικό του άναρχου συναισθηματισμού μας. Πάντως, με τις οραματικές φαντασιώσεις μας σκοτώνουμε το μέλλον. Aν, λόγου χάριν, αντικαθιστώ στην άμεση ζωή την ασύνειδη ριζική ανασφάλεια με το αίσθημα ενός απαράμιλλου εθνικού μεγαλείου, τότε δεν έχω να διδαχθώ από κανένα και από πουθενά, ούτε υπάρχει επάνω μου κάτι να διορθώσω. Δεν χρειάζομαι αναστοχασμό και αυτογνωρισμό· μου αρκεί η ιδέα που έχω για τον εαυτό μου. Aυτή την ιδέα-νοοτροπία δεν μπορεί να καλύψη εις βάθος κανένας θεσμός διότι είναι «λόγος» διαβρωμένος από την φαντασίωσι.

H μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας ήταν πίσω από την μεγάλη ιδέα για την Eλλάδα. Kαι πίσω από την σημερινή δοκιμασία τού οικοδομήματος των αξιών με κατ’ εξοχήν θύματα την αξιοπιστία, την αξιοκρατία, την αξιολόγησι – την συνεκτική λειτουργία της πολιτείας. H κρίσι πρώτα είμαστε εμείς και μετά όλα τα άλλα. Θα την ξεπεράσουμε όταν αναλάβουμε τις ευθύνες μας, αντί να τις φορτώνουμε σε άλλους.

Θα διδαχθούμε από την κρίσι, εάν το πνεύμα της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας αποκτήση ειδικό βάρος στη ζωή μας. Eάν διαπλάση συνειδήσεις και συμπεριφορές, οι οποίες θα δώσουν την θέσι της καχυποψίας και του κλειστοφοβικού αρνητισμού της σε ένα τρόπο αέναης υπερβάσεως στο πεδίο των αξιών. Oταν περιεχόμενο της ελπίδος αντί της παθητικής αναμονής γίνει η υπέρβασι. Oι αξίες δεν αναφέρονται στα πράγματα· αναφέρονται στο νόημα των πραγμάτων. Bάζουν πάνω από τις υλικές συνθήκες και τον μη ανατρέψιμο ιστορικό τους χρόνο, το κριτήριο της έγνοιας των ανθρώπων για την δική τους ζωή και την ζωή των άλλων. Eξ ου και όταν λέω «αξία» δεν σκέπτομαι κάποιο αφηρημένο πρότυπο τελειότητος, όπως η αρετή είτε το αγαθό, αλλά ένα πνευματικό συντελεστή που ενεργοποιεί εξυψωτικά τα άτομα και το σύνολο (π.χ. η καθιέρωσι της έρευνας ως τρόπου εργασίας στα AEI, αντί αποστηθίσεως του ενός συγγράμματος). Oταν, πάλι, λέω «υπέρβασι» σκέπτομαι όχι κάποιο μηχανικό ξεπέρασμα αλλά την παλιγγενεσία των πραγμάτων στην άνοιξί τους, την ύπαρξι και την λειτουργία τους στην έγνοια για τον συνάνθρωπο και τον φυσικό κόσμο. Στην προοπτική της αντιλαμβάνομαι τις κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας σαν αγαθό πλατειά συνεκτικό, με αξιοκρατική ενέργεια #οπωσδήποτε, όχι όμως διακριτική των ανθρώπων σε προνομιούχους και παρίες. Δεν έχει νόημα η αποκατάστασι των αξιών σε ένα κόσμο ο οποίος τις ευτελίζει. H κρίσι των αξιών δεν οφείλεται πρωτίστως σε κακοήθεια: Συνδέεται με την περιπέτεια της ατομικότητος. H συνείδησι του ατόμου αρχικά ανεπτύχθη επί μακρόν στο πεδίο του ομαδικού ψυχισμού (οικογένεια, φυλή, εθνότης) ενσωματωμένη στην ασφάλεια της κοινοτικής βιοτής, ενώ μετά τον 17ο αιώνα και ιδίως μετά τα μέσα του 20ού, άρχισε να αναπτύσσεται καθ’ εαυτήν χωρίςνα παρακολουθούν το πέταγμά της τα θεσμικά συστήματα. Eπος σπαρακτικό και συναρπαστικό.

Mε τούτο το κεκτημένο έρχεται και το ζητούμενο. Zητούμενο είναι ν’ αφήσουμε πίσω το πνεύμα της μερικότητος και της αντιπαραθέσεως, ώστε να συμμετάσχουμε ενεργά στο εγχείρημα της διαμορφώσεως ενός πεδίου σχέσεων περιχωρητικής συνυπάρξεως αποστάσεων και διαφορών με στόχο το καλό όλων. Mας ενώνει το έργο της δικαιοσύνης σε συνθήκη ελευθερίας και όχι η ιδέα της ενότητος. Στην εποχή του Διαδικτύου και της Πληροφορικής αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται ως πρώτο βήμα ένα λόγο επικοινωνίας με την ετερότητα, ένα ιδίωμα και ήθος αμοιβαίας εμπιστοσύνης, με επίγνωσι πως όταν δεν χωρή όλους το αγαθό, είμαστε καταδικασμένοι.

 

* Ο κ. Στέλιος Ράμφος είναι φιλόσοφος. Πλήρες κείμενο της ομιλίας του στο TED-X Academy.

 εφ. ΤΑ ΝΕΑ, 10.10.2014

Της Νατάσσας Μπαστέα

 

 

Η ψυχολογία έκανε ένα βήμα προς τα εμπρός με μια νέα έρευνα για την ευτυχία και τα γονίδιά μας. Στο παρελθόν, τα γονίδια εθεωρείτο ότι επηρέαζαν το σώμα μας σταθερά και με έναν τρόπο. Τώρα όμως που το ανθρώπινο γονιδίωμα χαρτογραφήθηκε, αυτή η άποψη φαίνεται να αλλάζει. Η χημική δραστηριότητα των γονιδίων, γνωστή ως γενετική έκφραση, επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Είναι ιδιαίτερα πιθανό, λένε οι επιστήμονες, τα γονίδιά μας να είναι τόσο ρευστά ώστε η γενετική έκφραση να αλλάζει ανάλογα με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη διάθεσή μας.

Αυτό τονίζεται στην πρώτη μεγάλη έρευνα που έγινε για τα γονίδια και την ευτυχία. Ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Λος Αντζελες και της Βόρειας Καρολίνας ανακάλυψαν ότι ο γενετικός δεσμός με την ευτυχία είναι δύο κατευθύνσεων. Οσοι αισθάνονται ευτυχισμένοι επειδή έχουν αίσθηση σκοπού και νοήματος στη ζωή τους είχαν θετική γονιδιακή έκφραση στα ανοσοποιητικά τους κύτταρα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις φλεγμονές και την αντίδραση σε ιούς. Αυτού του είδους η ευτυχία ονομάστηκε «ευδαιμονική». Αντίθετα, οι άνθρωποι η ευτυχία των οποίων εξαρτάται από τον καταναλωτισμό και τις εκρήξεις απόλαυσης έδειξαν πολύ χειρότερα αποτελέσματα από τους δυστυχείς όσον αφορά τη γενετική έκφραση των κυττάρων του ανοσοποιητικού τους – μεγαλύτερη τάση για φλεγμονές και περιορισμένη ικανότητα να αντιμετωπίσουν ιούς. Αυτού του είδους η ευτυχία ονομάστηκε «ηδονική». Το περίεργο είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις το άτομο αισθάνεται το ίδιο. Οπως σχολίασε ένας από τους ερευνητές, «ο άνθρωπος έχει τα ίδια επίπεδα θετικών συναισθημάτων και στις δύο περιπτώσεις, το γονιδίωμα όμως φαίνεται να αντιδρά πολύ διαφορετικά». Με άλλα λόγια, μπορούμε να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας ότι είμαστε χαρούμενοι, αλλά τα γονίδιά μας ξέρουν καλύτερα…

Τα επιστημονικά ευρήματα συνάδουν με την παράδοση των Ινδιάνων που περιγράφουν δύο δρόμους προς την ευημερία, το μονοπάτι της σοφίας και το μονοπάτι της απόλαυσης, και το δεύτερο θεωρείται κατώτερο. Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος διανοητής στη Δύση που διερεύνησε τις ρίζες της ευτυχίας, την οποία συνέδεσε με μια ζωή γεμάτη δράση που βασίζεται στην αρετή – μια ζωή δηλαδή με σκοπό και νόημα. Τόνισε επίσης ότι η ευτυχία δεν είναι κάτι αφηρημένο, επηρεάζει τα πράγματα που κάνουμε καθημερινά. Επειτα από όλα αυτά, η γενετική και η φιλοσοφία φαίνεται να συγκλίνουν.

Η ευτυχία είναι τόσο σημαντική για την ανθρώπινη ύπαρξη σήμερα όσο και πριν από χιλιάδες χρόνια. Ισως, μια γενετική έρευνα δεν αρκεί για να μας κάνει να επανεξετάσουμε το κυνήγι της. Τουλάχιστον όμως επιβεβαιώνει ότι η αρχαία σοφία είχε τη σωστή προσέγγιση. Αλί στους σύγχρονους…

 

Άρθρο εφημερίδας Καθημερινή

Άρθρο εφημ. Καθημερινή

 

Κείμενο της κ. Κασσιανής Κούρτη – Παναγοπούλου, φιλόλογος

… είναι η αγορά στην πιο εξελιγμένη και εξεζητημένη εκδοχή της, γνώση της κατανάλωσης και κατανάλωση των γνώσεων.

Δείτε παρακάτω στο link που ακολουθεί το πλήρες άρθρο

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=615083

 

Τ

 

 Ίρις Τζαχίλη, καθ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης 10 Ιουνίου 2014

Άρθρο εφημερίδας “Η Καθημερινή”  04.06.2014

 Άρθρο Εφημερίδας “Η Καθημερινή” 04.06.2014

Ιστοσελίδα Εφημερίδας ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Άρθρο εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20/05/2014

 

 

 

Εκδήλωση της Αποστολής «Πηνελόπη Γκάντι» του Πανεπιστημίου των Ορέων

Patterns of Magnificence: Tradition and Reinvention in Greek Women’s Costume
Tuesday 4 February to Sunday 2 March – Great Hall, Hellenic CentreThe multiform traditions of Greek women’s dress are among the richest and most splendid in the world. This exhibition brings together over forty superb originals from the eighteenth to the early twentieth century, many of which will be on display in London for the first time.They include the richly embroidered costume from Astypalaia in the Dodecanese, the astonishing assembly of fabrics, colours and jewellery from Stefanoviki in Thessaly and the sumptuously brocaded dress from Janina in Epirus.The exhibition will also illustrate the interplay of native tradition and western aesthetic by displaying the court dress of the first queen of the independent Greek state, Amalia of Oldenburg and that of her successor at the end of the nineteenth century, Olga, the Russian-born consort of George I. These costumes represent a synthesis that is emblematic of 19th century nation building. Along with these costumes the exhibition will display for the first time in public two original dolls from a series commissioned by Queen Olga to form a miniature gallery of local costumes.All but two of the costumes come from the superb collection of the Peloponnesian Folklore Foundation in Nafplio. The other two are being lent by the Benaki Museum of Athens and the dolls by the Lyceum Club of Greek Women, Athens. The curator of the exhibition is the Peloponnesian Folklore Foundation’s founder and renowned expert, Ioanna Papantoniou. The designer is Stamatis Zannos.

A fully illustrated catalogue with seven essays by specialists in the field will be available for sale as will a variety of exciting design items created specially for the exhibition.

During the period of the exhibition the Hellenic Centre will hold lectures on costume, textiles, the reception of the indigenous tradition and the history and culture of Greece after inde-pendence. Some events, parallel to the exhibition, will also take place at the British Museum.

The exhibition is open daily Monday to Friday, 10am-5pm and Saturday and Sunday, 12-6pm. Free entry.

 

Lectures during the period of the exhibitions:

-Wednesday 5 February – From Loom and Needle to Canvas and Paintbrsuh: Images of Greek Costume in 19th and 20th Century Painting. More…

-Friday 7 February – Dressed to kill or Dressed to rule? More…

–Wednesday 12 February – What Lord Byron Saw in Greece (1809-1811) More…

–Tuesday 18 February – Traces and influences of Greek Local Dress in Contemporary Fashion and Costume Design. More…

–Tuesday 25 February – Athena’s Craft: Greek Textiles and their Meaning. More…

-Friday 28 February – “Old embroideries of the Greek Islands and Turkey” An Exhibition at the Burlington Fine Arts Club 1914: A Celebration and Commemoration. More…

 

Further information on 020 7487 5060 or at www.helleniccentre.org, www.patternsofmagnificence.org.

Guided Tours by the curator of the exhibition on Tuesdays & Thursdays, 12-12.45pm. Further guided tours for groups available on request.

Special Workshops modelled by the Peloponnesian Folklore Foundation available on request on Saturdays & Sundays, 12-6pm.

The exhibition is dedicated to the memory of Koula Lemos who gave so much for the Hellenic Centre.

Sponsored by George & Natasha Lemos and Dinos & Calliope Caroussis.

Organised by the Hellenic Centre.

Αποστολή Πηνελόπη Gandhi

Η ιερή τέχνη της υφαντικής στην Κρήτη

 

Διάρκεια: 2 Νοεμβρίου – 29 Δεκεμβρίου 2013

Ομιλίες: Κάθε Σάββατο, ώρα 18:30 & Κυριακή, ώρα 12:30

(εκτός 16 & 17.11.2013)

Ειδική εκδήλωση: 10 Νοεμβρίου 2013

 

Μουσείο Μπενάκη | Κεντρικό Κτήριο

Κουμπάρη 1, Αθήνα

 

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 

Το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενεί με αφορμή τους επίσημους εορτασμούς των 100 χρόνων από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, την «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi – η Ιερή τέχνη της Υφαντικής στην Κρήτη» με σειρά εκδηλώσεων.

Η Αποστολή αυτή αποτελεί καινοτόμο, εθελοντική, μη επιχορηγούμενη πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου των Ορέων της Κρήτης. Έχει ως μέλημά τη διάσωση και την αναβίωση της ιερής τέχνης της Υφαντικής στην Κρήτη, στόχο τη μετάδοση της από τις τελευταίες μυημένες υφάντριες στη νεότερη γενιά και σκοπό τη συγκρότηση οικονομίας μικρής κλίμακας, μεγάλης αξίας.

Υφάντριες από διαφορετικές περιοχές της Κρήτης έρχονται στο Κεντρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη και, κατά τις ώρες λειτουργίας του, αναβιώνουν την «ανυφαντική» τέχνη.

ΥΦΑΝΤΡΙΕΣ:

Γεωργία Αλυγιζάκη (Καστέλι Κισάμου, Χανιά), Ευτυχία Μοτάκη (Παλαιά Ρούματα, Χανιά), Καλλιόπη Κουρίνου (Κρούστας, Λασίθι), Μαρία Ξυλούρη (Ηράκλειο), Νίτσα Χαιρέτη (Ανώγεια, Ρέθυμνο), Αρχοντία Μπουζέ (Αλικαρνασσός, Ηράκλειο), Κατίνα Δραμιτινού (Αμάρι, Ρέθυμνο), Στέλλα Τούλη (Αλικαρνασσός, Ηράκλειο), Δέσποινα Μαυράκη (Ηράκλειο), Μαλαματένια Πλουμή (Σητεία. Λασίθι), Μαρία Μαστρογιωργάκη (Βιάννος, Ηράκλειο), Ανδρονίκη Μαρνελάκη (Παλαιά Ρούματα, Χανιά), Κατερίνα Λεμπιδάκη (Ελούντα, Λασίθι), Μαρία Αρναουτάκη (Ελούντα, Λασίθι), Στεφανία Μοδάτσου (Αίμονας, Ρέθυμνο) και Κατερίνα Καραμπά (Ρέθυμνο).

Παράλληλα, κάθε Σάββατο απόγευμα και Κυριακή πρωί (εκτός του Σαββατοκύριακου 16 και 17/11/2013),  πραγματοποιούνται στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου Μπενάκη Μικρές σπουδές του νήματος…νοήματος, όπου οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την τέχνη της Υφαντικής στον αργαλειό (αργαστήρι) από υφάντριες της Κρήτης. Το τέλος κάθε παρουσίασης ακολουθεί 15λεπτη ομιλία ειδικών (παιδαγωγών, αρχαιολόγων, ιστορικών, εθνογράφων κλπ) και συζήτηση με το κοινό. Οι ομιλίες πραγματοποιούνται κάθε Σάββατο στις 18:30 και Κυριακή στις 12:30, με εξαίρεση την ομιλία της Ίριδος Τζαχίλη, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου, η οποία πραγματοποιηθηκε στις 13:00.

 

Την Κυριακή 10 Νοεμβρίου πραγματοποιηθηκε στο εστιατόριο του Κεντρικού κτηρίου και ειδική εκδήλωση για την έναρξη της “Αποστολής Πηνελόπη Gandhi”.

Παράλληλα, έως και τα τέλη του Δεκεμβρίου οργανώνονται βραδιές με μυρωδικά, γεύσεις και τσικουδιές από την Κρήτη.

Οι εκδηλώσεις θα πλαισιώνονται από ειδικά σχεδιασμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα, το οποίο θα απευθύνεται σε σχολικές ομάδες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

 

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΜΙΛΙΩΝ Μικρές σπουδές του νήματος…νοήματος

 

02/11/2013, 18:30

Άγγελος Δεληβορριάς, Διευθυντής Μουσείου Μπενάκη

«Η Αποστολή Πηνελόπη Gandhi  στο Μουσείο Μπενάκη»

03/11/2013, 12:30

Ιωάννης Παλλήκαρης, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης

«Πανεπιστήμιο των Ορέων: δράσεις και προοπτικές»

09/11/2013, 18:30

Βαρβάρα Τερζάκη-Παλλήκαρη, εμπνεύστρια και συντονίστρια της Αποστολής Πηνελόπη Gandhi 

«Πηνελόπη Gandhi, φιλοσοφία και ταυτότητα»

10/11/2013, 13:00

Ίρις Τζαχίλη, Καθηγήτρια Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης

«Η πολύπλευρη σημασία της υφαντικής»

23/11/2013, 18:30

Λουϊζα Καραπιδάκη, Υπεύθυνη μουσειακής συλλογής του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

«1963-2013: κρητικά υφαντά, από τη χρήση στη διακόσμηση»

24/11/2013, 12:30

Ροδούλα Σταθάκη, λαογράφος

«Τα Υφαντά της Κρήτης, διάκοσμος και σύμβολα»

30/11/2013, 18:30

Θεοχάρης Δετοράκης, ομότιμος καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας,

Πανεπιστημίου Κρήτης

«Όλη ‘ναι η θάλασσα αργαλειός κι η Κρήτη κάθεται και υφαίνει»

01/12/2013, 12:30

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Πρύτανης Πανεπιστημίου της Σορβόνης

«Το κρητικό υφαντό»

07/12/2013, 18:30

Πέλλα Καλογιαννάκη, καθηγήτρια Παιδαγωγικών, Πανεπιστημίου Κρήτης
«Η διδασκαλία της Υφαντικής στα Σχολεία της Κρήτης στο πλαίσιο της Αποστολής Πηνελόπη Gandhi»

08/12/2013, 12:30

Αικατερίνη Καμηλάκη, Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

«Αργαλειός, αργαστήρι, εργαλείο»

14/12/2013, 18:30

Βιργινία Ματσέλη, Αν. Διευθύντρια της Νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού

15/12/2013, 12:30

Νίκος Σταμπολίδης, καθηγητής Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

«Αρχόντισσες υφάντρες στον Όμηρο και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου»

21/12/2013, 18:30

Ξένια Πολίτου, Επιμελήτρια της Συλλογής Νεοελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη

«Κρητικά υφαντά και νεοελληνική υφαντική μέσα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη»

22/12/2013, 12:30

Νίκος Καραπιδάκης, καθηγητής Ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου, Έφορος Γενικών Αρχείων του Κράτους

«Τα χρώματα και η ιστορία τους»

28/12/2013, 18:30

Τάσος Σακελλαρόπουλος, Υπεύθυνος Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη

«Η Ένωση, ο κρητικός εθελοντισμός και οι κοινωνίες των βουνών»

29/12/2013, 12:30

Τίνα Δασκαλαντωνάκη, Μέλος της Αποστολής Πηνελόπη Gandhi

«Η τελειότητα της Μεγαλονήσου»

Κλείσιμο των εκδηλώσεων της Αποστολής Πηνελόπη Gandhi στο Μουσείο Μπενάκη:

Βαρβάρα Τερζάκη-Παλλήκαρη «Η Κρήτη Ύφαινε αριστουργήματα στον αργαλειό πολύ πριν ο κόσμος ανακαλύψει τα νομίσματα».

Δημοσίευμα στο : ΤΑ ΝΕΑ.gr

Δημοσίευμα στο : TA NEA.gr

Εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 27.10.2013

 

Διεθνές συνέδριο στην Αθήνα με ανατρεπτικές ιδέες και προτάσεις

Της Μαργαριτας Πουρναρα

Το συμπέρασμα σε μια φράση; Λεφτά υπάρχουν. Εχουν όμως αλλάξει τόσο οι πιθανές πηγές οικονομικής υποστήριξης όσο και ο τρόπος της πρόσβασης στους χρηματοδότες. Το διεθνές συνέδριο που έγινε την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα, με 500 συμμετέχοντες καλλιτέχνες και εκπροσώπους κρατικών ή ανεξάρτητων φορέων των παραστατικών τεχνών απ’ όλη την Ευρώπη, επιβεβαίωσε τα νέα δεδομένα: είτε το θέλουμε είτε όχι, το κράτος απεμπολεί τον ρόλο του ως βασικός οικονομικός αιμοδότης του πολιτισμού στη Γηραιά Ηπειρο. Αντί λοιπόν να χάνουμε χρόνο σε άσκοπες διαμαρτυρίες και μανιφέστα για το τι θα όφειλε να κάνει η πολιτεία, το μόνο που μας μένει είναι να προσαρμοστούμε ταχύτατα στην καινούργια, απαιτητική πραγματικότητα. Και ποιοι θα ηγηθούν σε αυτήν την προσπάθεια; Οι νέοι Ευρωπαίοι, η ηλικιακή ομάδα που είναι σήμερα από 25 ώς 45 ετών, δηλαδή άτομα που ξέρουν να χρησιμοποιούν τη νέα τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που έχουν καινοτόμες και ανατρεπτικές ιδέες, που δεν φοβούνται να τολμήσουν ακόμη και αν αποτύχουν.

Παρεμβάσεις

Είναι η πρώτη φορά που το Διεθνές Δίκτυο για τις Σύγχρονες Παραστατικές Τέχνες (ΙΕΤΜ) και τα μέλη του επισκέφθηκαν τη χώρα μας, σε μια ενδιαφέρουσα τριήμερη συνάντηση που έγινε χάρις στη συνεργασία πολλών ελληνικών φορέων και ξένων ιδρυμάτων, όπως το Βρετανικό Συμβούλιο κ.ά. Τίτλος του, «Tomorrow», με πρόγραμμα συζητήσεων αλλά και καλλιτεχνικών δράσεων, οι οποίες απλώθηκαν, από τις 17 ώς τις 20 Οκτωβρίου, σε όλη την πόλη. Το πιο σπουδαίο ήταν η ανταλλαγή απόψεων για το τι συμβαίνει σε κάθε χώρα, αλλά και η αναφορά σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που μας δείχνουν τον δρόμο. Σταχυολογούμε μερικές από αυτές επειδή αποτυπώνουν ένα πρωτοπόρο πνεύμα.

Βουδαπέστη: Μια θεατρική ομάδα αναζητεί χώρο, αλλά έχει στενότητα οικονομικών πόρων. Καταλαμβάνει ένα παλαιό θέατρο στην περιοχή της Βούδας και συστεγάζεται με δικηγόρους, που της προσφέρουν δωρεάν νομική κάλυψη για το νέο καθεστώς λειτουργίας.

Βερολίνο: Ενα παλαιό εργοστάσιο τυπογραφίας μετατρέπεται σε πολιτιστικό κέντρο, βάζοντας όμως στο παιχνίδι και άλλους νέους επαγγελματίες που δεν έχουν σχέση με την τέχνη. Οι καλλιτέχνες μοιράστηκαν τον χώρο με εμπόρους και κομμωτές, διευρύνοντας το κοινό τους και εξασφαλίζοντας έσοδα για την οικονομική τους βιωσιμότητα.

Βρετανία: Ενας εκκολαπτόμενος συγγραφέας αποφασίζει να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη για να γράψει ένα βιβλίο, χωρίς να έχει δεκάρα στην τσέπη του. Μέσα από το Διαδίκτυο διαφημίζει την ιδέα του, βρίσκει δωρεάν φιλοξενία στις διάφορες πόλεις που σκοπεύει να επισκεφθεί, ενώ συγκεντρώνει τα έξοδά του από crowdfunding. Συγκεκριμένα, στέλνει ταχυδρομικές κάρτες στους χορηγούς του, με τις εμπειρίες του ταξιδιού, έναντι 10 ευρώ.

Η ζωή δεν σταματάει ούτε η τέχνη παθαίνει αγκύλωση μπροστά στην κρίση. Τίποτα όμως δεν μπορεί να γίνει αν συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε όπως στην εποχή όπου οι κρατικές επιχορηγήσεις έριχναν το νερό στον μύλο του πολιτισμού και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Εχει παρέλθει ανεπιστρεπτί η περίοδος που η πολιτιστική πολιτική ήταν μέρος της ευρύτερης χάραξης της δημόσιας πολιτικής ή απλώς αρκούσε –σε περιπτώσεις όπως και η χώρα μας– να έχει κανείς τις κατάλληλες διασυνδέσεις με την εξουσία για να βάλει χέρι στα κονδύλια. Σήμερα, αντιθέτως, πρέπει να αναζητήσουμε νέες συλλογικότητες, συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα και διείσδυση με δράσεις στον αστικό ιστό. Ενας από τους πιο βασικούς άξονες του συνεδρίου ήταν ακριβώς η παράμετρος, πως δηλαδή η πόλη είναι το σημείο εκκίνησης για τη διαμόρφωση μιας καινούργιας νοοτροπίας στη διαχείριση των πολιτιστικών γεγονότων. Ο συγγραφέας Τζον Κίφερ, ανεξάρτητος σύμβουλος πολιτιστικής πολιτικής, με τρανταχτά ονόματα όπως η Tate Modern στο βιογραφικό του και ένα βιβλίο για τον πολιτισμό και την κρίση το 2011, εξηγεί στην «Κ» τους λόγους.

Ενδιαφέρον πείραμα

«Αν εστιάσουμε μόνο στην τέχνη, χάσαμε. Αν σκεφτούμε τον πολιτισμό σε συνάρτηση με την πόλη και τη βελτίωση της καθημερινότητάς μας, τότε, ναι, θα βρούμε συμμάχους για να επιτύχουμε τον σκοπό μας. Η πόλη Medellin στην Κολομβία ήταν η ευρύτερη «επικράτεια» του Πάμπλο Εσκομπάρ με τρομερή εγκληματικότητα. Οι αρχές έκαναν ένα ενδιαφέρον πείραμα. Εχτισαν στις πιο υποβαθμισμένες και επικίνδυνες γειτονιές εκπληκτικές βιβλιοθήκες σε καλαίσθητα κτίρια. Μέσα σε λίγο καιρό, έγιναν τα στέκια των μαθητών και των φοιτητών και η ζωή άλλαξε από τη μια ημέρα στην άλλη. Ας πάρουμε τώρα την Ελλάδα. Δεν πρέπει να σκέφτεστε πώς θα βρούμε χρήματα για τον πολιτισμό, αλλά πώς θα κάνουμε την Αθήνα ένα καλύτερο μέρος, με τη συνδρομή των πολιτιστικών δράσεων και των δημιουργικών ανθρώπων. Το μήνυμα είναι απλό: ό,τι κάνεις στον αστικό ιστό φαίνεται αμέσως, αποδίδει γρήγορα καρπούς και συσπειρώνει τους πολίτες σε μια εποχή που και οι ίδιοι πασχίζουν να πιαστούν από κάτι θετικό γύρω τους».

Ωραία. Και πώς μπορεί κανείς να προχωρήσει σε μοντέλα αυτοοργάνωσης όταν όλα είναι υπό κατάρρευση; Ο Αντι Φιλντ, επίσης Βρετανός, που έχει μεγάλη πείρα στον τομέα των ανεξάρτητων δράσεων και συντόνισε τη σχετική συζήτηση στο συνέδριο, έχει την απάντηση: «Οταν υπάρχει κρίση, πολλά κτίρια που φιλοξενούσαν εμπορικές επιχειρήσεις, εργοστάσια κ.λπ. εγκαταλείπονται και είναι διαθέσιμα για άλλες χρήσεις. Ομως δεν αρκεί μια καλλιτεχνική κολλεκτίβα να τα ενοικιάσει φθηνά ή απλώς να κάνει κατάληψη. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να προσελκύσει το κοινό, να τα μετατρέψει σε δημοφιλή στέκια, να απευθυνθεί όχι μόνον σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την τέχνη, αλλά σε μεγαλύτερη μερίδα της κοινωνίας. Αρα είναι απαραίτητες οι συνέργειες, οι ανοιχτές πλατφόρμες, η επικοινωνία, η εξωστρέφεια, η χρήση νέων μέσων, αλλιώς οι πρωτοβουλίες αυτές δεν θα μακροημερεύσουν. Η πιο σκληρή μάχη δεν είναι να βρούμε λύσεις, αλλά να αλλάξουμε μυαλά και να αφήσουμε πίσω τα παλιά δοκιμασμένα και αποτυχημένα πια μοντέλα. Πολλοί καλλιτέχνες φοβούνται τις κοινές δράσεις με φορείς από τον ιδιωτικό τομέα διότι νομίζουν ότι αυτό θα επιφέρει μια έκπτωση στις αισθητικές αξίες. Για να προχωρήσουμε, όμως, μπροστά οφείλουμε να μάθουμε να διαπραγματευόμαστε και να επιβάλλουμε τους όρους μας, χωρίς να απορρίπτουμε εκ των προτέρων κάποιον επειδή είναι λ.χ. μια εταιρεία».

Καλλιτέχνες ίσον ενεργοί πολίτες

Οπως δήλωσε από το βήμα του συνεδρίου ο Βερολινέζος Γιόχαν Σάντιγκ, έκανε ένα «όμορφο λάθος» πριν από μερικά χρόνια. Αποφάσισε να ιδρύσει ένα πολιτιστικό κέντρο, το Radialsystem V. «Ακόμη και σήμερα, επτά χρόνια μετά, δεν είναι σίγουρο ότι θα καταφέρουμε να τα βγάλουμε πέρα οικονομικά, παρότι έχουμε πια το δικό μας κοινό. Ομως δεν μετανιώνουμε καθόλου και μαθαίνουμε κάθε ημέρα από τα σφάλματά μας. Νομίζω ότι η μεγαλύτερη στροφή που γίνεται στον τομέα του πολιτισμού είναι ότι οι άνθρωποί του κατανόησαν επιτέλους πως πρέπει να ανοιχτούν προς την κοινωνία και να την αφουγκραστούν. Να αφήσουν το εγώ τους, τον ναρκισσισμό και να δουν το συλλογικό ζητούμενο. Φανταστείτε λ.χ. ένα θέατρο που όταν δεν έχει παράσταση, καλεί τους κατοίκους της περιοχής σε μια ανοιχτή συνέλευση για τα θέματα της γειτονιάς. Ο κόσμος γυρίζει την πλάτη και δυσπιστεί στο πολιτικό σύστημα, αναζητώντας νέες μορφές εκφράσεις. Γιατί οι καλλιτέχνες να μην εξυπηρετήσουν αυτήν την επιτακτική κοινωνική ανάγκη; Δεν μιλάμε για κόμματα, αλλά για νέας κοπής πολιτικό λόγο, που έχει να κάνει με την αστική ανάπτυξη.

Αλλωστε, τόσο στην πολιτική όσο και στην τέχνη, δεν μπορείς να υπάρξεις χωρίς τη συμμετοχή του κόσμου…».

 

Κρήτη και Παγκοσμιοποίηση του Στυλιανού Αλεξίου

Εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 13.10.2013

Της  Μάρνυ Παπαματθαίου

Δέκα επιχειρήσεις από τη μία, στην πλειονότητά τους οικογενειακές, με ρίζες δεκάδων ετών και αρκετούς εργαζομένους να ελπίζουν στην επιβίωση και ανάπτυξή τους· σαράντα φοιτητές και οκτώ καθηγητές από την άλλη. Αυτά τα δύο μέρη θα συμμετάσχουν από τις θέσεις του «εκπαιδευομένου» και του «εκπαιδευτή» αντίστοιχα στον πρώτο κύκλο του Δικτύου Κοινωνικής Προσφοράς του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ), το οποίο ως τα Χριστούγεννα αναμένεται να έχει αποδώσει τους καρπούς του.

Πρωτοπορώντας, η διοίκηση του Οικονομικού Πανεπιστημίου σχεδίασε ένα μεγάλο πρόγραμμα κοινωνικής προσφοράς, δίνοντας ένα παράδειγμα προς μίμηση. Τη βεβαιότητά του ότι το πρόγραμμα θα έχει άμεσα και θετικά αποτελέσματα στον χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που θα συμμετάσχουν εκφράζει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρύτανης του ΟΠΑ κ. Κωνσταντίνος Γάτσιος.

Δέκα επιχειρήσεις, σε πρώτη φάση, θα λάβουν επιχειρηματικές συμβουλές αλλά και έναν ολοκληρωμένο οικονομικοτεχνικό σχεδιασμό των επόμενων κινήσεών τους από τους επιστήμονες του Οικονομικού Πανεπιστημίου. Οι συμβουλές παρέχονται δωρεάν και στόχος των ιθυνόντων είναι να βοηθήσουν τους επιχειρηματίες να επιβιώσουν στις δύσκολες συνθήκες, να υπερπηδήσουν τα εμπόδια των τελευταίων ετών, να υπηρετήσουν τον μακροπρόθεσμο αλλά τεράστιας σημασίας εθνικό σκοπό της ανάπτυξης.

«Η δράση μας ανακοινώθηκε τον περασμένο Μάιο απευθύνοντας πρόσκληση συμμετοχής τόσο σε φοιτητές όσο και σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις» λέει ο καθηγητής του ΟΠΑ κ. Σέργιος Δημητριάδης, ο οποίος ανήκει στην ομάδα των καθηγητών που τρέχουν τα ιδιότυπα αυτά μαθήματα. «Από τις αρχικές αιτήσεις συμμετοχής 25 εταιρειών και 140 φοιτητών, ξεκινάμε σήμερα με δέκα εταιρείες τις οποίες θα υποστηρίξουν 40 φοιτητές σε δέκα αντίστοιχες ομάδες που θα τις βοηθήσουν στα σχέδιά τους με την επίβλεψη οκτώ καθηγητών του πανεπιστημίου». Τα Χριστούγεννα οι πρώτοι «εκπαιδευόμενοι» θα έχουν ολοκληρωμένα τα επιχειρηματικά τους πλάνα και ο επόμενος κύκλος θα ξεκινήσει τον Μάρτιο του 2014.

«Οι μελέτες αυτές απαιτούν κεφάλαια»

«Η βοήθεια είναι ανεκτίμητη» λέει ο κ. Ορφέας Αθανασίου, εκπρόσωπος της επιχείρησης The Writing Fields, που διαθέτει μάλιστα μια παγκόσμια πατέντα για τη βιβλιοδεσία εκδόσεων και επιχειρεί τώρα να ανοίξει τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό. Το αίτημα έτσι για τον κ. Αθανασίου, που διευθύνει μια οικογενειακή επιχείρηση, είναι να μπορέσει να διασυνδεθεί με ένα δίκτυο πωλήσεων στο εξωτερικό.

Οπως εξηγεί ο ίδιος, πρόκειται για μια επιχείρηση με αρκετούς εργαζομένους που εκδίδει προϊόντα σημειώσεων, ημερολόγια, τετράδια και δραστηριοποιείται στην αγορά από το 1960. Το κομμάτι του μάρκετινγκ και η δυνατότητα να εξελιχθεί η επιχείρησή του σε εξαγωγική θα αναλυθεί από τους εκπροσώπους του Οικονομικού Πανεπιστημίου, ώστε να του δώσουν σύντομα μια αποδοτική λύση. «Οι μελέτες αυτές συνήθως απαιτούν συμβούλους επιχειρήσεων, για τους οποίους πολλές εταιρείες δεν διαθέτουν τα απαραίτητα κεφάλαια για να προσλάβουν» δηλώνει ο κ. Αθανασίου, αναφέροντας ότι τα προϊόντα της επιχείρησής του έχουν ήδη ζήτηση από αντίστοιχες στο εξωτερικό.

Πάνω σε αυτό θα ασχοληθεί μια ομάδα δέκα φοιτητών του ιδρύματος, η οποία θα παρουσιάσει το κατάλληλο επιχειρηματικό σχέδιο υπό την επίβλεψη καθηγητή.

«Εχουμε ήδη οργανώσει την ομάδα μας και θα επικεντρώσουμε στο ότι η συγκεκριμένη εταιρεία διαθέτει ένα καινοτόμο στο εξωτερικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας» λέει σχετικά η Κωνσταντίνα Δημόκα, φοιτήτρια του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας.

«Για εμάς είναι πολύ σημαντική δουλειά αυτή που έχουμε ξεκινήσει, καθώς θα βοηθήσουμε επιχειρήσεις που έχουν έλλειμμα στον τομέα του μάρκετινγκ να επιβιώσουν στη δύσκολη περίοδο που διανύουμε και να επεκταθούν» επισημαίνει. «Πιστεύω ότι δίνουμε ένα μήνυμα και προς άλλα πανεπιστήμια και φοιτητές να ευαισθητοποιηθούν, να σχεδιάσουν αντίστοιχα προγράμματα, ώστε να μπορέσουμε όλοι μαζί να περάσουμε αυτή την περίοδο με τις λιγότερες δυνατές απώλειες» συμπληρώνει.

«Οι φοιτητές είναι φρέσκα μυαλά»

Το πρόγραμμα του Οικονομικού Πανεπιστημίου καλύπτει όλο το φάσμα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπου θα δοθούν υποστηρικτικές υπηρεσίες συμβουλευτικού τύπου.

Ο κ. Αναστάσιος Λώζος διευθύνει μια οικογενειακή επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον χώρο του χονδρικού εμπορίου και των επισκευών οικιακών συσκευών επί 110 χρόνια. «Η οικονομική κρίση που διανύουμε μας έκανε να καταλάβουμε ότι έχουμε πλέον ανάγκη οργάνωσης, νέων ευκαιριών ώστε να μπορέσουμε να επεκταθούμε» δηλώνει στο «Βήμα». «Στην ουσία αυτός είναι ο μόνος τρόπος ώστε να μην κάνουμε περικοπές μισθών ή μείωση προσωπικού. Πρέπει απλά να αυξήσουμε την αποδοτικότητά μας σε μια περίοδο κατά την οποία η κίνηση στην αγορά μειώνεται» αναφέρει. Το ζήτημα δηλαδή από την πλευρά της επιχείρησής του είναι πώς να αυξηθούν οι πωλήσεις χωρίς να αυξηθούν τα σταθερά έξοδά της.

«Πολλές φορές αν δεν έχεις ένα τρίτο μάτι για να δει τα λάθη σου, δεν μπορείς να διαπιστώσεις το πρόβλημα» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Λώζος. «Οι φοιτητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου έχουν μια πολύ καλή θεωρητική κατάρτιση, είναι φρέσκα μυαλά, με νέες ιδέες, και αυτό ακριβώς χρειάζεται μια επιχείρηση που τυχαίνει πολλές φορές να μην κοιτάζει μπροστά» επισημαίνει. Η επιχείρησή του αναμένει ως τα Χριστούγεννα τα αποτελέσματα της συνεργασίας ώστε να μπορέσει να «επανεκκινήσει» τη μηχανή.

 

Εμπειρία και γνώσεις
Από τη θεωρία στην πράξη
Με ενθουσιασμό έχει γίνει δεκτό το πρόγραμμα του Οικονομικού Πανεπιστημίου από τους φοιτητές, κυρίως των μεγαλύτερων ετών του. «Θέλω πραγματικά να βοηθήσω» λέει στο «Βήμα» ο Νικόλαος Μπουγιούκας, τεταρτοετής φοιτητής του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας. Οπως εξηγεί, ήδη έχουν συγκροτηθεί οι ομάδες των φοιτητών, οι καθηγητές που θα τους επιβλέπουν και το πρόγραμμα ξεκινά άμεσα. «Τον Δεκέμβριο θα έχουμε αποτελέσματα. Εμείς θέλουμε να βοηθήσουμε και οι καθηγητές μας σκέφθηκαν αυτή τη δράση» δηλώνει.

«Το δίκτυο κοινωνικής προσφοράς SSB (Supporting Small Businesses) συνιστά πρωτοβουλία του Οικονομικού Πανεπιστημίου και αφορά παρουσίαση λύσεων πάνω σε επιχειρησιακά προβλήματα που θα έχουν δηλωθεί από τις επιχειρήσεις» λέει ο καθηγητής κ. Στ. Δημητριάδης. «Στόχος μας είναι να μορφώσουμε τους φοιτητές, ενισχύοντας τις γνώσεις και την εμπειρία τους με τα κατάλληλα εφόδια για μελλοντική επαγγελματική εξέλιξη, αλλά και να αναδείξουμε τον εθελοντισμό στην οικονομική ζωή της χώρας μας» καταλήγει.

Η παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών θα είναι συνολικής διάρκειας 100-120 ωρών (από όλα τα μέλη της ομάδας) σε διάστημα όχι μεγαλύτερο από δύο-δυόμισι μήνες. Οι φοιτητές θα επισκεφθούν την επιχείρηση, όπως και εκπρόσωποι της επιχείρησης θα μπορούν να επισκέπτονται το ΟΠΑ για συνάντηση με την ομάδα και τον επικεφαλής καθηγητή. Στο τέλος της εργασίας θα παραδίδεται στην επιχείρηση μια παρουσίαση με τις προτάσεις της ομάδας.

«Ενδεικτικά παραδείγματα θεμάτων αποτελούν η κατάρτιση business plan, θέματα τιμολογιακής πολιτικής, κοστολόγηση προϊόντων, logistics, πληροφοριακά συστήματα κ.ά. Η εργασία μπορεί να αφορά και υλοποίηση κάποιων ενεργειών (δηλαδή να μην είναι μόνο υποστηρικτική), π.χ. δημιουργία αρχείου Excel για κοστολόγηση, δημιουργία λογαριασμού / ιστοσελίδας στα κοινωνικά δίκτυα κ.ο.κ. Θα υπάρχει μια διαδικασία επιλογής των εταιρικών αιτημάτων. Το κάθε αίτημα θα ελέγχεται ώστε να αντιστοιχεί στο επίπεδο των φοιτητών» αναφέρουν οι εκπρόσωποι του πανεπιστημίου.

 

 

 

εφ. ΤΑ ΝΕΑ, 17.08.2013

εφ. Βήμα της Κυριακής, 07.07.2013
Της Ιωάννας Λαλιούτη

To Βήμα της Κυριακής, 19.05.2013

Της Ιωάννας Σουφλέρη

 

Λονδίνο 

 

Όταν ο Σερ Άρθουρ Έβανς ανακάλυψε στις αρχές του εικοστού αιώνα τα απομεινάρια του πολιτισμού που ο ίδιος βάφτισε «Μινωικό» έμεινε έκθαμβος. Προσπαθώντας να δώσει μια εξήγηση ως προς την προέλευση ενός τόσο προηγμένου πολιτισμού θεώρησε ότι οι Μινωίτες ήταν απόγονοι των προηγμένων Αιγυπτίων. Η ιδέα του Εβανς παραμένει ακόμη και σήμερα σε ισχύ, αν και κατά καιρούς υπήρξαν και άλλες προτάσεις.

 

Η τελική απάντηση σε αυτό το αρχαιολογικό ζήτημα δίνεται σήμερα όχι από την αρχαιολογική σκαπάνη, αλλά από τη γενετική. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή Ιατρικής και Επιστημών Γονιδιώματος του Πανεπιστημιου Washington κύριο Γεώργιο Σταματογιαννόπουλο ανέλυσε δείγματα DNA από σκελετούς που βρέθηκαν σε σπηλιά στο οροπέδιο Λασιθίου στην Κρήτη τα οποία συνέκρινε με δείγματα από άλλους 135 σύγχρονους και αρχαίους ανθρώπινους πληθυσμούς.

 

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύεται στο σημερινό τεύχος της επιθεώρησης «Nature Communications», ο Μινωικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κατά την Εποχή του Χαλκού από αυτόχθονες κατοίκους της Κρήτης, οι οποίοι ήταν απόγονοι των πρώτων ανθρώπων που αποίκισαν το νησί, 9.000 χρόνια περίπου πριν από σήμερα.

 

Το DNA αποκαλύπτει

 

Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκε το μιτοχονδριακό DNA, δηλαδή το DNA που υπάρχει στα κυτταρικά οργανίδια που ονομάζονται μιτοχόνδρια και τα οποία αποτελούν τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του κυττάρου. Τα μιτοχόνδρια μεταβιβάζονται στους απογόνους μέσω της μητέρας. Διαπιστώθηκε ότι το μιτοχονδριακό DNA των Μινωιτών δεν έφερε ομοιότητες με αυτό των Αιγυπτίων ή των άλλων αφρικανικών πληθυσμών. Αντίθετα, εντοπίστηκαν μεγάλες γενετικές ομοιότητες με τους σύγχρονους και αρχαίους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Τέλος, η ανάλυση έδειξε το υψηλότερο ποσοστό συγγένειας των Μινωιτών με τον σύγχρονο πληθυσμό της Κρήτης αλλά και σύγχρονων Ελλήνων από την υπόλοιπη χώρα.

 

Σύμφωνα με τον κ Σταματογιαννόπουλο το σενάριο της καταγωγής των Μινωιτών έχει ως εξής: «Πριν από περίπου 9.000 χρόνια, υπήρξε εκτεταμένη μετανάστευση ανθρώπων της Νεολιθικής Εποχής από περιοχές της Ανατολίας που αντιστοιχούν σήμερα σε μέρη της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής. Τότε έφτασαν στην Κρήτη και οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού. Η ανάλυση μιτοχονδριακού DNA που πραγματοποιήσαμε και η σύγκριση με άλλους πληθυσμούς, δείχνει ότι οι Μινωίτες έχουν την ισχυρότερη γενετική συσχέτιση με πληθυσμούς της Νεολιθικής Εποχής καθώς και με αρχαίους αλλά και σύγχρονους Ευρωπαίους και ιδιαίτερα με τον πληθυσμό της Κρήτης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, ο Μινωικός πληθυσμός αναπτύχθηκε πριν από 5.000 χρόνια στην Κρήτη από προγόνους που κατοικούσαν στο νησί ήδη και είχαν φτάσει εκεί 4.000 χρόνια νωρίτερα».

 

Ο έλληνας καθηγητής σημείωσε επίσης ότι «οι γενετικές αναλύσεις παίζουν έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην πρόβλεψη και στην προστασία της υγείας του ανθρώπου. Η μελέτη μας υπογραμμίζει το γεγονός ότι η ανάλυση του DNA μπορεί να μας βοηθήσει όχι μόνο να έχουμε ένα πιο υγιές μέλλον αλλά να κατανοήσουμε και την ιστορία μας. Παρόμοιες έρευνες  θα μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε τις γενετικές σχέσεις μεταξύ Μινωιτών και Μυκηναίων και μεταξύ των ελληνικών φυλών της Κλασσικής Ελλάδας».

 

Καρπός συνεργασίας

 

Η εργασία είναι καρπός μιας πολυπληθούς ομάδας επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Υπεύθυνοι για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων η οποία βασίστηκε σε εξαιρετικά προηγμένους αλγορίθμους είναι η κυρία Περιστέρα Πάσχου, επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, και ο κ. Πέτρος Δρινέας, καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Rensselaer στις ΗΠΑ.

 

Ο κ. Μανώλης Μιχαλοδημητράκης, καθηγητής Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης  συντόνισε την αναγνώριση και συλλογή των αρχαίων οστών που χρησιμοποιήθηκαν για την εξαγωγή του DNA. Ο αρχαιολόγος δρ. Βασιλάκης και η ανθρωπολόγος δρ McGeorge παρείχαν τα οστά που αποτέλεσαν το αντικείμενο της έρευνας. Μεγάλη ήταν η συμβολή του εκλιπόντος αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη, ο οποίος ως διευθυντής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Αγίου Νικολάου υπήρξε θερμός υποστηρικτής της μελέτης, η οποία ξεκίνησε πριν από δέκα και πλέον χρόνια.

εφ. ΤΑ ΝΕΑ  16.05.2013

Του Περικλή Δημητρολόπουλου

 

Τον δρόμο στην επιχείρηση Καθαρά Ρούχα άνοιξε στο Μπανγκλαντές ο θάνατος 1.127 εργατών από την πυρκαγιά στο εργοστάσιο Ράνα Πλάζα κοντά στην Ντάκα και την επακόλουθη κατάρρευσή του. Η ιταλική Benetton, η ισπανική Zara, η βρετανική Mark&Spencer και η σουηδική H&M είναι μερικοί από τους κολοσσούς στον χώρο της ένδυσης που χρησιμοποιούν τα φθηνά εργατικά χέρια του Μπανγκλαντές για να ράψουν τα ρούχα τους και χθες υπέγραψαν μια συμφωνία για τη βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας στα εργοστάσια της ασιατικής αυτής χώρας. Η συμφωνία που υπογράφηκε εισάγει τον θεσμό του ανεξάρτητου επιθεωρητή επιχειρήσεων και συνδικάτων ο οποίος θα είναι επιφορτισμένος με την εφαρμογή «αξιόπιστων και αποτελεσματικών» μέτρων πυρασφάλειας. Προβλέπει επίσης αυστηρές και συνεχείς επιθεωρήσεις προκειμένου να βεβαιώνεται η εφαρμογή των κανόνων ασφαλείας. «Το είχαμε πει και το κάναμε. Με αυτήν την πρωτοβουλία θα προστατεύσουμε τους ανθρώπους μας στο Μπανγκλαντές» δήλωνε εκπρόσωπος της Benetton, ενώ ο συνάδελφός του από την Marks&Spencer τόνιζε ότι «δεν μπορούμε να προσποιούμαστε πλέον ότι δεν συμβαίνει τίποτα».

Η λίστα με τις φίρμες που συμμετέχουν στην επιχείρηση Καθαρά Ρούχα δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα. Πάντως, την υπογραφή τους έχουν βάλει ακόμη η αμερικανική PVH, στην οποία ανήκουν οι μάρκες Tommy Hilfiger και Calvin Klein, η γερμανική Tchibo.sq, οι βρετανικές Tesco Και Primark. Αντιθέτως, η αμερικανική Gap εμφανιζόταν επιφυλακτική. «Πρέπει να αποσαφηνιστούν ορισμένα ζητήματα νομικής φύσης. Αυτό όμως που θέλουμε κυρίως είναι μια καθολική συμφωνία και όχι μόνο ευρωπαϊκών εταιρειών» δήλωσε εκπρόσωπός της. Η επίσης αμερικανική Walmart από την πλευρά της κινήθηκε μονομερώς ανακοινώνοντας ότι θα πραγματοποιήσει επιθεωρήσεις στις 279 μονάδες της στο Μπανγκλαντές που κατασκευάζουν προϊόντα για λογαριασμό της ενώ δεσμεύθηκε ότι θα κοινοποιήσει τα αποτελέσματα των ερευνών της. Η πρώτη ιδέα για τη συμφωνία είχε πέσει πριν από δύο χρόνια. Οι διαπραγματεύσεις είχαν αρχίσει ανάμεσα στις διοικήσεις των επιχειρήσεων και τα δύο βασικά συνδικάτα, το IndustriAll και το Uni Global Union, που εκπροσωπούν περίπου 70 εκατομμύρια εργαζόμενους σε 200 χώρες. Μέχρι την τραγωδία της 24ης Απριλίου οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν με ρυθμούς χελώνας. Χρειάστηκε ο θάνατος χιλίων και πλέον ανθρώπων στην Ντάκα αλλά και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης με το ένα εκατομμύριο των υπογραφών στη σχετική έκκληση για να ανάψει το πράσινο φως. Οι επιθεωρήσεις για τήρηση των κανόνων ασφαλείας είναι το πρώτο βήμα. Αργότερα θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους εργάτες, ενώ οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επενδύσουν εκατομμύρια δολάρια για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων με βάση τα δυτικά πρότυπα. «Δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Πρέπει να δώσουν μια σαφή απάντηση στους πελάτες τους. Η τραγωδία ήταν πρώτο θέμα στις δυτικές τηλεοράσεις για ολόκληρες μέρες» εξηγούσε στα αμερικανικά μέσα ο Στιβ Χοκ, καθηγητής Μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. «Το μήνυμα που έφτασε στις επιχειρήσεις είναι ένα: “Δεν μπορείτε να συνεχίσετε να κερδίζετε με αυτόν τον τρόπο και χωρίς να λαμβάνετε υπόψη σας τον θάνατο αθώων ανθρώπων”» προσέθετε.

«Τους ζητάμε να κάνουν αυτό που είναι σωστό» τόνιζε από την πλευρά του ο Φίλιπ Τζένινγκς, γενικός γραμματέας του Uni Global Union. «Δεν υπάρχει χρόνος για πολλές συζητήσεις. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου». Τα πράγματα, πάντως, δεν ήταν εύκολα όταν στο φόντο υπήρχε ένας τζίρος 20 δισ. δολαρίων και μια κοινωνία σε συνθήκες ανέχειας. Στα 5.000 εργοστάσια ένδυσης εργάζονται 4,5 εκατομμύρια Μπανγκλαντεσιανοί, ενώ το 80% του προσωπικού είναι γυναίκες. Πολλές από αυτές προέρχονται από την επαρχία όπου αντιμετώπιζαν πρόβλημα επιβίωσης. Υπ’ αυτές τις συνθήκες αναγκάζονταν να επιλέξουν μια επικίνδυνη δουλειά. Τα συνεχή εργατικά ατυχήματα, όμως, οδήγησαν το 2010 τους εργάτες στους δρόμους. Εκτός από τις επιχειρήσεις, άρχισε να αισθάνεται πίεση και η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές. Και στη δική της περίπτωση, ωστόσο, χρειάστηκε μια τραγωδία για να ανακοινώσει ο υπουργός Κλωστοϋφαντουργίας Αμπντούλ Λατίφ Σιντίκουε τη δημιουργία μιας επιτροπής η οποία θα εξετάσει το θέμα της αύξησης του κατώτατου μισθού που σήμερα είναι γύρω στα 30 ευρώ.

Η Καθημερινή  / The New York Times 07.04.2013

Του Thomas Friedan

 

Όταν ο Τόνι Γουάγκνερ, ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, περιγράφει το επάγγελμά του, λέει πως είναι «διερμηνέας ανάμεσα σε δύο εχθρικές φυλές» – τον κόσμο της εκπαίδευσης και τον επιχειρηματικό κόσμο, εκείνους που διδάσκουν τα παιδιά μας και εκείνους που τους δίνουν δουλειά. Το επιχείρημα του Γουάγκνερ στο βιβλίο του «Creatinig Innovators: The Making of Young People Who Will Change the World» («Δημιουργώντας καινοτόμους: Η συγκρότηση νέων ανθρώπων που θα αλλάξουν τον κόσμο») είναι ότι η εκπαίδευσή μας δεν καταφέρνει συστηματικά να «προσθέσει την αξία και να διδάξει τις δεξιότητες που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία στην αγορά εργασίας».

Αυτό είναι επικίνδυνο σε μια εποχή που υπάρχουν όλο και λιγότερες δουλειές με υψηλή αμοιβή και μέτριες απαιτήσεις δεξιοτήτων – το είδος της δουλειάς που συντήρησε τη μεσαία τάξη την προηγούμενη γενιά. Τώρα, κάθε δουλειά «μεσαίας τάξης» τραβιέται προς τα πάνω, προς τα κάτω ή προς τα έξω, με μεγάλη ταχύτητα. Δηλαδή, είτε απαιτεί μεγαλύτερες δεξιότητες ή μπορούν να την ασκήσουν πολύ περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ή «θάβεται» –καταργείται ως απαρχαιωμένη– γρηγορότερα παρά ποτέ.

Γι’ αυτό ο στόχος της εκπαίδευσης σήμερα δεν θα έπρεπε να είναι πώς να καταστήσει κάθε παιδί «έτοιμο για το πανεπιστήμιο», αλλά «έτοιμο για καινοτομία» – έτοιμο να προσθέσει αξία σε οτιδήποτε κάνει.

Δύσκολο εγχείρημα. Αναζήτησα τον Τόνι Γουάγκνερ και του ζήτησα να διευκρινίσει. «Σήμερα», μου απάντησε με e-mail, «καθώς η γνώση είναι διαθέσιμη σε κάθε συσκευή συνδεδεμένη με το Ιντερνετ, αυτά που γνωρίζεις μετρούν λιγότερο από αυτά που μπορείς να κάνεις με όσα γνωρίζεις. Η ικανότητα για καινοτομία –η ικανότητα να λύνεις δημιουργικά τα προβλήματα ή να φέρνεις στο φως νέες δυνατότητες– και οι δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η επικοινωνία και η συνεργασία είναι πολύ πιο σημαντικές από την ακαδημαϊκή γνώση».

Για τη δική μας γενιά ήταν εύκολο. Επρεπε να «βρούμε» μια δουλειά. Τα παιδιά μας, όμως, θα πρέπει να «εφεύρουν» μια δουλειά. Σίγουρα, τα πιο τυχερά θα βρουν την πρώτη δουλειά τους, αλλά ακόμη και αυτά θα πρέπει να επανεφευρίσκουν και να αναδιοργανώνουν αυτήν τη δουλειά πολύ πιο συχνά από τους γονείς τους, αν θέλουν να προοδεύσουν στο πεδίο που διάλεξαν. Αν αυτό ισχύει, ρώτησα τον Γουάγκνερ, τι πρέπει να διδάσκονται σήμερα οι νέοι;

«Κάθε νεαρό άτομο θα εξακολουθήσει να χρειάζεται τις βασικές γνώσεις, βέβαια», είπε. «Θα χρειάζεται όμως, ακόμα περισσότερο, δεξιότητες και κίνητρα, τα οποία έχουν ιδιαίτερα κρίσιμη σημασία. Οι νέοι που είναι εσωτερικά κινητοποιημένοι –περίεργοι, επίμονοι, πρόθυμοι να ρισκάρουν– θα μαθαίνουν νέες γνώσεις και δεξιότητες συνεχώς. Θα μπορούν να βρίσκουν νέες ευκαιρίες ή να δημιουργούν δικές τους – κάτι όλο και πιο σημαντικό, καθώς οι παραδοσιακές σταδιοδρομίες θα εξαφανίζονται».

Πού πρέπει λοιπόν να εστιάσει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σήμερα; «Διδάσκουμε και εξετάζουμε πράγματα για τα οποία οι περισσότεροι σπουδαστές δεν ενδιαφέρονται και πληροφορίες που μπορούν να τις βρουν στο Google και θα τις ξεχάσουν μόλις τελειώσουν οι εξετάσεις», υποστηρίζει ο Γουάγκνερ. «Πάνω από έναν αιώνα πριν, δημιουργήσαμε σχολεία–εργοστάσια για τη βιομηχανική οικονομία. Το να φανταστούμε εκ νέου τα σχολεία του 21ου αιώνα πρέπει να είναι μία από τις κυριότερες προτεραιότητές μας. Πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο στο να διδάξουμε την ικανότητα και τη θέληση για μάθηση, αλλά και να φέρουμε μέσα στην τάξη του σχολείου τα τρία πιο ισχυρά συστατικά της εσωτερικής κινητοποίησης: παιχνίδι, πάθος, στόχευση».

 H Καθημερινή, 07.04.2013

Του Νίκου Ξυδάκη

 

Το κλείσιμο του ιστορικού βιβλιοπωλείου της Εστίας, ύστερα από 130 χρόνια λειτουργίας στο αθηναϊκό κέντρο, σημαίνει κάτι περισσότερο από οικονομική κρίση και διαχειριστική αστοχία. Ασφαλώς, καμία επιχείρηση δεν είναι αιώνια, και τα προκύπτοντα κενά κάπως καλύπτονται πάντα. Αλλά με αφορμή την κηδεία σ’ ένα δρόμο ήδη γεμάτο από κηδειόχαρτα «ενοικιάζεται» και σκοτεινές βιτρίνες, αξίζει να αναλογισθούμε τι σηματοδοτεί η πρόσφατη απώλεια.

Τοπικά. Η Σόλωνος για πολλές δεκαετίες ήταν ένα μυθικό ποτάμι βιβλίων. Παρότι εκβάλλει από το Κολωνάκι των μπουτίκ, λίγες καθέτους πιο κάτω η μορφολογία του άλλαζε: παλαιοπωλεία, κορνιζάδικα, η τέχνη λοιπόν, κι αμέσως μετά η Εστία, ένα ξέφωτο, πριν απ’ τη Νομική. Εκεί άλλαζε όλο το ποτάμι: κατέβαζε πια βιβλία, φοιτητές, μαθητές φροντιστηρίων, καθηγητές, εκδότες, ποιητές και λογίους. Η Εστία, η Ενδοχώρα, η Νομική, τα παλαιοβιβλιοπωλεία, τα νομικά βιβλιοπωλεία, το Θεμέλιο, στην Ασκληπιού η Δωδώνη παλιά, η Πολιτεία τώρα, ο Γρηγόρης, ο Τολίδης, ο Λιβάνης, στην Ιπποκράτους Χρηστάκης, Παπαδήμας, Καρδαμίτσας, και ιδού το Χημείο, εδώ ο νεαρός–παλαιός Ναυτίλος, μπαίνουμε μαλακά στα Εξάρχεια· πιο χαμηλά η Πρωτοπορία και το Εναλλακτικό, και παντού μέσα στα Εξάρχεια εκδοτικοί οίκοι, τυπογραφεία, φροντιστήρια.

Ετσι ήταν. Οχι πια. Το κλείσιμο της Εστίας όχι μόνο στερεί την εναρκτήρια σηματοδότηση της Σόλωνος των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά σημαίνει και το στέρεμα μιας από τις τελευταίες πηγές του ποταμού. Πολύ πριν από την πτώχευση, η Σόλωνος είχε φτωχύνει και αλλάξει· έκλειναν βιβλιοπωλεία και άνοιγαν φούρνοι και καφενεία. Οι φιλόδοξες υπεραγορές προσείλκυαν το βιβλιοαγοραστικό κοινό, το αποσπούσαν από τους παραδοσιακούς βιβλιοπώλες. Ο Ελευθερουδάκης υψώθηκε τεράστιος σαν Ντίσνεϊλαντ στην Πανεπιστημίου, έκανε φραντσάιζ και μοντερνιές, φέσωσε όλους τους εκδότες, κατέστρεψε οικονομικά τον σπιτονοικοκύρη του, το Ιδρυμα Μιχελή, και συνεχίζει εν φθορά φεσώνοντας την Αθηναϊκή Λέσχη στην οδό Αμερικής.

Τι άλλο σημαίνει η νεκρή Εστία; Οτι η αστική τάξη των Αθηνών δεν μπορεί να συντηρήσει ούτε ένα βιβλιοπωλείο. Ούτε σαν στέκι, ούτε σαν πηγή ενημέρωσης, ούτε σαν εστία γνώσης και καλλιέργειας. Ισως επειδή δεν υπάρχει αστική τάξη, που να διαβάζει και να αναζητεί τέτοιο στέκι. Ή επειδή η νέα ανώτερη τάξη, η οικονομικά και πολιτικά κυρίαρχη, δεν χρειάζεται βιβλιοπωλείο–στέκι και σημείο αναφοράς, δεν χρειάζεται ιστορικό κέντρο, δεν χρειάζεται φιλολογικά και πολιτικά καφενεία, δεν χρειάζεται δισκάδικο Pop 11, διάλογο, τριβή, ανταλλαγές. Δεν χρειάζεται το κομψό ουζερί Ορφανίδη: στη θέση του βάζει ένα κοσμηματοπωλείο. Δεν χρειάζεται Απότσο, Μπραζίλ και Μπραζίλιαν με ωδές ποιητών. Δεν χρειάζεται τον Μιχάλη Κατσαρό, τον Δημήτρη Χριστοδούλου και την Ελένη Βακαλό στα καφέ ούτε τους Χατζιδάκι – Γκάτσο στου Ζόναρς. Η νέα ανώτερη τάξη εκπροσωπείται από τον εκάστοτε Μάκαρο στα καφέ της πλατείας και από εγχώριους χρυσοκάνθαρους στα τένις κλαμπ των βορείων προαστίων· οι μορφωτικές της ανάγκες ικανοποιούνται με «γκλόσι» εριοδικά, ποπ κορν, μολ και μούλτιπλεξ.

Η ερήμωση του ιστορικού κέντρου από αστικά τοπόσημα συμβαδίζει με την ανθρωπολογική και ταξική αναδιάρθρωση των Αθηνών. Οι έχοντες πλούτο και ισχύ όχι μόνο αποσύρονται από το κέντρο, αλλά αποσύρονται και από το αστικό έθος· δεν χρειάζονται, δεν εκτιμούν και δεν ανέχονται να έχουν βιβλιοπώλη τον Μιχάλη Γκανά και δισκοπώλη τον Τάσο Φαληρέα.

Τα ελάχιστα εναπομείναντα στέκια συντηρούνται από τη μεσαία τάξη της Μεταπολίτευσης: δεν είναι πλούσιοι, είναι μικροαστικής καταγωγής ως επί το πλείστον, αλλά τρέφονται ακόμη με συζήτηση και ποικίλα μορφωτικά αγαθά. Το Φίλιον–Ντόλτσε, λ.χ.: το τελευταίο ανοιχτό, δημοκρατικό καφενείο του κέντρου που είναι στέκι, προσελκύει ετερόκλητο πλήθος διανοουμένων, καλλιτεχνών, πολιτικών, μιντιακών, περιοίκων, ντεμπιτάντ, τεθλιμμένων συγγενών από μνημόσυνα του Αγίου Διονυσίου, κυριών με τσάντες από ψώνια. Το Φίλιον είναι το άνω όριο των ριζοσπαστικών–πληβειακών Εξαρχείων, καθώς προεκτείνονται προς το συντηρητικό–αστικό Κολωνάκι· ορίζει τον μεταπολιτευτικό άξονα, που ξεκινά από το κλασικό καφέ Φλοράλ της Μπλε Πολυκατοικίας και περατούται στα μισά της Σκουφά. Ενδιαμέσως θάλλουν πολλά μαγαζιά, αλλά ελάχιστα μπορούν να χαρακτηριστούν στέκια. Τα περισσότερα αντέχουν όσο η μόδα τους.

Η Εστία, όπως ακριβώς το Φίλιον ακόμη τώρα, σήμαινε τη δυναμική διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο Κολωνάκι της εξουσίας και στα Εξάρχεια της διανόησης. Αυτή η σχέση ερειπώνεται, όλα πάνε αλλού.

Εφ. ΤΑ ΝΕΑ, 28.03.2013

Της Εφης Φαλίδα

 

Ένα βλέμμα πάνω σε οντότητες που δε μοιάζουν με κανέναν από τους συνηθισμένους, καθημερινούς εαυτούς μας. Ένα σύνολο από διαφορετικές υπάρξεις που προέκυψαν από ανησυχίες καλλιτεχνών, πειραματισμούς δημιουργών, κολλάζ γραφιστικής έμπνευσης, ασκήσεις χειροτεχνίας, μείξεις ήχων, εικόνων και ψηφιακών δεδομένων απλώθηκαν σε έναν νέο χώρο στη γαλλική πρωτεύουσα και επιχειρούν με ποπ ειλικρίνεια και τεχνολογική αρτιότητα να συνομιλήσουν με τον κόσμο για το ερώτημα της διαφορετικότητας μέσα από ένα σύγχρονο φαινόμενο της μόδας.

Πρόκειται για την έκθεση «Arrrgh! Τέρατα της μόδας» της ελληνικής καλλιτεχνικής κολλεκτίβας Atopos CVC που φιλοξενεί ο χώρος Γκαιτέ Λυρίκ στην κεντρική περιοχή του Μαραί στο Παρίσι.

Οι βασικοί συντελεστές της Atopos ο Βασίλης Ζηδιανάκης και ο Στάμος Φαφαλιός δούλεψαν την ιδέα αυτής της έκθεσης πριν από χρόνια και την παρουσίασαν στο μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς τον Μάϊο του 2011. Η έκθεση φιλοξενεί δημιουργίες 58 σχεδιαστών και καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, καθώς και δανεισμούς από το ModeMuseum, της Αμβέρσας, την destefashioncollection και την Opéra national de Paris.

Τα «τέρατα της μόδας» είναι ένα φαινόμενο σύγχρονων χαρακτήρων . Έχει επηρεάσει μια καινούργια γενιά πρωτοποριακών σχεδιαστών μόδας. Ανάμεσα τους βρίσκονται και δημιουργοί από την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι οποίοι με τη δουλειά τους συνεχώς επαναπροσδιορίζουν τη σχέση του σώματος και του ενδύματος, τις δυνατότητες της ανθρώπινης φιγούρας και τις ανεξάντλητες μεταλλάξεις σε φανταστικές υπάρξεις, αναμειγνύοντας οπτικούς και ενδυματολογικούς κώδικες επικοινωνίας.

Από τότε τα τέρατα του «Arrrgh!» πρόσθεσαν κι άλλα μέλη στη συνoμοταξία τους και το Γκαιτέ Λυρίκ, ο νέος τόπος συνάντησης στο Παρίσι με την ψηφιακή τέχνη (art numérique) υποδέχτηκε για τρεις μήνες τη δουλειά της Atopos. Και την εμπλούτισε με άλλες παράλληλες εκδηλώσεις προβολών νέων ταινιών, ομιλιών, μουσικής, προγραμμάτων για παιδιά.

«Οι δυνατότητες του Γκαιτέ Λυρίκ δεν περιόρισαν το θέμα μόνο μέσα στα όρια της μόδας. Από την αρχή το «Arrrgh!» ήταν εναντίον της μόδας. Υποστήριζα ότι ο κόσμος δεν έχει ανάγκη τόσα πολλά ρούχα ώστε διαρκώς να καταναλώνει ό,τι του παρουσίαζαν οι οίκοι πολυτελείας . Το σύστημα της μόδας απλά εκμεταλλεύεται το ένστικτο του ανθρώπου για συνεχή αλλαγή της εικόνας του. Επομένως τα τέρατα του «Arrrgh!» αμφισβητούν αυτήν την τεχνητή επιθυμία αλλεπάλληλων αγορών». Εξηγεί ο Βασίλης Ζηδιανάκης στα «ΝΕΑ» την επιτυχία των «τεράτων» που πλησιάζει τα 20.000 εισιτήρια.

TO BHMA, 24.02.2013

Του Δημήτρη Σωτηρόπουλου

 

Κάθε κοινωνία δέχεται ως «φυσιολογικές» τις κοινωνικές αντιλήψεις και συμπεριφορές οι οποίες γενικά θεωρούνται σύμφυτες με τη φύση του ανθρώπου. Οι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, συνεπικουρούμενοι από τους ιστορικούς και άλλους κοινωνικούς επιστήμονες, θεωρούν ότι αυτό που θεωρούμε «φυσιολογικό» ισχύει μόνο σε περιορισμένα χρονικά και χωρικά πλαίσια και επιδέχεται περισσότερες από μία ερμηνείες.

Αν οι κοινωνικές επιστήμες είναι οι εμπνευστές της δημιουργικής αμφιβολίας για τον «φυσιολογικό» τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών μας, η κοινωνική ανθρωπολογία είναι η βασίλισσα της αμφιβολίας. Τίποτε δεν της είναι προφανές, ούτε δεδομένο. Η ανθρωπολογία αμφιβάλλει ακόμη και για το ότι το ποδόσφαιρο είναι ανταγωνιστικό άθλημα. Γράφει ο σημαντικότερος ανθρωπολόγος του 20ού αιώνα, ο Λεβί-Στρoς (1908-2009), για τις φυλές της Νέας Γουινέας που έμαθαν από ιεραποστόλους να παίζουν ποδόσφαιρο: «Αντί να επιδιώκουν τη νίκη μίας από τις δύο ομάδες, πολλαπλασιάζουν τα παιχνίδια μέχρι να ισοψηφήσουν οι νίκες και οι ήττες των αντίπαλων ομάδων. Το παιχνίδι τελειώνει… όταν βεβαιωθούν πως δεν θα υπάρχει χαμένος».

Η ανθρωπολογία δεν εκπλήσσεται με τα καμώματα των ανθρώπων γιατί, όπως γράφει ο ίδιος, μελετά το «ανθρώπινο φαινόμενο» σε όλους τους πολιτισμούς, παλιούς και νέους, έχοντας κατά νουν ότι «οι προηγμένοι πολιτισμοί της Δύσης και της Ανατολής αποτελούν εξαίρεση». Κατά κανόνα οι περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν και ζουν σε άλλους, μη δυτικούς πολιτισμούς. Είναι δε εσφαλμένο να πιστεύει κανείς ότι η ανθρωπολογία ασχολείται με παρωχημένα θέματα επειδή ερευνά προβιομηχανικούς πολιτισμούς ή κοινότητες υπό εξαφάνιση.

Μελετώντας τις μη δυτικές κοινωνίες οι ανθρωπολόγοι έχουν συλλέξει στοιχεία ακόμη και για ζητήματα που ανέκυψαν στον δυτικό κόσμο κατά τη μεταμοντέρνα εποχή, λ.χ. ποιοι αναγνωρίζονται ως γονείς τέκνου που προέκυψε από τεχνητή αναπαραγωγή. Αυτού του είδους η αναπαραγωγή είναι πρόσφατο δυτικό επίτευγμα, αλλά οι ανθρωπολόγοι έχουν καταγράψει ποικιλία λύσεων σε παρόμοιο θέμα με αφορμή τους θεσμούς παρένθετης μητρότητας και πολυγαμίας σε αφρικανικές φυλές, κοινότητες Ινδιάνων της Βραζιλίας και χωριά του Θιβέτ.

 

Ο «τρίτος ουμανισμός»

Η ανθρωπολογία κατά τον Λεβί-Στρος συνιστά τον «τρίτο ουμανισμό». Ο πρώτος, ο «κλασικός» ουμανισμός της Αναγέννησης, περιοριζόταν στον μεσογειακό κόσμο και στην προνομιούχα τάξη, τη μοναδική που απολάμβανε τους καρπούς της. Ο δεύτερος, ο «αστικός» ουμανισμός του 19ου αιώνα, ήταν συνυφασμένος με εμπορικά και βιομηχανικά συμφέροντα που τον υποστήριξαν. Η ανθρωπολογία σηματοδοτεί την έλευση ενός τρίτου ουμανισμού ο οποίος εμπνέεται από τις «πλέον ταπεινές και επί μακρόν απαξιωμένες κοινωνίες, διακηρύσσει ότι τίποτε το ανθρώπινο δεν θα μπορούσε να είναι ξένο προς τον άνθρωπο. Θεμελιώνει έτσι έναν δημοκρατικό ουμανισμό [και] κάνει έκκληση για συμφιλίωση του ανθρώπου με τη φύση στο πλαίσιο ενός γενικευμένου ουμανισμού».

Σημαντική συνέπεια του «γενικευμένου ουμανισμού» είναι η ανάσχεση του παραγωγισμού. Αυτή είναι η ιδεολογία τής όσο το δυνατόν εκτενέστερης και αποτελεσματικότερης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων στην οποία συνέπιπταν οι μεγάλοι ιδεολογικοί αντίπαλοι, ο καπιταλισμός και ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Ο Λεβί-Στρος υπογραμμίζει τις καταστρεπτικές για την τύχη της ανθρωπότητας συνέπειες του παραγωγισμού και τις αναδεικνύει εξίσου με τις βλαβερές συνέπειες της ομογενοποίησης των τρόπων ζωής σε παγκόσμια κλίμακα. Ο ουμανισμός είναι αντίθετος προς την περιστολή της ποικιλομορφίας των πολιτισμών, αποτέλεσμα του εκδυτικισμού όλο και περισσότερων κοινωνιών.

 

Επιχειρήματα μιας «αθώας» εποχής

Η εύλογη ανησυχία του Λεβί-Στρος για την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας του κοινωνικού κόσμου τον οδηγεί σε έναν αναμενόμενο αλλά προβληματικό πολιτισμικό σχετικισμό υπέρ του οποίου προβάλλει τρία επιχειρήματα. Πρώτον, δεν υπάρχει αδιαμφισβήτητη πρόοδος της ανθρωπότητας με βάση την οποία θα κρίνουμε ποιες κοινωνίες δεν έχουν προοδεύσει αρκετά. Η πρόοδος δεν αποκλείει «κατά τόπους τη στασιμότητα ή και την οπισθοδρόμηση».

Δεύτερον, ο ανθρωπολόγος, μελετώντας τις προβιομηχανικές κοινωνίες, «δεν είναι σε θέση να εξάγει κριτήρια που να επιτρέπουν να τις ταξινομήσει όλες σε μια κοινή κλίμακα». Και τρίτον, τα ηθικά κριτήρια δεν είναι άχρονα και υπερτόπια, αλλά «συνιστούν μια λειτουργία της συγκεκριμένης κοινωνίας που τα έχει υιοθετήσει».

Τα επιχειρήματα αυτά αντανακλούν τη συγκριτικά «αθώα» εποχή κατά την οποία γράφτηκε το βιβλίο. (Ο Λεβί-Στρος συνέγραψε τα τρία κεφάλαια το 1986, προκειμένου να δώσει σειρά γενικών διαλέξεων για την ανθρωπολογία στην Ιαπωνία.) Σήμερα τη σκυτάλη του σχετικού προβληματισμού έχει πάρει η σύγχρονη πολιτική θεωρία, αφού δεν καλούμαστε να κρίνουμε ή να μην κρίνουμε τις άλλες κοινωνίες εξ αποστάσεως, αλλά να ζήσουμε μαζί με αυτές. Αλλες, πολύ διαφορετικές από τη δική μας κοινωνίες, ήδη έχουν εγκατασταθεί σε μικρογραφία, με τη μορφή εθνοτικών ή θρησκευτικών «κοινοτήτων», μέσα στις πολυπολιτιστικές κοινωνίες μας.

Ο πολιτιστικός σχετικισμός δεν απαντά σε ακανθώδη ερωτήματα που πολώνουν τους φιλελεύθερους και τους κοινοτιστές πολιτικούς στοχαστές, όπως το αν επιτρέπεται «κοινοτικά δικαιώματα», στηριγμένα σε ιδιαίτερες παραδόσεις σχετικά με τον γάμο, την κληρονομιά και την κοινωνική θέση των γυναικών να περιορίζουν τα δικαιώματα του ατόμου. Επ’ αυτού ο ουμανισμός του Λεβί-Στρος ίσως βρισκόταν σε δίλημμα. Το βιβλίο έτυχε πολύ καλής μετάφρασης, ενώ συνοδεύεται από βιογραφικό και εργογραφία του συγγραφέα.

 

Ο κ. Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

Εφ. Τα Νέα, 22 Φεβρουαρίου 2013

Οι μελέτες του Μάικλ Χέρτσφελντ στην Κρήτη τού χάρισαν ένα παρατσούκλι. Στη χθεσινή διάλεξή του με θέμα «Κρίση και δημιουργικότητα», ήταν η φήμη του που προσείλκυσε το κοινό.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 10.02.2013

Της Ειρήνης Βενιου

Η ζωή μας είναι σαν ένα καλειδοσκόπιο γεμάτο εικόνες και το χρώμα τους φαίνεται πως κρατά… όμηρο τα συναισθήματά μας, επηρεάζοντας κατ’ επέκτασιν και τις πράξεις μας. Τα τελευταία χρόνια πολλοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν τον μηχανισμό της αντίληψης των χρωμάτων αλλά και της επίδρασής τους στην ανθρώπινη ψυχολογία, όμως τα αναπάντητα ερωτήματα παραμένουν ακόμη πολλά. Αλλες μελέτες πάλι έχουν ασχοληθεί με τη θεραπευτική δύναμη του «ουράνιου τόξου», αναλύοντας τη χρωματολογία ή διερευνώντας την αποτελεσματικότητα της φωτοθεραπείας. Τα χρώματα μας περιβάλλουν, υπό μορφή προϊόντων, διαφημιστικών μηνυμάτων, αγαπημένων αντικειμένων ή ακόμη και εμπειριών – ευχάριστων ή δυσάρεστων. Τη στιγμή που κάποια από αυτά μας «ρίχνουν», κάποια άλλα μπορούν αστραπιαία να κάνουν την καρδιά μας να χτυπά σαν τρελή… Κάποιες από τις αντιδράσεις αυτές έχουν βιολογική βάση, άλλες απορρέουν από προσωπικά βιώματα.

Φανταστείτε μια καθημερινότητα όπου η κούπα του καφέ σας δεν έχει χρώμα, η πορτοκαλάδα είναι γκρίζα, ο ουρανός άχρωμος, τα ρούχα βαρετά και το γύρω περιβάλλον απλά αδιάφορο. Φρίκη; Τώρα φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα καταπράσινο λιβάδι γεμάτο ανθισμένα λουλούδια και πολύχρωμες πεταλούδες που «χορεύουν» στον ρυθμό των χρωμάτων και των αρωμάτων. Είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο τα χρώματα μπορούν να «παίξουν» με την ψυχολογία μας, να μας φτιάξουν ή να μας χαλάσουν τη διάθεση αντίστοιχα.

Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά ή υπάρχει άραγε ένα πιο περίπλοκο υπόβαθρο; Με βάση ποια κριτήρια βαπτίζουμε ένα χρώμα «αγαπημένο» και γιατί όταν καλούμαστε να διαλέξουμε ένα αντικείμενο ανάμεσα σε πολλά καταλήγουμε σε μια συγκεκριμένη χρωματική επιλογή; Αναζητώντας απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά μιλήσαμε με την ψυχολόγο δρα Κάρεν Σλος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϊ, που μαζί με τον καθηγητή Στίβεν Πάλμερ προσπάθησαν να εξηγήσουν τον μηχανισμό πίσω από τις χρωματικές μας προτιμήσεις.

«Οι χρωματικές μας προτιμήσεις φαίνεται πως ενθαρρύνουν τις αποφάσεις μας. Ανεξαρτήτως χρώματος, τα ρούχα μας προσφέρουν ζεστασιά, τα iPod παίζουν μουσική και τα αυτοκίνητα μας πηγαίνουν στον προορισμό μας. Το ίδιο αντικείμενο μπορεί να παράγεται σε όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, ωστόσο κάθε φορά αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια προκειμένου να επιλέξουμε το τέλειο για εμάς προσωπικά. Δεδομένου λοιπόν ότι τα χρώματα σημαίνουν τόσο πολλά για τον καθέναν από εμάς, αποφασίσαμε να διερευνήσουμε το γιατί μας αρέσουν συγκεκριμένα χρώματα αλλά και γιατί έχουμε χρωματικές προτιμήσεις εξ αρχής» εξηγεί στο «Βήμα» η δρ Σλος.

 

Στερεότυπα και βιώματα

Βάσει των ευρημάτων των επιστημόνων, φάνηκε ότι τα προσωπικά βιώματα του καθενός παίζουν καθοριστικό ρόλο ως προς την επιλογή ενός χρώματος ή ενός αντικειμένου συγκεκριμένου χρώματος. Σημαντικό ρόλο φάνηκε ακόμη να παίζει το τι αντιπροσωπεύει το κάθε χρώμα και με ποιες έννοιες συνδέεται.

«Πιστεύουμε ότι γενικά ο κόσμος τείνει να προτιμά χρώματα, όπως για παράδειγμα το γαλάζιο, που συνδέονται με θετικές έννοιες (π.χ. καθαρό ουρανό, καθαρό νερό κ.ά.) και να απεχθάνεται χρώματα όπως το σκούρο κίτρινο, που παραπέμπουν σε δυσάρεστα πράγματα (π.χ. εμετό). Φυσικά υπάρχουν και δυσάρεστα πράγματα με γαλάζιο χρώμα και αντίστοιχα ευχάριστα πράγματα με κίτρινο χρώμα. Στις μελέτες μας παρ’ όλα αυτά είδαμε ότι κατά 80% οι χρωματικές μας επιλογές σχετίζονται άμεσα με την προτίμηση που έχουμε σε αντικείμενα και έννοιες των ίδιων χρωμάτων. Οι συγκεκριμένες προτιμήσεις φάνηκε να καθοδηγούν τους εθελοντές ώστε να προσεγγίζουν θετικά πράγματα και έννοιες (π.χ. ένα ώριμο φρούτο, τα μέλη μιας ομάδας κοινωνικής δικτύωσης) και να αποφεύγουν τα αρνητικά (π.χ. ένα σάπιο φρούτο, τα μέλη μιας ανταγωνιστικής ομάδας κοινωνικής δικτύωσης)» αναφέρει συγκεκριμένα η ψυχολόγος.

Αλλα πειράματα που πραγματοποίησαν οι Αμερικανοί έδειξαν ότι οι εμπειρίες (αρνητικές – θετικές) που έχει βιώσει κανείς και σχετίζονται με χρωματιστά αντικείμενα ή έμβια όντα επηρεάζουν άμεσα τις χρωματικές προτιμήσεις.

«Κατά τις δοκιμές μας είδαμε ότι οι χρωματικές προτιμήσεις μπορεί να αλλάξουν, π.χ. βλέποντας μια ευχάριστη/δυσάρεστη φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται ένα χρωματιστό αντικείμενο. Για παράδειγμα, η θέα μιας κατακόκκινης ζουμερής φράουλας ενισχύει την προτίμηση προς το κόκκινο χρώμα, τη στιγμή που η θέα ενός αιμορραγικού τραύματος οδηγεί στην απέχθεια του συγκεκριμένου χρώματος» αναφέρει η δρ Σλος.

 

Εγχρωμα «στρατόπεδα»

«Σε άλλο πείραμα που πραγματοποιήσαμε μεταξύ φοιτητών των ανταγωνιστικών πανεπιστημίων της Καλιφόρνιας, του Μπέρκλεϊ (με λογότυπο μπλε χρώματος) και του Στάνφορντ (με λογότυπο κόκκινου χρώματος), είδαμε ότι οι νέοι έδειχναν μεγαλύτερη προτίμηση στο χρώμα του πανεπιστημίου τους συγκριτικά με τους “αντιπάλους” τους. Μάλιστα, το πόσο τους άρεσε το χρώμα του πανεπιστημίου τους φάνηκε να έχει άμεση σχέση με το πόσο δήλωναν ότι αγαπούσαν τη σχολή τους. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η αντίδρασή μας απέναντι σε “χρωματικές” εμπειρίες μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή των χρωματικών μας προτιμήσεων – γιατί είναι μάλλον απίθανο να επιλέγει κανείς το ίδρυμα στο οποίο θα σπουδάσει βάσει του αγαπημένου του χρώματος».

«Τέλος, βάσει πρόσφατων ευρημάτων μας, είδαμε πως οι πολιτικές πεποιθήσεις μπορούν να επηρεάσουν την προτίμηση των ψηφοφόρων απέναντι στο χρώμα που εκπροσωπεί το κόμμα τους. Την ημέρα των τελευταίων εκλογών (6 Νοεμβρίου 2012) είδαμε ότι παρακολουθώντας τον χάρτη των ΗΠΑ να χρωματίζεται με τα εκλογικά αποτελέσματα, οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι έδειχναν μεγαλύτερη προτίμηση στο κόκκινο χρώμα από ό,τι οι Δημοκρατικοί, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν παρατηρούνταν κατά τις προηγούμενες ή τις επόμενες ημέρες της ψηφοφορίας» προσθέτει η ερευνήτρια.

 

Οι εμπειρίες «χρωματίζουν» τη ζωή

Οι εμπειρίες που προσθέτουμε στο προσωπικό μας «ημερολόγιο» και αφορούν βιώματα που σχετίζονται με χρωματιστά αντικείμενα φαίνεται επίσης να παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της χρωματικής παλέτας της αρεσκείας μας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια αρνητική εμπειρία στο πλάνο του οποίου, για παράδειγμα, υπήρχε ένα μπλε αυτοκίνητο θα μπορούσε να μας προδιαθέσει αρνητικά απέναντι στο συγκεκριμένο χρώμα.

«Ολοι μας μοιραζόμαστε βασικά πράγματα: π.χ. τον γαλάζιο ουρανό και τον κίτρινο εμετό. Ωστόσο πολλές από τις εμπειρίες μας είναι αυστηρά προσωπικές, όπως π.χ. το χρώμα του δωματίου που είχαμε ως παιδιά. Πρόκειται δηλαδή για έναν συνδυασμό των κοινών μας εμπειριών και των προσωπικών μας βιωμάτων, ο οποίος είναι αυτός που καθορίζει τις τελικές χρωματικές προτιμήσεις μας» προσθέτει η δρ Σλος.

Το πώς ένα χρώμα επηρεάζει τον ψυχισμό μας οφείλεται εν μέρει και στην αισθητική μας αντίληψη. «Σαφώς τα χρώματα που μας περιβάλλουν μπορούν να προκαλέσουν τη θετική ή την αρνητική αισθητική μας αντίδραση. Τα χρώματα σε γενικές γραμμές, ανάλογα με την ένταση και την καθαρότητά τους, συνοδεύονται από ένα αρκετά δυνατό συναισθηματικό “φορτίο”. Για παράδειγμα, τα φωτεινά και έντονα χρώματα συνήθως σχετίζονται με συναισθήματα χαράς, ενώ αντίθετα τα πιο σκούρα και λιγότερο ζωντανά χρώματα σχετίζονται με συναισθήματα λύπης. Παρ’ όλα αυτά, το αν τα χρώματα μπορούν να επηρεάσουν αποτελεσματικά τον συναισθηματικό μας κόσμο παραμένει ένα μεγάλο και ανοιχτό ερώτημα» υποστηρίζει η ειδικός υποδεικνύοντας το κουβάρι συναισθημάτων, βιωμάτων, αντίληψης και χρωμάτων που καλούνται να ξετυλίξουν οι επιστήμονες.

 

ΠΟΙΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ
Φωτοθεραπεία στα χρώματα της ίριδας

Μπορεί να ακούγεται αρκετά «εναλλακτική» ως μορφή θεραπείας, αρκετοί όμως είναι οι ειδικοί που υποστηρίζουν ότι η φωτοθεραπεία σε συγκεκριμένα χρώματα μπορεί να προσφέρει ανακούφιση σε προβλήματα υγείας, από την αϋπνία ως τους πόνους στην πλάτη. «Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, το οποίο όμως χρήζει περαιτέρω μελέτης» λέει από την πλευρά της η δρ Σλος.

Οι ερευνητές που εφαρμόζουν τη φωτεινή μορφή θεραπείας πάλι είναι της άποψης ότι η έκθεση σε διαφορετικά μήκη κύματος φωτός, δηλαδή διαφορετικών χρωμάτων, προσφέρει διαφορετικά οφέλη στην υγεία. «Κατά το παρελθόν η επίδραση της φωτοθεραπείας στον οργανισμό δεν ήταν ακόμα γνωστή, γεγονός που αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα καθώς κάποια μήκη κύματος συνδέθηκαν στην πορεία με την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος» είχε υποστηρίζει πριν από λίγο καιρό σε βρετανικό έντυπο ο δερματολόγος δρ Μπαβ Σεργκίλ. «Σήμερα έχουμε φωτοθεραπείες συγκεκριμένου μήκους κύματος, οι οποίες κάνουν τις συγκεκριμένες μη επεμβατικές θεραπείες ακόμη πιο δελεαστικές».

Οι «άπιστοι Θωμάδες» απέναντι στην αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης μεθόδου πολλοί, εξίσου πολλές ωστόσο είναι και οι μελέτες που έχουν παρουσιάσει εντυπωσιακά αποτελέσματα, ενώ άλλες τόσες βρίσκονται εν εξελίξει.

 

Μπλε

• Στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών, οι ειδικοί του γενικού νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, στις ΗΠΑ, είδαν ότι η εκπομπή μπλε φωτός στο στομάχι ασθενών με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού οδηγούσε στον περιορισμό της λοίμωξης ως και κατά 99%. Σε τέτοιες περιπτώσεις η αντιβιοτική θεραπεία που συνήθως ακολουθείται μπορεί να οδηγήσει στην εκρίζωση του βακτηρίου, αν και όχι σε ποσοστό 100%, αλλά επίσης και σε εμφάνιση παρενεργειών, καθώς και στην αύξηση της ανθεκτικότητας του βακτηρίου στις αντιβιοτικές ουσίες. Σύμφωνα με τους αμερικανούς επιστήμονες, το μπλε φως εμφανίζει έντονα αντιβακτηριακή δράση και μπορεί να σκοτώσει τα κύτταρα των βακτηρίων αφήνοντας ανέπαφους τους υγιείς ιστούς.

• Ερευνητές από το Ινστιτούτο Φορσάιθ, στη Βοστώνη, ανακάλυψαν ότι λίγα δευτερόλεπτα μπλε φωτός ήταν αρκετά τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση της περιοδοντίτιδας και της ουλίτιδας, καθώς το αστραπιαίο φως φάνηκε να εξολοθρεύει τα «ένοχα» βακτήρια του στόματος.

• Αποτελεσματικό «όπλο» ενάντια στην ακμή διεπίστωσαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μιζούρι ότι είναι το μπλε φως. Οπως είχαν δημοσιεύσει τον Ιούνιο του 2011 στο επιστημονικό έντυπο «Journal of Drugs in Dermatology», οι εθελοντές που είχαν υποβληθεί στη γαλάζια θεραπεία εμφάνισαν βελτίωση της κατάστασής τους ήδη από την πρώτη εβδομάδα, ενώ μετά την πάροδο δύο μηνών πάνω από το 90% των συμμετεχόντων είχε εμφανίσει ορατή βελτίωση. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι μια τέτοια θεραπεία θα μπορούσε να βοηθήσει άτομα που δεν ανέχονται τις συμβατικές θεραπείες κατά της ακμής.

 

Κόκκινο

• Τη διαδικασία της επούλωσης τραυμάτων επιταχύνει το κόκκινο φως, σύμφωνα με ευρήματα κινέζων ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Γιάο Τονγκ, στη Σανγκάη. Σε δοκιμή των ειδικών φάνηκε ότι τα τραύματα ασθενών που υποβάλλονταν καθημερινά σε 30λεπτη φωτοθεραπεία υπό μορφή LED επουλώνονταν κατά μέσον όρο δύο ημέρες νωρίτερα συγκριτικά με εκείνα άλλων ασθενών που δεν ακολουθούσαν την ίδια θεραπεία. Σύμφωνα με τους ίδιους, η έκθεση στο φως ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος και συνεπώς τη μεταφορά οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στην περιοχή της πληγής – στοιχεία απαραίτητα για την επούλωσή της. Πιστεύεται ακόμη ότι ενεργοποιεί την παραγωγή κολλαγόνου.

 

Πορτοκαλί

• Μελέτη των ειδικών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, στις ΗΠΑ, έδειξε ότι το πορτοκαλί φως αποτελεί «φάρμακο» ενάντια στην αϋπνία, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Βάσει των αποτελεσμάτων τους, οι εθελοντές προχωρημένης ηλικίας που εξετίθεντο σε πορτοκαλί φως επί 30 λεπτά, κατάφεραν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα προβλήματα ύπνου που παρουσίαζαν. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το πορτοκαλί φως επηρεάζει τον μηχανισμό της ισορροπίας που κρύβεται στο εσωτερικό του αφτιού.

 

Πράσινο

• Μη επεμβατική θεραπεία ενάντια στην υπερπλασία του προστάτη αποτελεί, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Λος Αντζελες, το πράσινο λέιζερ. Οπως είδαν οι επιστήμονες, η συγκεκριμένη μορφή φωτός, η οποία φθάνει στον προστάτη μέσω της ουρήθρας με τη βοήθεια οπτικής ίνας, μπορεί να απομακρύνει επιτυχώς τον περιττό ιστό. Οι Αμερικανοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι τα αποτελέσματα της αναίμακτης προσέγγισης είναι εφάμιλλα με εκείνα της επέμβασης, αλλά χωρίς τις παρενέργειες και τους κινδύνους ενός χειρουργείου. Η πράσινη φωτοθεραπεία θα μπορούσε να βοηθήσει άτομα με υπερπλασία του προστάτη που λαμβάνουν αιμολυτικά φάρμακα και τα οποία σε περίπτωση χειρουργείου οφείλουν να σταματήσουν τη λήψη των συγκεκριμένων ουσιών

Καθημερινή, 09.02.2013

Του Γιαννη Ελαφρου

Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της κατάρρευσης των μελισσιών προκάλεσε μεγάλες ανησυχίες, καθώς οι μέλισσες αποτελούν όχι μόνο σημαντικό τμήμα της αγροτικής παραγωγής, αλλά και κρίσιμο κρίκο της βιοποικιλότητας.

Κατάρρευση των μελισσιών συμβαίνει όταν οι μέλισσες χάνουν τον προσανατολισμό τους, αδυνατώντας έτσι να επιστρέψουν στην κυψέλη τους, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν. Οι συνέπειες είναι πραγματικά πολύ μεγάλες. Για παράδειγμα, το 10% – 35% των μελισσιών στην Ελλάδα χάνονται σε ετήσια βάση. Οι αιτίες που οδηγούν σε βλάβη το GPS των μελισσών είναι πολλές και δεν έχουν όλες εξιχνιαστεί και συσχετιστεί. Επιστημονικές έρευνες όμως κατέδειξαν την ευθύνη των εντομοκτόνων, που ονομάζονται «νεονικοτινοειδή», για τον αποπροσανατολισμό των μελισσών.

Τι προηγήθηκε

Στις 31 Ιανουαρίου 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι «θα προτείνει διετή απαγόρευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο της χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων σε τρεις καλλιέργειες που προσελκύουν τις μέλισσες». Είχε προηγηθεί επιστολή 85 ευρωβουλευτών (μετά από πρωτοβουλία των ευρωβουλευτών των Πρασίνων) προς τον επίτροπο Υγείας Μποργκ. Και βεβαίως, γνωμάτευση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) στις 16 Ιανουαρίου, σύμφωνα με την οποία τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα εγκυμονούν «οξύ» κίνδυνο για τις μέλισσες.

Αξίζει βεβαίως να υπογραμμιστεί ότι ήδη η Γερμανία, η Γαλλία, η Σλοβενία και η Ιταλία είχαν προβεί σε απαγορεύσεις χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων. Στην Ιταλία μάλιστα, μετά από εξαετή απαγόρευση επένδυσης των σπόρων με τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα, καταγράφονται ενδείξεις ανάκαμψης των πληθυσμών των μελισσών.

Μετά το θετικό αυτό βήμα, με την ανακοίνωση της Κομισιόν, αρχίζει η μάχη για να αποφασιστεί απαγόρευση, χωρίς παραθυράκια. Η Επιτροπή επιδιώκει να έχει ληφθεί απόφαση μέσα στους επόμενους δύο μήνες και να ισχύσει η απαγόρευση από τον Ιούλιο φέτος. Προφανώς αναμένεται αντίδραση από το λόμπι της χημικής βιομηχανίας, που είναι ισχυρότατο στις Βρυξέλες, αλλά και σε πολλά κράτη-μέλη.

«Πρέπει να γίνει σαφές ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τους μελισσοκόμους, καθώς ο μαζικός θάνατος των μελισσών αποτελεί σήμα κινδύνου για την υγεία ολόκληρου του οικοσυστήματος. Εξάλλου, οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μέλισσες στη γεωργία είναι ύψους 25 δισ. ευρώ και πλέον στην Ε.Ε. Αν χάνονταν οι μέλισσες τόσο θα κόστιζαν οι τεχνικές λύσεις για την επικονίαση», δήλωσε ο ευρωβουλευτής κ. Νίκος Χρυσόγελος.

Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η στάση της χώρας μας. Η Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας πραγματοποιεί καμπάνια για την απαγόρευση των καταστροφικών εντομοκτόνων στην Ελλάδα. «Περίπου 20.000 συμπολίτες μας ασχολούνται με τη μελισσοκομία, με τη χώρα μας να κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις σε παραγωγή μελιού (16.000 τόνοι) στην Ε.Ε. Οι μελισσοκόμοι τα τελευταία χρόνια βιώνουν μαζικές απώλειες των μελισσιών τους, αδυνατώντας, εν μέσω οικονομικής κρίσης, να αποκαταστήσουν τις ζημιές», τονίζει σε ανακοίνωσή του ο ευρωβουλευτής κ. Κρίτων Αρσένης, ζητώντας μάλιστα άμεση παρέμβαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. «Το επιχείρημα των υπηρεσιών του υπουργείου για αδυναμία αντικατάστασης των φυτοφαρμάκων αυτών καταρρίπτεται από το γεγονός ότι μεγάλες αγροτικές χώρες (Γαλλία, Ιταλία) έχουν απαγορεύσει τα νεονικοτινοειδή», υπογραμμίζει.

Για να μη χάνουν οι μέλισσες τον προσανατολισμό τους είναι απαραίτητο να μην τον χάσουμε και εμείς…

Καθημερινή, 03.02.2013

Του Βασιλη Καραποστολη*

«Πρέπει πρώτα να επιζήσουμε και μετά… βλέπουμε». Το δόγμα των ημερών μας διαχέεται παντού ψιθυριστά ή φωναχτά. Εισδύει σε γραφεία, σε σπίτια, σε μαγαζιά, ακόμη κι εκεί που κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει μια ειδική –ποια όμως;– μόνωση για να το εμποδίζει: στα σχολεία. Κι όμως, εισβάλλει κι εκεί. Πώς μπορεί κανείς να σταματήσει τον αέρα μιας κοινωνίας να περνάει από τις χαραμάδες στις πόρτες και στα παράθυρα και πώς μπορεί να βάλει φίλτρο στα μυαλά για να τα προστατέψει, αν ο αέρας αυτός μυρίζει κάτι ανεπανόρθωτα μολυσμένο; Γιατί όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, το να λες ότι υπάρχει μεγάλη αξία στο να επιζείς δεν είναι καθόλου υγιεινό.

Το ξέρω πως ειδικά σήμερα δυσκολευόμαστε πολύ να διακρίνουμε τι υπάρχει πίσω απ’ αυτά που μας πιέζουν επιτακτικά. Πιεζόμαστε να ενεργήσουμε γρήγορα για να αποτρέψουμε τα χειρότερα. Είναι ανάγκη να περιμαζέψουμε ό,τι μας έμεινε, να κάνουμε γρήγορους υπολογισμούς, να σφίξουμε τα δόντια, να μην πνιγούμε μέσα στην ίδια μας την αγανάκτηση. Ολα αυτά είναι ενέργειες που επιβάλλεται να γίνουν. Αλλά φανταστείτε: Θα ήταν αρκετοί αυτοί οι κανόνες για να στοιχειοθετήσουν ένα οδηγό και για τους νεότερους; Ας το θέσουμε διαφορετικά. Εάν σήμερα, στην κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, η ηγεσία της χώρας έκρινε πως θα ήταν χρήσιμο να διδαχθεί στα σχολεία ένα μάθημα εκτάκτου ανάγκης, αυτό το μάθημα τι θα περιελάμβανε; Ας το ονομάσουμε «Αγωγή στην αυτοδιάσωση» (η «Αγωγή του Πολίτου» έτσι κι αλλιώς είναι ήδη παρελθόν).

Στο μάθημα, λοιπόν, αυτό θα μπορούσαμε κατ’ αρχήν να εντάξουμε γνώσεις, τεχνικές και μεθόδους που να ενισχύουν στους μαθητές την ικανότητά τους να τα βγάζουν πέρα σε συνθήκες τραχειές και απρόοπτες. Θα διδάσκονταν η αυτοσυγκέντρωση, η αυτοπειθαρχία, η εξοικονόμηση δυνάμεων. Θα συμπληρωνόταν το πρόγραμμα με ασκήσεις σωματικές, που θα ήταν κάτι πιο δραστικό και «επιχειρησιακό» από τη συνηθισμένη γυμναστική.

Υποτίθεται ότι τα παιδιά θα αποκτούσαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τέτοια εφόδια, που θα τα έκαναν πραγματικά στρατιωτάκια, όχι για έναν πόλεμο πραγματικό ούτε όμως και για μια πραγματική ειρήνη. Θα ήταν ανήλικοι στρατευμένοι στη διατήρηση της «ζωής». Το παιδί που θα προχωρούσε καλά στις σπουδές του θα ήταν εκείνο που θα αποδείκνυε ότι έχει καλά ανακλαστικά, ότι δεν αιφνιδιάζεται και ότι ξέρει να αποφεύγει τις κακοτοπιές. Στο τέλος οι άριστοι θα ελάμβαναν και τη σχετική διάκριση: «Οι καλύτεροι νέοι επιζώντες».

Πιστεύετε ότι εκεί θα τελείωνε η υπόθεση; Πιστεύετε, πραγματικά, ότι η διδασκαλία ενός τέτοιου μαθήματος θα κυλούσε ομαλά και ότι τα παιδιά θα αφομοίωναν ήσυχα όλα τα κόλπα και τις πανουργίες μιας συνείδησης –της συνείδησης των μεγαλυτέρων– που στο κέντρο της δεν έχει παρά τον φόβο για την ύπαρξη; Γιατί, πράγματι, μπορεί μεν τα παιδιά να διδάσκονταν πώς θα αποκτήσουν προσαρμοστικές δεξιότητες, αλλά το πνεύμα της διδασκαλίας δεν θα έπαυε να είναι ένα πνεύμα μικροψυχίας. Θα μίκραινε τη ζωή στις διαστάσεις ενός βιολογικού γεγονότος: «Ζω, εφ’ όσον αναπνέω ακόμη»».

Ας μη νομίσουμε ότι ένα παιδί είναι ανίκανο να διαμαρτυρηθεί απέναντι σ’ ένα τέτοιο υποβιβασμό. Στην πραγματικότητα, το πιο πιθανό είναι η ενστικτώδης λογική του να αντιδράσει σε κάποια φάση αυτής της εκγύμνασης. Και τότε, ο δάσκαλος θα ακούσει να του απευθύνεται το πιο δύσκολο ερώτημα: «Δηλαδή, κύριε, μπορούμε να κάνουμε τα πάντα για να επιζήσουμε;». Φαίνεται πως σε εποχές κρίσης τα ηθικά ζητήματα μόνο από τους ανήλικους μπορούν αν τεθούν. Κι εδώ, πραγματικά, το ζήτημα που ανακύπτει είναι αν αυτά που είναι ανάγκη να γίνουν (ώστε να αποτρέψει ένας άνθρωπος τον φυσικό αφανισμό του) προηγούνται εκείνων που πρέπει να γίνουν (ώστε ένας άνθρωπος να παραμείνει άνθρωπος).

Αμφισβήτηση

Το παιδί ουσιαστικά ρωτάει αν έχει τόση αξία το να επιπλέει κάποιος ώστε να θυσιάζονται όλα τ’ άλλα σ’ αυτό. Πέρα απ’ αυτό, όμως, με το ερώτημά του ήδη αμφισβητεί το κυρίαρχο δόγμα: ότι μόλις τακτοποιηθεί το πρόβλημα που αφορά το φαγητό, την ένδυση και τη στέγαση, μόλις αρχίσει να χορταίνει και να ζεσταίνεται κανείς, μόνον τότε του επιτρέπεται να σκεφτεί αν η τροφή, το ρούχο, το σπίτι είναι μέσα για κάποιο σκοπό και ποιος θα ήταν αυτός ο σκοπός και τι θα μπορούσε να κάνει κάποιος χορτάτος εκτός από το να είναι χορτάτος και ακόμη, εφ’ όσον είναι χορτάτος εκείνος και νηστικοί κάποιοι άλλοι, αν θα νιώσει ή δεν θα νιώσει ένα νέο άδειασμα μέσα του.

Ισως σε μερικά βιβλία που πιθανόν το παιδί να διαβάσει αργότερα βρει ότι αυτό το άδειασμα το λένε «ενοχή» και ότι ένας από τους τρόπους να αποφύγει κανείς τις ενοχές είναι ακριβώς να φωνάζει πως τον ανάγκασαν τα πράγματα να αρπάζεται έτσι από τον εαυτό του, από αυτόν και μόνο, και να ’ναι κουφός και τυφλός για οποιονδήποτε άλλον. Οι επιζώντες, επομένως, είναι αυτοί που διαλέγουν να μένουν κατάμονοι.

Το σχολικό μάθημα δεν μπορεί παρά να καταλήξει εκεί. Αυτό είναι το συμπέρασμα, αυτή είναι η υπόδειξη. Τα παιδιά στην αρχή θα αντιδράσουν (σε κανένα παιδί δεν αρέσει να του λένε να κλειστεί στο καβούκι του, να ξεμυτάει πότε πότε και να τρώει ψίχουλα όπου τα βρίσκει και να μην εμπιστεύεται κανένα ούτε καν για να παίξει μαζί του), μοιραία όμως εάν επιμένουν οι πρεσβύτεροι, οι μικρότεροι θα υποταχθούν. Μια-δυο γενιές θα χαθούν έτσι. Θα ζήσουν μόνο για τη συγκίνηση που δίνει το «γλιτώνω». Δεν θα προλαβαίνουν καν να μπαίνουν στον πειρασμό να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους, γιατί οι κίνδυνοι θα τους φοβίζουν πολύ περισσότερο από το να τους προκαλούν και θα αποσύρονται έτσι από το πεδίο της μόνης μάχης που διεγείρει εις βάθος: να διακινδυνεύεις για κάτι που είναι ανώτερο από σένα τον ίδιο.

Μικροαψιμαχίες

Αυτές οι γενιές θα ζήσουν και θα πεθάνουν μέσα σε μικροαψιμαχίες. Θα τις κυνηγούν ο φθόνος, η ανησυχία, οι δανειστές τους και η ανταμοιβή τους θα είναι τόσο φευγαλέα –μια αίσθηση ότι εκεί που οι άλλοι κατέρρευσαν, εγώ στέκομαι ακόμη στα πόδια μου– ώστε να νιώθουν συχνά πως είναι τα θύματα ενός αόρατου παγκόσμιου σαδιστή· υποπτεύονται πως το σύμπαν σαρκάζει παίρνοντάς τους πίσω ότι τους δίνει.

Θα χρειαστεί να έλθουν άλλες γενιές για να βάλουν τέλος σ’ αυτόν τον ξεπεσμό. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τελικά θα εμφανιστούν οι επιθυμητοί αναμορφωτές. Αν έρθουν, όμως, η παλιά εκπαίδευση για την προφύλαξη απέναντι στους κινδύνους θα αποτελεί γι’ αυτούς μια λύση ανυπόφορα πρόχειρη και μαζί δουλική. Αμεση επιταγή η αντικατάστασή της. Αντί γι’ αυτήν θα επιλεγεί τότε η αγωγή στη γενναιοψυχία. Ενα νέο πρόγραμμα θα καταρτιστεί που θα συνοδεύεται από μια νέα μέθοδο. Στο πρώτο κεφάλαιο του εγχειριδίου ο μαθητής θα διαβάζει μερικές βασικές προτάσεις: «Η γενναιοψυχία είναι γενναιοδωρία και η γενναιοδωρία αυτοεπιβεβαίωση. Οποιος δίνει, παίρνει δύναμη. Οποιος δίνει, επαυξάνει τη ζωή του. Δίνω σημαίνει ότι έχω αυτό που νόμιζα πως δεν έχω για να δώσω». Από εκεί κι έπειτα θα αρχίζει η συζήτηση μέσα στην τάξη. Κι ύστερα η τάξη ολόκληρη θα ρίχνεται στη δράση. Μια δράση που θα κάνει τη χώρα να αρχίσει να ζει, να ζει πέρα από το να διατηρείται απλώς ζωντανή.

*Ο κ. Βασίλης Καραποστόλης είναι καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας στο Παν/μιο Αθηνών.

 

Εφ. ΤΑ ΝΕΑ – ενθετο Weekend 12-13.01.2013

της Κικής Τριανταφύλλη

Κατεβάστε το αρχείο σε μορφότυπο pdf.

 

Καθημερινή της Κυριακής, 09.12.2012
Της Ολγας Σελλα

 

Ο Εντοάρντο Νέζι περιγράφει στο βιβλίο του την άνευ όρων υποταγή της βιομηχανίας στην παγκοσμιοποιημένη κινεζική παραγωγή

Δεν ξεκίνησε τη ζωή του ως συγγραφέας ο Εντοάρντο Νέζι από το Πράτο της Τοσκάνης. Είχε να διαχειριστεί μια παλιά οικογενειακή επιχείρηση εριουργίας, που όμως έπεσε θύμα της παγκοσμιοποίησης των καταναλωτικών προτύπων και έκλεισε.

Ο Εντοάρντο Νέζι, έχοντας την αγωγή και την παιδεία της αστικής του καταγωγής, συνέχισε τον δρόμο του από άλλη διαδρομή. Εγινε συγγραφέας. Και με το τελευταίο του βιβλίο «Οι δικοί μου άνθρωποι» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτης σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη) πήρε το περσινό έγκυρο βραβείο Strega.

Είναι ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο, μεταξύ δοκιμίου, αυτοβιογραφίας και οικονομικής ανάλυσης, για την άνευ όρων παράδοση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην παγκοσμιοποιημένη κινεζική παραγωγή. Και σ’ αυτό αφηγείται άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με πικρία, πώς χάθηκε η βιομηχανική παράδοση της Ευρώπης.

Καθημερινή 09.12.2012

PETER MARSH

Αλματα στις κατασκευές προϊόντων
The New Industrial Revolution: Consumers, Globalisation and the End of Mass Production («Η νέα βιομηχανική επανάσταση: Καταναλωτές, παγκοσμιοποίηση και το τέλος της μαζικής παραγωγής»)
εκδ. Yale University Press, σελ. 312

Κάτι πολύ σημαντικό συμβαίνει στον κλάδο της μεταποίησης, της κατασκευής πραγμάτων. Εκείνοι που θέλουν να το καταλάβουν δεν θα βρουν ίσως καλύτερο οδηγό από τον Πίτερ Μαρς. Αρθρογράφος των Financial Times, έχει περάσει πολλά χρόνια επισκεπτόμενος εργοστάσια που κατασκευάζουν χρήσιμα πράγματα με έξυπνους τρόπους. Οι παρατηρήσεις του είναι καίριες και το βιβλίο του δίνει χρήσιμες απαντήσεις σε εκείνους που συνδέουν τη λέξη «βιομηχανία» με την «παρακμή».

Εφ. ΤΑ ΝΕΑ, 17.12.2012

Του Γιώργου Φιντικάκη

Δημιουργία στο Σουφλί μιας σύγχρονης μονάδας παραγωγής νήματος από ελληνικό μετάξι, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης, αλλά για την ώρα παραμένει ανεκμετάλλευτο, εξετάζει η ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

ΒΗΜΑ της Κυριακής, 09.12.2012

Του Στάθη Ευσταθιάδη

Το 2011 πέθαναν από πείνα πάνω από 88.000 ενήλικοι στην Ινδία με ημερήσιο εισόδημα μόλις ένα δολάριο. (Δεν γνωρίζουμε πόσοι κάτω των 16 ετών πέθαναν.) Το 2041 προβλέπεται ότι θα πεθάνουν στην Ινδία από πείνα τουλάχιστον 60.000 ενήλικοι, παρ’ όλο που το ημερήσιο εισόδημά τους θα ξεπερνά τα 30 δολάρια! Υπάρχει εξήγηση: επειδή δεν θα υπάρχουν αρκετά τρόφιμα να θρέψουν τον πληθυσμό της χώρας, ακόμη και αν εντατικοποιηθούν οι καλλιέργειες και αποδώσουν τρεις και πλέον φορές των σημερινών.
Η περίπτωση της Ινδίας δεν είναι μοναδική. Χώρες της Αφρικής και της Ανατολικής Ασίας όπου ο αστικός πληθυσμός αυξάνεται με εντυπωσιακή ταχύτητα αντιμετωπίζουν την ίδια απειλή, προειδοποιεί έκθεση αρμόδιας επιτροπής του ΟΗΕ η οποία στηρίζεται σε έρευνες, μελέτες και συμπεράσματα του McKinsey Global Institute, φορέα ειδικευμένου σε ζητήματα πληθυσμών και αστικοποίησης.

Δεν είναι τόσο η αύξηση του πληθυσμού στη γη όσο η «κολοσσιαία» ανάπτυξη των πόλεων η οποία θα δημιουργήσει το «μέγα δράμα της πείνας», γράφει η έκθεση την οποία έχει υπόψη του «Το Βήμα». Και παραθέτει ενδεικτικά τις «προδιαγραφόμενες υπερ-αστικοποιήσεις»: η Σανγκάη από 22 εκατ. κατοίκους σήμερα θα φθάσει τα 31 εκατ. το 2025, το Σάο Πάολο από 19 εκατ. θα έχει πληθυσμό 23,2 εκατ. έπειτα από 13-15 χρόνια, το Μπαγκαλόρ της Ινδίας θα διογκωθεί από 8 εκατ. σε 13 εκατ. το 2025, αλλά και η Κωνσταντινούπολη από 11 εκατ. θα δει τον πληθυσμό της να ξεπερνά τα 15 εκατ. τα επόμενα 12 χρόνια. Καμία από αυτές τις πόλεις – και αυτό ισχύει για μερικές εκατοντάδες άλλες – δεν διαθέτει τον «βιολογικό – παραγωγικό περίγυρο» και την ευρύτερη υποδομή για να ανταποκριθεί στις ανάγκες «βασικής επιβίωσης» των κατοίκων της, διαπιστώνει η έκθεση. Το Πεκίνο των σήμερα 18 εκατ. θα ξεπεράσει τα 30 εκατ. έπειτα από δέκα χρόνια αλλά οι υποδομές του καθυστερούν.

Αφθονούν τα παραδείγματα. Το βιομηχανικά ανεβασμένο Τόκιο είχε πρόβλημα λαχανικών στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν ο πληθυσμός του αυξήθηκε από 28,8 εκατ. σε 32,4 εκατ. Το Λος Αντζελες είχε – και εξακολουθεί να έχει – πρόβλημα υδροδότησης όταν στις αρχές του αιώνα μας οι κάτοικοί του αυξήθηκαν από 9,1 εκατ. σε 12 εκατ. Οι τιμές στα τρόφιμα καθημερινής κατανάλωσης στην Μπανγκόκ αυξήθηκαν πάνω από 15% στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας σε σχέση με τη δεκαετία του ’90 επειδή οι παραγωγικές περιοχές δεν μπορούσαν να ικανοποιήσουν την αυξημένη κατανάλωση, καθώς ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε απότομα από 4,2 εκατ. σε 5,8 εκατ. Πρόβλημα, σε ηπιότερη μορφή, θα αντιμετωπίσουν και πόλεις-περιοχές που διαθέτουν τα μέσα, λ.χ. η Νέα Υόρκη, η Μόσχα, η Αγκυρα κ.ά., που θα δουν τον πληθυσμό τους να αυξάνεται κατά 8% ως 12% τα επόμενα 12-15 χρόνια.

Η έκθεση φέρει στο προσκήνιο και άλλα προβλήματα που άμεσα ή έμμεσα θα επηρεάσουν τη διαβίωση στις μεγαλουπόλεις και τις παγκόσμιες ισορροπίες. Η οικονομική ισορροπία μετακινείται από την Ευρώπη και την Αμερική προς την Ανατολή και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα. Οι συντάκτες της έκθεσης του McKinsey γράφουν ότι τα επόμενα 10-12 χρόνια θα συντελεστεί «ο μεγαλύτερος οικονομικός μετασχηματισμός (…), με τις πόλεις να μεταβάλλονται σε κολοσσούς αστικοποίησης (…), τις αγορές να επεκτείνονται», χωρίς να συμβαδίζει χρονικά και τεχνολογικά η «παράλληλη ανάπτυξη και μετάπλαση». Συνέπεια: έλλειψη βασικών προϊόντων διατροφής και «σπάνις επαρκούς ύδατος».
Κίνα
«Πύραυλος» αστικοποίησης
Είναι ενδιαφέρουσες – από οικονομικής και πολιτικής πλευράς συγχρόνως – κάποιες άλλες μεταβολές που σημειώνει η έκθεση του McKinsey Global Institute. Σήμερα 600 αστικές περιοχές παράγουν το 60% του παγκοσμίου ΑΕΠ. Επειτα από 15 χρόνια, το 2025, πάλι 600 πόλεις θα παράγουν το ίδιο ποσοστό του ΑΕΠ, με τη διαφορά ότι δεν θα είναι οι ίδιες πόλεις σ’ αυτές τις 600. Και το πιο εντυπωσιακο: οι 250 απο αυτές θα βρίσκονται στην Κίνα! Ονόματα πόλεων άγνωστα σήμερα στη Δύση, λ.χ. Φουσχού και Βουχάν, θα έχουν πληθυσμό 4 εκατ. και 12 εκατ. αντίστοιχα και μαζί με άλλες 75 πόλεις της Κίνας θα «παράγουν» το ένα τρίτο του παγκοσμίου ΑΕΠ. Φυσικά αυτά δεν σημαίνουν ότι οι σημερινές μεγαλουπόλεις και το ποσοστό «παραγωγής» τους θα εξαφανιστούν. Απλώς θα δώσουν τα πρωτεία που σήμερα κατέχουν σε πόλεις της Ασίας.

Η έκθεση αφιερώνει στο «φαινόμενο Κίνα» τέσσερα από τα συνολικά 11 κεφάλαιά της. Εντυπωσιάζει από τις πρώτες γραμμές: Η ταχύτητα με την οποία «αστικοποιείται» η Κίνα είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από ό,τι της δεύτερης στη σειρά, της Βρετανίας. Στην προηγούμενη δεκαετία η αύξηση του αστικού πληθυσμού ήταν κατά 50% ενώ δέκα χρόνια νωρίτερα μόλις έφθανε το 36%. Είναι αυτός ο πληθυσμός που σήμερα «παράγει» το 22% του παγκόσμιου ΑΕΠ – από το 16% που προσέφερε πριν από δέκα χρόνια – και προβλέπεται να «παραγάγει» το 35% το 2025. Οπως σημειώνει ο Τζέιμς Ριμς, ο οποίος παρουσίασε την έκθεση του Ινστιτούτου McKinsey την οποία επεργάζονται αυτόν τον καιρό δύο επιτροπές του ΟΗΕ, «άνευ απροόπτου το μέλλον των αστικών κέντρων και η παραγωγή τους θα γραφτούν με κινεζικούς χαρακτήρες».

Καθημερινή 09.12.2012

Της Ολγας Σελλα

Δεν ξεκίνησε τη ζωή του ως συγγραφέας ο Εντοάρντο Νέζι από το Πράτο της Τοσκάνης. Είχε να διαχειριστεί μια παλιά οικογενειακή επιχείρηση εριουργίας, που όμως έπεσε θύμα της παγκοσμιοποίησης των καταναλωτικών προτύπων και έκλεισε.

Ο Εντοάρντο Νέζι, έχοντας την αγωγή και την παιδεία της αστικής του καταγωγής, συνέχισε τον δρόμο του από άλλη διαδρομή. Εγινε συγγραφέας. Και με το τελευταίο του βιβλίο «Οι δικοί μου άνθρωποι» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτης σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη) πήρε το περσινό έγκυρο βραβείο Strega.

Είναι ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο, μεταξύ δοκιμίου, αυτοβιογραφίας και οικονομικής ανάλυσης, για την άνευ όρων παράδοση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην παγκοσμιοποιημένη κινεζική παραγωγή. Και σ’ αυτό αφηγείται άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με πικρία, πώς χάθηκε η βιομηχανική παράδοση της Ευρώπης.

Ο Εντοάρντο Νέζι ήρθε στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα και παρουσίασε, μαζί με τον φετινό νικητή του βραβείου Strega Αλεσάντρο Πιπέρνο, το βραβευμένο βιβλίο του. Τον συναντήσαμε στο Ιταλικό Ινστιτούτο της Αθήνας λίγο πριν από την εκδήλωση. Είχε δίπλα του τον μεταφραστή του βιβλίου του, Ανταίο Χρυσοστομίδη, που επωμίστηκε και τη διερμηνεία αυτής της συνομιλίας. Είχα απέναντί μου έναν άνθρωπο γοητευτικό, γύρω στα 50, άμεσο, ευγενή, που όμως δεν μάσαγε καθόλου τα λόγια του.

Οι εργάτες του Πράτο

Μίλησε για τα παιδικά του χρόνια και την οικονομική άνθηση του Πράτο: «Η δική μου ζωή υπήρξε πράγματι προνομιακή στην πρώτη φάση. Ενα όμως από τα πρώτα πράγματα που ήμουν υπερήφανος ήταν ότι ήμουν ο γιος ενός επιχειρηματία, που δούλευε σ’ ένα σύστημα στο οποίο επιβραβεύονταν αυτοί που το άξιζαν.

Στο Πράτο έρχονταν από τον ιταλικό Νότο πολλοί φτωχοί άνθρωποι. Μετά λίγα χρόνια, είχαν πάρει δάνειο για ν’ αγοράσουν σπίτι, είχαν μόνιμη δουλειά, που αν την έχαναν έβρισκαν πολύ γρήγορα μιαν άλλη, και κυρίως, αυτό που εγώ ονομάζω ηθική πλευρά του καπιταλισμού, μπορούσαν να πάνε πολύ εύκολα στην τράπεζα, να πάρουν δάνειο και να γίνουν μικροί επιχειρηματίες.

Η ευζωία που υπήρχε μπορούσε να μοιραστεί.

Για να καταλάβετε, ο πατέρας μου είχε μια Μερσεντές κι ένα σπίτι στη θάλασσα, αλλά δεν είχε ελικόπτερο, αλλά όλοι οι επιχειρηματίες του Πράτο το περισσότερο που είχαν ήταν ένα σπίτι στη θάλασσα και μια Μερσεντές. Γιατί ο πλούτος ήταν μοιρασμένος.

Οι εργάτες του Πράτο ήταν οι πιο καλοπληρωμένοι της Ιταλίας. Οπότε, το αίσθημα ενοχής που ένιωθα επειδή ήμουν παιδί επιχειρηματία, αντισταθμιζόταν με το ότι ζούσαν και οι άλλοι καλά, διότι υπήρχε αυτή η καλή πλευρά του καπιταλισμού, που δεν υπάρχει πλέον».

Ο Εντοάρντο Νέζι αναφέρθηκε στα αρχικά «προτερήματα» της παγκοσμιοποίησης και στην εξέλιξή της: «Είναι προφανές ότι η παγκοσμιοποίηση είχε και αβαντάζ, π. χ. στη μόδα, όσο συνεχίζουμε να είμαστε καταναλωτές. Για παράδειγμα, πηγαίνουμε σε μεγάλα πολυκαταστήματα ρούχων και αγοράζουμε πολύ πιο φτηνά προϊόντα απ’ ό, τι 10 χρόνια πριν. Οταν όμως στο σπίτι μας βρίσκεται η γυναίκα μας, που δεν είναι πια στην παραγωγική αλυσίδα που έδινε προϊόντα στα πολυκαταστήματα, τότε αρχίζει το πρόβλημα. Πολύ συχνά μου λένε ότι βλέπω μόνο ένα κομμάτι της πραγματικότητας. Πρέπει να θυμάσαι, μου λένε, ότι 1 δισ. Κινέζοι ζούνε τώρα καλύτερα. Τους είπα, ελάτε εσείς να μιλήσετε με τους απολυμένους εργάτες του Πράτο και να τους εξηγήσετε ότι 1 δισ. Κινέζοι ζουν καλύτερα. Η μεγάλη κοροϊδία ήταν ότι έκαναν τον κόσμο να πιστέψει πως η παγκοσμιοποίηση ήταν ένα καλό για όλους».

Νίκη με την ποιότητα

Στο βιβλίο του μιλάει πολύ για τον δημιουργικό και ρομαντικό ρόλο της επιχειρηματικότητας. Με ποιον τρόπο θα έπειθε τους σημερινούς νέους επιχειρηματίες γι’ αυτή του την άποψη; «Πριν απ’ όλα θα έλεγε ότι η ποιότητα που είμαστε αναγκασμένοι να χρησιμοποιήσουμε για να νικήσουμε τους Κινέζους.

Στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία έχουμε κάτι που μπορούμε να παράγουμε, σε σχέση με τους Κινέζους, σε πιο υψηλή τιμή. Είναι η κουλτούρα μας. Σήμερα, ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον πολιτισμό μας δεν είναι καλός. Η κουλτούρα μπορεί να γίνει ένα εξαιρετικό οικονομικό εργαλείο.

Είναι δυνατόν το κινητό μου να δείχνει πού είναι τα καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας και να μην δείχνει πού είναι τα έργα τέχνης;

Ο μεγαλύτερός μας πλούτος πάει χαμένος. Και οι νέοι επιχειρηματίες πρέπει να εκμεταλλευτούν την κουλτούρα μας, αυτό που τους έμαθαν οι γονείς τους».

– Υπάρχει κάποια μαγική συνταγή για να μάθουν οι άνθρωποι να διακρίνουν τις ευκαιρίες;

– Πριν σας μίλησα για την ποιότητα, που τη θεωρώ πολύ σημαντική. Π. χ. σήμερα, στον τομέα της μόδας ο κόσμος σπρώχνεται σε μεγάλα καταστήματα μαζικής παραγωγής. Αυτοί θέλουν να μας πουλήσουν την ψευδαίσθηση της πολυτέλειας με λίγα χρήματα. Είναι μια κολοσσιαία κοροϊδία. Είμαστε διαρκώς υποταγμένοι στον εκβιασμό της τιμής. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε στον κόσμο με λύσεις που να είναι τελείως καινούργιες…

– Και να μην εμπεριέχουν την παράδοση;

– Ασφαλώς και πρέπει να την εμπεριέχουν, αλλά πρέπει να αφηγείσαι αυτές τις παραδόσεις με τους πιο μοντέρνους τρόπους. Η πληροφόρηση που κατασκευάζεται από τους ανθρώπους είναι χαμηλότατου επιπέδου. Οποιος ασχολείται με τη σοβαρή κουλτούρα, συνήθως δεν γνωρίζει την τεχνολογία. Πρέπει να προσπαθήσουμε να συνδυάσουμε το παλιό και το καινούργιο.

Οχι στους προφήτες γκρίνιας

– Γράφετε στο βιβλίο σας για τον εφιάλτη της ανεργίας. Τι λέτε στη γενιά που αρχίζει να γερνάει στο τέλος της εποχής της αφθονίας; Σε τι να προσαρμοστούν;

– Ωραία και δύσκολη ερώτηση. Συνήθως με ρωτάνε τι πρέπει να κάνουν οι νέοι. Ομως κι αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα. Το θέμα είναι να δεχτούμε ότι οι αλλαγές που γίνονται μας φέρνουν σε μια δυσκολία κατανόησης των αλλαγών.

Και η απειλή είναι να γίνουμε οι προφήτες της γκρίνιας, να παραμείνουμε σε μια νοσταλγία του παρελθόντος. Εζησα αρκετά χρόνια έτσι. Τώρα που μεγάλωσαν τα παιδιά μου, κατάλαβα ότι ο ρόλος μου είναι να τους εξηγήσω ότι δεν υπάρχει μόνο αυτό το παρόν.

Αλλά ότι υπάρχει η δυνατότητα να ζήσουμε καλύτερα και πιο αξιοπρεπώς. Προσπαθώ να τους πω να μη φοβούνται, γιατί ο κόσμος τους ανήκει.

Οι νέοι σήμερα δεν πρέπει να φοβούνται

– Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια κλείνουν πολλές επιχειρήσεις και υπάρχουν πολλές περισσότερες οι οποίες υπολειτουργούν. Ποιον τρόπο αντίδρασης θα προτείνατε στους επιχειρηματίες, που να συνδέεται και με τις ανάγκες της κοινωνίας;

– Ενα πράγμα χωρίς το οποίο η κοινωνία δεν μπορεί να ζήσει είναι ο τραπεζικός δανεισμός. Χωρίς τον τραπεζικό δανεισμό καμία επιχείρηση δεν μπορεί να γεννηθεί. Το χρέος σήμερα είναι ένα είδος αμαρτίας. Αντίθετα, το χρέος πρέπει να είναι η συνέπεια μιας συμφωνίας ανάμεσα σ’ αυτόν που έχει λεφτά και σ’ αυτόν που έχει τις δυνατότητες. Είναι μια πολύ παλιά συμφωνία. Είναι προφανές ότι όποιος ζητάει λεφτά, δεν έχει.

Αλλά τα λεφτά πρέπει να περνάνε από αυτόν που τα έχει σ’ αυτόν που δεν τα έχει. Αλλιώς δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αναπτυχθεί η οικονομία. Σήμερα όποιος είναι χρεωμένος αντιμετωπίζεται σαν εγκληματίας που δεν θέλει να επιστρέψει το χρέος του. Κι αυτό αφορά τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τα κράτη. Και είναι κάτι που δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ στο παρελθόν. Αυτό είναι το πρόβλημα, ότι το χρέος σήμερα θεωρείται κάτι αφύσικο.

Είναι ο μόνος τρόπος για να περνάει η ζωή από τους παλαιότερους στους νεότερους.

Του σημειώνω το μεγάλο πρόβλημα της φοροδιαφυγής που υπάρχει στην Ελλάδα.

«Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιταλία και είναι κάτι που πρέπει να λυθεί», απαντά. «Εχουμε κοινές ευθύνες όλοι και οι πολιτικοί μας υπήρξαν καταστροφείς. Αλλά τα κράτη δεν μπορούν να φαλιρίσουν εξαιτίας των πολιτικών».

TO BHMA, 02.12.2012

Της Κατερίνα Λυμπεροπούλου

Για πρώτη φορά ένα παραδοσιακό κατάστημα, η Νηματουργία Μέντη στα Πετράλωνα, μετατρέπεται σε μουσείο

Από τις στολές της αυλής και της ανακτορικής φρουράς του Οθωνα ως τα φιγουρίνια της γαλλικής μόδας που κοπιάρονταν στα μεταπολεμικά αθηναϊκά σαλόνια και από τους κατασκευαστές επίπλων κατά την οικιστική ανάπτυξη της περιόδου 1970-1980 ως την Ελληνίδα του 21ου αιώνα, το όνομα-συνώνυμο της τρέσας και της φούντας ήταν ένα: Μέντης.

Η παλαιότερη εμπορική και βιοτεχνική επιχείρηση της χώρας, που λειτούργησε αδιαλείπτως για περίπου ενάμιση αιώνα – ιδρύθηκε το 1867 – προσφέροντας γαλόνια, passementerie, σιρίτια, κορδόνια, φράντζες, brandebourg, περίτεχνα embrasses, νήματα μεταξωτά κ.ά., αναγκάστηκε να κλείσει το 2011 λόγω των προβλημάτων στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Και μόλις έφθασε στο τέλος της, μια νέα αρχή διαγράφηκε στον ορίζοντα.

Σε μια αναπάντεχη για τα ελληνικά δεδομένα κίνηση, η οικογένεια Μέντη δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη τον ανακαινισμένο χώρο της βιοτεχνίας στην οδό Πολυφήμου 6 για τη δημιουργία ενός «ζωντανού» εργαστηρίου-μουσείου με σκοπό τη διάσωση μιας τεχνογνωσίας υπό εξαφάνιση. Οι υπεύθυνοι του Μουσείου Μπενάκη ανταποκρίθηκαν πρόθυμα και το όνειρο έγινε πραγματικότητα.

Από τις φερμέλες στην Ευρώπη

Ο Σπύρος Γ. Μέντης ξεκίνησε τη λειτουργία της πρώτης βιοτεχνίας επεξεργασίας νημάτων και μεταξιού στο Ναύπλιο, την τότε πρωτεύουσα της Ελλάδας. Και όταν οι βαυαροί ηγεμόνες μετέφεραν την πρωτεύουσα στην Αθήνα, τους ακολούθησε, καθώς ο κυριότερος πελάτης του του ήταν η Αυλή και η βασιλική φρουρά. «Ο παππούς μου γνώριζε την τέχνη του “καζάζη” – του μεταξουργού, δηλαδή, που παίρνει κουκούλια και τα κάνει μια λαμπερή και θαυμάσια κλωστή – από τον προπάππο μου, τον Γεώργιο Μέντη, που σκοτώθηκε από τους Τούρκους στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας» μας λέει ο εγγονός του Σπύρος Ο. Μέντης.

«Προτίμησε την πιο ειρηνική τέχνη του “καζάζη”, λοιπόν, δεδομένου ότι ο τρόπος που ντύνονταν οι άνθρωποι της εποχής το ευνοούσε. Και οι νησιώτες και οι βουνίσιοι φορούσαν φέρμελες (το κεντημένο γιλέκο που φορούν οι τσολιάδες) και σιγκούνια (γυναικείο σακάκι με φαρδιά μανίκια). Λίγοι ήταν οι “φραγκοφορεμένοι”, δηλαδή όσοι φορούσαν σακάκι, πουκάμισο και παντελόνι, εκείνη την εποχή».

Το πρώτο αθηναϊκό κατάστημα άνοιξε στην πλατεία Μητροπόλεως, ενώ το πρώτο εργαστήριο, που περιελάμβανε νηματουργείο, μεταξουργείο, υφαντήριο και βαφείο, στην οδό Κηρυκείου, στο Μοναστηράκι. Τη δεκαετία του 1880 το κατάστημα μεταφέρθηκε στην πλατεία Καπνικαρέας. Κατά τη διάρκεια της μακραίωνης λειτουργίας του ο «Μέντης» προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις κάθε εποχής. «Αφότου οι γυναίκες πέταξαν τα σιγκούνια και άρχισαν να παρακολουθούν το ευρωπαϊκό στυλ, ο Μέντης μπήκε στον χορό της μόδας» σημειώνει ο Σπύρος Μέντης, προσθέτοντας ότι επρόκειτο για ένα τόσο θρυλικό κατάστημα ώστε ο Γεώργιος Σουρής το ενέταξε σε ένα από τα σατιρικά ποιήματα.

Πελάτες του υπήρξαν ακόμη το Προεδρικό Μέγαρο, η βασιλική και κατόπιν η προεδρική φρουρά, η Λυρική Σκηνή, το Εθνικό Θέατρο, το Μέγαρο Μουσικής, τα Λύκεια Ελληνίδων, το Θέατρο Ελληνικών Χορών «Δόρα Στράτου», η Βασιλική Πρόνοια, ο ΕΟΜΜΕΧ, μεγάλα ξενοδοχεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Αλλη εποχή, άλλο πρόσωπο

Ο Μέντης συνέχισε τη λειτουργία του στον 21ο αιώνα με το κατάστημα να έχει μεταφερθεί επί της οδού Ρόμβης και τη βιοτεχνία στο ακίνητο της οδού Πολυφήμου στα Πετράλωνα. «Οι πελάτες όμως αραίωναν, το ιστορικό κέντρο της Αθήνας ήταν σχεδόν συνεχώς πολιορκημένο από πορείες και διαδηλώσεις και εμείς κουρασμένοι. Αποφασίσαμε να σταματήσουμε τη δουλειά αλλά δεν θέλαμε να πουλήσουμε την επιχείρηση, κάτι ψυχικώς δύσκολο και στενόχωρο. Δεν ήταν μόνο οι οικογενειακές μνήμες. Ηταν και οι πελάτες που εδώ και χρόνια ολόκληρα τους νιώθαμε σαν συγγενείς. Και ως από μηχανής Θεός κάποιοι πελάτες και η Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού του υπουργείου Πολιτισμού στάθηκαν δίπλα μας σε απόλυτη συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη για να ανοίξει ξανά ο Μέντης, με άλλο πρόσωπο, σε μια νέα εποχή».

Με τη γενναιόδωρη υποστήριξη χορηγού που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, ο χώρος της βιομηχανίας ανακαινίστηκε και το Μουσείο Μπενάκη εγκαινιάζει τη «Δωρεά Μέντη. Πρωτοβουλία για τη διατήρηση παραδοσιακών τεχνικών» στον χώρο των Πετραλώνων. Τα επίσημα εγκαίνια γίνονται σήμερα στο κτίριο της οδού Πειραιώς του Μπενάκη. Ο ίδιος ο χώρος της «Δωρεάς Μέντη» θα είναι ανοιχτός την ημέρα των εγκαινίων από τις 11.00 ως τις 18.00.

Πωλητήριο, έκθεση και bazaar
«Ο στόχος είναι να γνωρίσει ο επισκέπτης τη λειτουργία της ιστορικής βιοτεχνίας. Ταυτόχρονα, ο νέος χώρος φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν πυρήνα διατήρησης των παραδοσιακών τεχνικών που σχετίζονται με την επεξεργασία των νημάτων, την υφαντική και την κεντητική» λέει η Ξένια Πολίτου, επιμελήτρια των λαογραφικών συλλογών του Μουσείου Μπενάκη και υπεύθυνη της «Δωρεάς Μέντη».

«Ο χώρος ξαναδημιουργήθηκε ως μικρογραφία τού τι υπήρχε εκεί. Θα συνυπάρξει πωλητήριο με το υλικό της νηματουργίας Μέντη αλλά και τα μηχανήματα που θα συνεχίζουν να παράγουν το υλικό αυτό. Παράλληλα, ένας πυρήνας ανθρώπων θα αναλάβει να μεταδώσει τη σχετική τεχνογνωσία, ενώ θα λειτουργήσουν και εκπαιδευτικά εργαστήρια για παιδιά. Τα έσοδα θα διατεθούν για να είναι βιώσιμος ο χώρος και να αποσυρθεί ο χορηγός που ανέλαβε να χρηματοδοτεί το εγχείρημα για κάποια χρόνια ακόμα» καταλήγει.

Παράλληλα, το Πωλητήριο του Μουσείου Μπενάκη (κτίριο οδού Πειραιώς) παρουσιάζει από τις 6 Δεκεμβρίου ως τις 13 Ιανουαρίου έκθεση με τίτλο «Ανοίγει ξανά ο Μέντης!» με έργα 47 καλλιτεχνών που χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη προϊόντα της βιοτεχνίας Μέντη για να δημιουργήσουν αντικείμενα σύγχρονης αισθητικής. Τέλος, σήμερα λειτουργεί bazaar προϊόντων και στο Μουσείο Μπενάκη και στη «Δωρεά Μέντη», ενώ από τις 3 ως τις 7 Δεκεμβρίου το bazaar θα πραγματοποιείται στο κτίριο «Δωρεάς Μέντη».

 

ΤΟ ΒΗΜΑ, 02.12.2012

Της Μαρία Θερμού

 

Περισσότερα από 500 αρχαία αντικείμενα, από αγγεία και σκεύη ως περίτεχνα κοσμήματα, παρουσιάζονται στο Κυκλαδικό Μουσείο. Ενας φιλάρεσκος και καλόγουστος γυναικείος κόσμος στην αυγή της Ιστορίας

«…οι γυναίκες αυτές φροντίζουν ιδιαίτερα τα σώματά τους και γυμνάζονται συχνά, άλλοτε μόνες τους και άλλοτε μαζί με τους άνδρες, γιατί δεν τους φαίνεται αισχρό να τις βλέπει κανείς ολόγυμνες… Μάλιστα, όταν δειπνούν, δεν ξαπλώνουν στα ανάκλιντρα μαζί με τους άνδρες τους, αλλά με όσους τύχει να παρευρίσκονται στο δείπνο. Και οι Τυρρηνοί αναθρέφουν τα νεογέννητα παιδιά τους χωρίς να ξέρουν ποιοι είναι οι πατεράδες τους».

Στον 4ο π.Χ. αιώνα ο ιστορικός Θεόπομπος από τη Χίο καταγράφει, όχι χωρίς έκπληξη, τα έθιμα των Τυρρηνών, δηλαδή των Ετρούσκων. Εχοντας μεγαλώσει, όπως όλοι στον ελλαδικό χώρο, με τον Ομηρο στο προσκεφάλι, δεν μπορεί να μη θυμηθεί την πιστή Πηνελόπη, που για χρόνια περίμενε τον Οδυσσέα από την Τροία εφευρίσκοντας τεχνάσματα για να αποφύγει τους πιεστικούς μνηστήρες και φυσικά όλες τις ανώνυμες γυναίκες της πατρίδας του, που έμεναν κλεισμένες στο σπίτι. Στη Μεσόγειο της αυγής της Ιστορίας και ως τον 5ο π.Χ. αιώνα κάθε λαός κρατούσε ισχυρές τις παραδόσεις, που ήδη από την Προϊστορία είχαν διαμορφωθεί στις κλειστές κοινωνίες, ιδιαίτερα όσον αφορά τη γυναίκα.

Αλλά πώς γίνεται οι αρχαιολόγοι να βρίσκουν τάφους γυναικών γεμάτους με κοσμήματα, σύμβολα εξουσίας και λατρευτικά αντικείμενα; Ποιες ήταν αυτές οι γυναίκες που ξεχώριζαν και απολάμβαναν τον σεβασμό ακόμη και μετά θάνατον σε έναν καθαρά ανδροκρατούμενο κόσμο; Και ποια ήταν η συμμετοχή τους στην ανάπτυξη του αρχαίου μεσογειακού πολιτισμού;

Ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να δώσει απάντηση η έκθεση «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της Ιστορίας» που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αφού όμως πρώτα μας θαμπώσει με τον πλούτο και την πολυτέλεια των αρχαίων αντικειμένων που ήρθαν από την Κύπρο, την Ιταλία και πολλά ελληνικά μουσεία, 24 μοναδικά σύνολα τέχνης και αξίας. Η έκθεση άλλωστε συνιστά ένα τόλμημα του Μουσείου στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, μια νότα αισιοδοξίας ότι ο πολιτισμός καλά κρατεί, παρά τις δυσκολίες.

Τα πρόσωπα

Γυναίκες της αρχαιότητας υπαρκτές, που τα οστά τους βρέθηκαν καλυμμένα εξ ολοκλήρου από τα κοσμήματα που φορούσαν εν ζωή, τα χρυσοκέντητα ενδύματα, τα δηλωτικά της ιδιότητάς τους σύμβολα, τα προσωπικά τους αντικείμενα, ακόμη και τα φιαλίδια με τα αρώματα που έλουζαν το σώμα τους συναγωνίζονται στις αίθουσες του μουσείου. Μερικές μάλιστα ταυτίζονται κιόλας, όπως σημειώνει ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Νίκος Σταμπολίδης, διευθυντής του μουσείου. Είναι η «δική» μας «Δέσποινα των Αιγών» από τη Μακεδονία του 500-490 π.Χ., που οι αρχαιολόγοι θεωρούν πιθανό να ήταν μια πραγματική πριγκίπισσα από τη Λυδία, την οποία η περσική αυλή έδωσε νύφη στον βασιλιά Αρχέλαο σχεδιάζοντας πολεμικές συμμαχίες λίγο πριν από την περσική εκστρατεία στην Ελλάδα.

Στην τάξη των πεντακοσιομέδιμνων, την πλουσιότερη της Αθήνας, ανήκε κατά πάσα πιθανότητα η λεγόμενη «Εύπορη Αθηναία», μια γυναίκα 30 ετών που πέθανε στον ένατο μήνα της κύησης κάπου στον 9ο π.Χ. αιώνα. Και δεν αποκλείεται, όπως λέει η μελέτη των ευρημάτων, να ήταν η γυναίκα του Αρίφρωνος, βασιλιά της Αθήνας. Χαραγμένο εξάλλου πάνω σε ασημένια αγγεία που βρέθηκαν στον θάλαμο του τάφου της στο Τσερβετέρι, κοντά στη Ρώμη, ήταν το όνομα της Λαρθίας. Μαζί με το πατρωνυμικό της, Larthia Velthurus, τα ευρήματα οδηγούν στην ταύτιση μιας ετρούσκας πριγκίπισσας του 7ου π.Χ. αιώνα.

Το κόσμημα

Πριγκίπισσες αληθινές ή αρχόντισσες, γυναίκες με κύρος γένους ή γνώσεων, ιέρειες, θεραπεύτριες, μπορεί και μάγισσες, ήταν οι ξεχωριστές γυναίκες αυτών των αιώνων. Χαλκοφορούσες ήταν οι πρώιμες πριγκίπισσες-ιέρειες της Βεργίνας του 9ου π.Χ. αιώνα. Συγκρατούσαν το φόρεμά τους με πόρπες από σειρές αέναων κύκλων και μερικές φορές τις συνόδευε ένας μικρός χάλκινος τροχός που περνούσε σε κορδόνι και περιστρεφόταν, μια συσκευή απαραίτητη για ερωτικά μάγια.

Πέντε γενιές αργότερα το ίδιο χαλκοφορούσες ήταν και οι γυναίκες της Οινωτρίας στη Νότια Ιταλία, με σκουφάκια που είχαν χάλκινους ήλους, σπείρες και οκτόσχημες πόρπες. Χαλκό, χρυσό, ασήμι και ημιπολύτιμους λίθους, κυρίως όμως κεχριμπάρι, αγαπούσαν πάνω απ’ όλα οι πριγκίπισσες της Τοσκάνης και της Ετρουρίας. Πέτρα μαγική, φυσικό θεραπευτικό για κάθε ασθένεια, που έγινε ενώτια, περιδέραια, περίαπτα – φυλακτά και ζώνες. Τον χρυσό λάτρεψαν όμως οι αρχόντισσες της Μακεδονίας από το Αρχοντικό, τη Σίνδο ή τις Αιγές, το ίδιο και η ιέρεια της Ελευσίνας αλλά και η εικοσάχρονη πριγκίπισσα που πέθανε στη γέννα από την Ελεύθερνα της Κρήτης.

Η φορεσιά

«Και θεϊκά ρούχα εφόρεσε, φασμένα από την Αθηνά / με περισσά κεντίδια και με χρυσές στο στήθος της/ στερέωσε καρφίτσες. Κι εζώστηκε τη ζώνη της / που τη στόλιζαν φούντες περισσότερες από εκατό/ και σκουλαρίκια πέρασε στα τρυπημένα αυτιά της / τρίπτερα που η χάρη τους στραφτάλιαζε περίσσια / και πέπλο φόρεσε μαζί απ’ τη κορφή ως τα πόδια…».

Αυτά αναφέρει ο Ομηρος ζωγραφίζοντας κυριολεκτικά τη φορεσιά της Ηρας, που στολίζεται για να σαγηνεύσει τον Δία. Κάπως έτσι ήταν και τα ενδύματα των πριγκιπισσών, στερεωμένα με χρυσές παραμάνες και με ραμμένα πάνω τους χρυσά κοσμήματα.

Μεγάλη κατηγορία αποτελούν τα αντικείμενα συμβολικού χαρακτήρα, συχνά με δυσδιάκριτο νόημα για τους αμύητους, που σηματοδοτούν όμως διαφορετικούς κόσμους, από την κοινωνική ζωή ως τη μαγικο-θρησκευτική σφαίρα. Οπως ο χάλκινος διπλούς πέλεκυς της Δέσποινας των Αιγών που, στερεωμένος σε ξύλινο στέλεχος, λειτουργούσε ως σκήπρο παραπέμποντας σε θυσιαστική τελετή. Επίσης οι φιάλες, κυρίως γυάλινες, που βρίσκονται σε πολλούς τάφους και έχουν καθαρά σπονδική χρήση. Ακόμη, οι μικρογραφικοί θρόνοι από την Ελλάδα και την Ιταλία – για πρώτη φορά εκτός Ιταλίας θα παρουσιαστεί και ο περίφημος ξύλινος θρόνος της νεκρής πριγκίπισσας από ταφή στο Verruchio. Αλλά και τα χρυσά κοσμήματα-εγκόλπια από την αρχαία Ελεύθερνα με κρανοφόρους πολεμιστές και ηλιακό δίσκο στο κέντρο τους, που δηλώνουν λατρεία η οποία σχετίζεται με τον Κρηταγενή Δία.

Σε 24 ενότητες

Περισσότερα από 500 είναι τα αρχαία αντικείμενα που παρουσιάζονται στην έκθεση, σε ενότητες που αναλογούν σε κάθε μία από τις 24 ταφές. Από τα χάλκινα, φαγεντιανά και πήλινα αγγεία και σκεύη ως τα μικρά κουταλάκια για επάλειψη καλλυντικών, από τα ελεφαντοστέινα ειδώλια και τον άπειρο αριθμό περίτεχνων κοσμημάτων κάθε είδους (πόρπες, καρδιοφύλακες, ενώτια, περικάρπια και περιβραχιόνια, περιδέραια, σφηκωτήρες για τα μαλλιά, ζώνες ως τις χρυσές μάσκες που κάλυπταν το πρόσωπο) και από κάθε πολύτιμο υλικό (χρυσό, άργυρο, χαλκό, φαγεντιανές ψήφους, χάντρες από ημιπολύτιμους λίθους, αμέθυστο, κορνεόλη, ορεία κρύσταλλο, κεχριμπάρι, αιγυπτιακό μπλε, φαγεντιανή), όλα με εξαιρετικές τεχνικές χρυσοχοΐας και αργυροχοΐας (με περίτμηση, με κοκκίδωση, σκυφωτά, πλακέ, συρμάτινα), είναι ένας ολόκληρος κόσμος τέχνης και πλούτου, δόξας, ιδεών και πίστεων από γυναίκες που έζησαν στην αυγή της Ιστορίας.

Η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΔΜΕΕΠ), ενώ τελεί υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Προεδρίας της Ιταλικής Δημοκρατίας.

Γυναίκες των ιδεών και του πολιτισμού

«Συχνά στους τάφους των πριγκιπισσών-ιερειών έχουν βρεθεί αντικείμενα με γραφειοκρατικό, αρχειακό ή συμβολαιογραφικό χαρακτήρα, όπως οι σφραγιδόλιθοι και οι σκαραβαίοι, εκφράζοντας την οικειοποίηση του παρελθόντος της οικογένειας της νεκρής αλλά ταυτόχρονα και την πρακτική της σφράγισης συμφωνιών και συμβολαίων κάτω από την προστασία της θεότητας που υπηρετούσαν αυτές οι γυναίκες» λέει ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Νίκος Σταμπολίδης. Η απόδειξη έρχεται από την Κύπρο με την απεικόνιση ηλικιωμένης ιέρειας με όλη την αρχιερατική στολή της και τα κοσμήματα, που φέρει κρεμασμένες τις σφραγίδες στον λαιμό.

Το μελανοδοχείο, μια μικρή πινακίδα με το αλφαβητάριο και τα συνοδευτικά εργαλεία, δηλαδή γραφίδες και ξύστρες από ξύλο, ελεφαντόδοντο και μέταλλο, ανήκουν στη σφαίρα της εγγραμματοσύνης των πριγκιπισσών. Γύρω από τη βάση του μελανοδοχείου είναι χαραγμένο ένα αλφαβητάριο με την ακολουθία του ελληνικού αλφαβήτου. Φέρει 27 αριστερόστροφα γράμματα.

«Παρ’ ότι η χρήση της γραφής συνδέεται από τις πηγές με τους άνδρες, θυμίζω ότι γύρω στον 7ο π.Χ. αιώνα στη βορειοανατολική άκρη του Αιγαίου μια αριστοκράτισσα της Λέσβου, η Σαπφώ, έγραφε ποίηση που έχει φθάσει ως σήμερα και δεν μπορώ να τη φανταστώ να μην ξέρει γραφή και ανάγνωση» λέει ο κ. Σταμπολίδης. Μέσα από τις ταφές που επιλέχθηκαν άλλωστε για να παρουσιαστούν στην έκθεση «η συγκέντρωση πλούτου και κτερισμάτων από τη μια μεριά και η συγγένεια των ταφικών εθίμων από την άλλη δημιουργούν ένα ιδεολογικό ρεύμα και μια κοινωνική διάσταση καθώς φαίνεται ότι οι γυναίκες αυτές, υψηλού κύρους στις κοινωνίες τους, υπήρξαν φορείς μετάδοσης πολιτισμικών και ιδεολογικών στοιχείων» καταλήγει ο ίδιος.

πότε & πού:
«Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της Ιστορίας». Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Από τις 12/12 ως τον Απρίλιο του 2013.

 

TO BHMA της Κυριακής, 21.10.2012

Της Ιωάννας Σουφλέρης

Στις μέρες μας το να είναι μια επιχείρηση κερδοφόρα ή ακόμη και το να μη χρωστά είναι άθλος. Οταν λοιπόν αναζητώντας νέα βιβλία περιπλανηθήκαμε στον ιστότοπο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ) και διαβάσαμε τον απολογισμό των 28 χρόνων λειτουργίας τους εντυπωσιαστήκαμε: 23 εκατ. ευρώ είναι τα συνολικά έσοδα των ΠΕΚ από τις πωλήσεις όλο αυτό το διάστημα, ενώ οι επιχορηγήσεις που δέχθηκαν από την Παγκρητική Ενωση Αμερικής (που ήταν και ο πρώτος χορηγός), και κυρίως το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) της Κρήτης, ανέρχονται συνολικά στα 2,8 εκατ. ευρώ! Με τέτοια οικονομικά στοιχεία δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε στον πειρασμό να υποβάλουμε τον διευθυντή των ΠΕΚ κ. Στέφανο Τραχανά σε μια μίνι «ανάκριση»!

Καθημερινή 04.08.2012

Tης Ιωαννας Φωτιαδη

Εκστρατεία της Greenpeace για την καλλιέργεια των κτηνοτροφικών ψυχανθών στη χώρα μας

«Το κουκί και το ρεβίθι» από το δημοφιλές παραμύθι έρχονται στην επικαιρότητα – αυτή τη φορά μέσω της εκστρατείας της Greenpeace για τα κτηνοτροφικά ψυχανθή (κουκί, ρεβίθι, μπιζέλι και λούπινο). Στόχος της καμπάνιας είναι η προώθηση της καλλιέργειας των εν λόγω οσπρίων στη χώρα μας και η αξιοποίησή τους ως πρώτη ύλη για ζωοτροφές. Η φιλόδοξη πρωτοβουλία, που θα επιφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη, έχει ήδη βρει μεγάλη ανταπόκριση στην ελληνική κοινωνία. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και δη εν μέσω θέρους συγκεντρώθηκαν 10.000 υπογραφές πολιτών και η εκστρατεία συνεχίζεται με σκοπό τη συλλογή 20.000, αριθμός ικανός να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης προς την πολιτική ηγεσία, αλλά και τις εταιρείες παραγωγής ζωικών προϊόντων.

ΝΕΑ

24.07.2012

 

Ακολουθήστε το σύνδεσμο του αρχείου σε μορφότυπο pdf για να κατεβάσετε το δημοσίευμα.

ΕΘΝΟΣ (ένθετο: Επαγγελματικές Ευκαιρίες) 13.08.2012

 

Tο λινάρι επανέρχεται δυναµικά στο προσκήνιο και η ζήτησή του στην παγκόσµια αγορά αυξάνεται συνεχώς. Και αυτό επειδή µπορεί να αξιοποιηθεί µε τρεις τρόπους: ως ίνα στην υφαντουργία, ως εδώδιµο λάδι και ως λάδι για βιοµηχανική χρήση.

Βέβαια, ανάλογα µε τη χρήση απαιτείται η καλλιέργεια διαφορετικής ποικιλίας. Συγκεκριµένα, σήµερα το λινέλαιο αποτελεί την πρώτη ύλη για την κατασκευή οικολογικών χρωµάτων. Επίσης, το λινάρι µπορεί να αντικαταστήσει το βαµβάκι για την παραγωγή ενδυµάτων, ενώ το εδώδιµο λινέλαιο είναι εξαιρετικά ωφέλιµο για τον οργανισµό και βοηθά στην καταπολέµηση της κακής χοληστερίνης, γι’ αυτό και το βρίσκουµε σε όλα τα καταστήµατα υγιεινής διατροφής.

Η καλλιέργεια του λιναριού είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική, καθώς αποδίδει 200 κιλά ανά στρέµµα και οι τιµές είναι πολύ δελεαστικές για τους παραγωγούς: η τιµή του λιναρέλαιου είναι 5-7 ευρώ το λίτρο για βιοµηχανική χρήση και 10-15 ευρώ το λίτρο για το εδώδιµο λιναρέλαιο.

TO ΒΗΜΑ 29.07.2012

Της Όλγας Κλώντζα

 

Διαβάστε το δημοσίευμα σε μορφότυπο pdf.

14.07.2012

NEA Σαββατοκύριακο

 

Κατεβάστε το αρχείο σε μορφότυπο pdf

 

Ολόκληρη η συνέντευξη

Καθημερινή  15.07.2012

Της Suzy Menkes

Η ήπειρος εισβάλλει στην αρένα της μόδας και προσφέρει την προοπτική για οικονομική άνθηση

Η Αφρική ακούγεται πολύ στις ειδήσεις τελευταία, για διαφορετικούς λόγους από αυτούς που θα φανταζόταν κανείς. Η ήπειρος εισβάλλει στην αρένα της μόδας, χάρη στην ποιότητα του χειροποίητου στοιχείου και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, μαζί με την προοπτική για οικονομική άνθηση.

Της Έφης Φαλίδα

Τα ΝΕΑ 10.07.2012

Ο πολιτισμός είναι σύμμαχος της φιλανθρωπίας για την αντιμετώπιση της κοινωνικο-οικονομικής συγκυρίας. Αυτό είναι το συμπέρασμα του συνεδρίου για τον ρόλο των κοινωφελών ιδρυμάτων που διοργάνωσε το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στην Αθήνα

TA NEA  08.02.2012

Επιμέλεια: Γιώργος Αγγελόπουλος

Η e-διδασκαλία θα δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές να παρακολουθούν διαλέξεις των κορυφαίων καθηγητών

Ενας από τους κορυφαίους ακαδημαϊκούς των ΗΠΑ και πρώην υπουργός Οικονομικών, ο Λόρενς «Λάρι» Σάμερς, έχει ένα τολμηρό όραμα για το πώς πρέπει να αλλάξει η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας. Στον γενναίο καινούργιο κόσμο του, τα πανεπιστήμια θα καταργήσουν τις διαλέξεις ντόπιων καθηγητών στα αμφιθέατρα• αντ’ αυτών, οι καλύτεροι ειδικοί σε κάθε τομέα θα απευθύνονται μέσω βίντεο σε φοιτητές οι οποίοι θα βρίσκονται οπουδήποτε στον κόσμο.

TA NEA / THE NEW YORK TIMES,    18.06.2012

Του Thomas L. Friedman

Μερικές…

… εβδομάδες πριν ήμουν στο Αμμάν της Ιορδανίας και μιλούσα με εκπαιδευτικούς, όταν συνάντησα μια νεαρή Αμερικανίδα που είχε μια εντυπωσιακή δουλειά. Το όνομά της ήταν Σέιλιν Ρόμνεϊ Γκάρετ. Συστήθηκε λέγοντας ότι μαζί με τον σύζυγό της, τον Τζέιμς, ήταν πρώην εθελοντές της Peace Corps στην Ιρλανδία, οι οποίοι παρέμειναν στη χώρα για να δημιουργήσουν μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, την Think Unlimited. Βοηθάει τους ιορδανούς δασκάλους να μάθουν πώς «να διδάσκουν τη δημιουργική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων» στις αίθουσες διδασκαλίας τους. «Αυτό θα ήταν η πραγματική Αραβική Ανοιξη» είπα. Διότι η μηχανική αποστήθιση εξακολουθεί να είναι η κυρίαρχη εκπαιδευτική μέθοδος στα περισσότερα αραβικά δημόσια σχολεία.

ΤΑ ΝΕΑ 23.05.2012

Επιμέλεια: Σάκης Μαλαβάκης

Δεκάδες εναλλακτικά νομίσματα κυκλοφορούν πλέον στην Ευρώπη της κρίσης, υποκαθιστώντας ώς έναν βαθμό το κοινό νόμισμα. Με στόχο την κοινωνική προσφορά, ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι επιλέγουν να ζήσουν καλύτερα ανταλλάσσοντας αγαθά και υπηρεσίες χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος

ΤΑ ΝΕΑ  Σαββατοκύριακο, 12-13.05.2012

Ρεπορτάζ: Εύη Σαλτου

Μιλούν στα «ΝΕΑ» άνθρωποι που άλλαξαν τη ζωή τους κάνοντας νέο ξεκίνημα κόντρα στη δύσκολη περίοδο

Κάποιοι άλλαξαν επάγγελμα, κάποιοι άλλοι άλλαξαν τόπο διαμονής, όλοι όμως έκαναν μια μεγάλη στροφή στην καθημερινότητά τους. «Δεν υπήρχε άλλος δρόμος παρά μόνο η αλλαγή», λένε άνθρωποι οι οποίοι αποφάσισαν να αλλάξουν ολοκληρωτικά τη ζωή τους. Βασικό ρόλο στην απόφαση αυτή βέβαια έπαιξε η οικονομική κρίση, που κάποιους τους ανάγκασε να μείνουν χωρίς δουλειά και να ψάξουν για εναλλακτικές λύσεις και άλλους να καταλάβουν ότι ο μέχρι πρότινος τρόπος ζωής τους δεν μπορούσε να συνεχιστεί. «ΤΑ ΝΕΑ» μίλησαν με ανθρώπους οι οποίοι έκαναν ένα νέο ξεκίνημα. Οπως εξηγούν, οι δυσκολίες δεν τους πτόησαν και με αισιοδοξία στηρίζουν την επιλογή τους.

Γιώργος Μάναλης

ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο  12-13.05.2012

Στη Σίκινο, με θέα το απέραντο γαλάζιο, παράγει κρασί με τον παραδοσιακό τρόπο, χωρίς φάρμακα

Ρεπορτάζ: Δήμητρα Σκούφου

Στη μέση του Αιγαίου, ανάμεσα στη Φολέγανδρο και την Ιο, στο μικρό νησί των Κυκλάδων τη Σίκινο, ο Γιώργος Μάναλης επέλεξε με θέα το απέραντο γαλάζιο να αναβιώσει την οινοποιία στο νησί. Εχοντας στο πλευρό του τη γυναίκα του Μαρία και τα δύο τους παιδιά, την Κέλλυ και τον Λουκά, κατάφερε να δημιουργήσει έναν οικολογικό αμπελώνα και ένα επισκέψιμο οινοποιείο το οποίο λειτουργεί αποκλειστικά με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και βραβεύθηκε για την καινοτομία του αυτή από το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Κυκλάδων.

«Σε ένα ταξίδι – αστραπή στη Σύρο, το 2004, έπεσε ο… σπόρος» λέει ο Γιώργος Μάναλης. «Είχα ήδη φυτέψει ένα μικρό κομμάτι με αμπέλι στο κτήμα μου, στο νησί, για οικιακή κατανάλωση. Δεν είχα ποτέ στο μυαλό μου μέχρι τότε να ασχοληθώ συστηματικά και επαγγελματικά με την οινοποιία. Ηταν τότε που ένας φίλος έριξε την ιδέα να φτιάξω ένα μεγαλύτερο αμπέλι και, γιατί όχι, και ένα οινοποιείο.

Εκείνη την εποχή, μάλιστα, έτρεχαν και κάποια επιδοτούμενα προγράμματα για τη δημιουργία οινοποιείων. Δεν ήθελα και πολύ να το αποφασίσω. Αλλωστε, η ιδέα με γοήτευσε» εξηγεί.

Του Στέφανου Κρίκκη

NEA   13.04.2012

Το μήνυμα που έστειλε η πρώτη κουδούνα όταν άρχισε να χτυπά νευρικά στον Γράμμο έλεγε χωρίς περιστροφές πως «την κάτσαμε». Η προβατίνα είχε στυλώσει τα μάτια της προς τα σύνορα και αδυνατούσε να πιστέψει αυτό που έβλεπε. Κριάρια και προβατίνες από τη Βόρεια Ευρώπη και συγκεκριμένα τη Γερμανία, συνεπικουρούμενα από ζυγούρες, εισέρεαν συντεταγμένα στη χώρα μας χωρίς κανείς να προβάλλει την παραμικρή αντίσταση.

Της Μάχης Τράτσα

Το Βήμα της Κυριακής  01.04.2012

Με ένα-ενάμισι εκατομμύριο νέους, στην πλειονότητά τους υψηλού μορφωτικού επιπέδου, να θέλουν να εγκαταλείψουν τα μεγάλα αστικά κέντρα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει… φούριες. Μελέτες που υλοποίησαν οι υπηρεσίες του για πρωτοποριακές καλλιέργειες (τρούφας, στέβιας, αλόης, χουρμαδιάς, μάνγκο κ.ά.) και την προσαρμογή τους στην ελληνική γη καταδεικνύουν ότι είναι εφικτή η εξέλιξη της ελληνικής υπαίθρου και γεωργίας εν καιρώ κρίσης. Παράλληλα ενισχύονται, υποστηρίζονται και προωθούνται γνωστές ιστορικές καλλιέργειες και παραγωγές, υποτιμημένες σήμερα αλλά πολύτιμες και πολλά υποσχόμενες, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν αναπτυξιακές προοπτικές στην αγροτική οικονομία. Τέτοιες είναι οι θαλασσοκαλλιέργειες (π.χ., χταποδιού, μυδιών κ.ά.), η παραγωγή μελιού, κρεάτων και παραδοσιακών τυροκομικών και οι καλλιέργειες ελαιολάδου, σταφυλιού, κρασιού και οπωροκηπευτικών. Η πανελλαδική έρευνα που διεξήχθη στις αρχές Μαρτίου για λογαριασμό του οργανισμού ΕΛΓΟ «Δήμητρα» έδειξε ότι οι νέοι που επιθυμούν να εγκατασταθούν στην επαρχία ενδιαφέρονται για την παραγωγή παραδοσιακών ειδών αλλά και πιο… εξεζητημένων και σύγχρονων εναλλακτικών καλλιεργειών. Στόχος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων επιστροφής στην αγροτική ανάπτυξη και παραγωγή και ο απεγκλωβισμός των αγροτών από την ομηρεία των κρατικών επιδοτήσεων.

Της
Μαρίας Γιουρουκέλη

Ημερησία 28.03.2012

Με την ιδέα της επιστροφής από τα αστικά κέντρα στα χωριά
φλερτάρουν περισσότεροι από 1,5 εκατ. πολίτες, αναζητώντας επαγγελματικές
ευκαιρίες στον πρωτογενή τομέα.

Αυτό δείχνει
μελέτη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, στοιχεία της οποίας παρουσίασε χθες
ο υπουργός Κώστας Σκανδαλίδης, ο οποίος, παράλληλα, ανακοίνωσε την
επαναπροκήρυξη προγράμματος, συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ, για την
πριμοδότηση νέων αγροτών. Οι ενισχύσεις θα φθάσουν τα 10.000 ευρώ για ανέργους,
ενώ από το πρόγραμμα θα ωφεληθούν 6.000 άτομα.

Τα έσοδα από φυσικές πηγές
«αδρανοποιούν» την ανάπτυξη δεξιοτήτων

ΤΑ ΝΕΑ /ΤHE NEW YORK TIMES, ΤΟΥ THOMAS L. FRIEDMAN 13/03/2012

Συχνά με ρωτούν:
«Ποια είναι η αγαπημένη σου χώρα, εκτός από αυτή που ζεις;». Πάντοτε δίνω
την ίδια απάντηση: «Η Ταϊβάν». Ο συνομιλητής μου μένει έκπληκτος:
«Η Ταϊβάν! Γιατί η Ταϊβάν;». Μα, απλούστατα, επειδή η Ταϊβάν είναι ένας
άγονος βράχος σε μια θάλασσα που σαρώνουν οι τυφώνες, δεν διαθέτει πλουτοπαραγωγικές
πηγές και παρά ταύτα είναι η τέταρτη χώρα σε χρηματοοικονομικά διαθέσιμα στον
κόσμο. Επειδή αντί να πωλεί πετρέλαιο, διαμάντια ή χρυσό, τα 23 εκατ. των
πολιτών της ευημερούν χάρη στο ταλέντο, την ενεργητικότητα και την ευφυΐα τους.

Πώς τα καταφέρνουν τόσο
καλά οι Ταϊβανέζοι; Πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ απέδειξε τη σχέση που έχουν οι
επιδόσεις των μαθητών στα βασικά μαθήματα με τα έσοδα κάθε χώρας από τις
εξαγωγές φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών. Πρόκειται για σχέση αντιστρόφως
ανάλογη, όπως αποδεικνύει το Διεθνές Πρόγραμμα για την Αποτίμηση των Μαθητών (PISA). Πρόκειται για μια
έρευνα που διεξάγεται κάθε διετία υπό την αιγίδα του ΟΟΣΑ και αφορά τις
επιδόσεις που έχουν στα Μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες και την κατανόηση
κειμένου μαθητές ηλικίας 15 ετών από 65 διαφορετικές χώρες.

Nέα 10.03.2012

Θα απεξαρτηθεί από ρυπογόνες και παλαιές μονάδες της ΔΕΗ και θα αποκτήσει ενεργειακή ασφάλεια

Ερχονται στη χώρα μας τον Οκτώβριο και επιστρέφουν στο σπίτι τους τον
Μάρτιο και τον Απρίλιο

Νέα 18.02.2012

Σαν στο σπίτι τους ένιωσαν τα αποδημητικά πουλιά που έφθασαν και φέτος σε
διάφορες περιοχές της χώρας μας για να διαχειμάσουν. Παρά το γεγονός ότι τις
τελευταίες εβδομάδες επικρατούν, κυρίως στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα, πολύ
χαμηλές θερμοκρασίες και τα χιόνια δεν έχουν λειώσει, ο καιρός για τα
μεταναστευτικά πουλιά μοιάζει ανοιξιάτικος.

Του Μιχάλη Μητσού

Νέα 18.02.2012

Ενα δισεκατομμύριο δολάρια: τόσα ξοδεύουν οι Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο
για να κατασκευάσουν νέες, υπερσύγχρονες πανεπιστημιακές αίθουσες. Οι έρευνες
όμως δείχνουν ότι οι φοιτητές απορροφούν μόνο το 20% της γνώσης που διδάσκεται.
Οτι το ενδιαφέρον τους για τις διαλέξεις δεν διαρκεί πάνω από δέκα λεπτά. Και
ότι το ένα τρίτο εγκαταλείπει το Πανεπιστήμιο ύστερα από δύο χρόνια φοίτησης.
Κάτι δεν πηγαίνει καλά λοιπόν με το παραδοσιακό μοντέλο διδασκαλίας, που εκτός
από τις Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζεται φυσικά και στην Ευρώπη. Στην εποχή του iPad και των smart phones, η από καθέδρας
διδασκαλία δεν έχει πλέον νόημα.

Η εταιρεία του Cretan Herbalchem εξάγει
φυσικά προϊόντα από θυμάρι, φραγκόσυκο, σταφύλι και ελιά

Της Μαρία Βασιλείου

Νέα 18.02.2012

«Αναζητώ εκχυλίσματα αγκινάρας» είχε πει στον Βαγγέλη Καστρινάκη, στα τέλη
της δεκαετίας του ’80, διευθυντής φαρμακευτικής εταιρείας στη Νορβηγία. Ηταν η
εποχή που ο κρητικός παραγωγός εκχυλισμάτων από βότανα και αιθέρια έλαια ζούσε
για μια πενταετία στη σκανδιναβική χώρα, πατρίδα της συζύγου του.

Η εργασία του τότε συνδεόταν άμεσα με τις σπουδές του. Διαθέτει πτυχίο
οικονομικών και μάστερ στη διοίκηση επιχειρήσεων, τα οποία απέκτησε από
αμερικανικά πανεπιστήμια στην Πενσιλβάνια και το Χιούστον. Η μετάβασή του όμως
στην Ευρώπη – αρχικά στη Νορβηγία, αργότερα στις Βρυξέλλες και σε άλλες
ευρωπαϊκές πρωτεύουσες – έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή του να
δραστηριοποιηθεί στην παραγωγή φυσικών καλλυντικών από εκχυλίσματα βοτάνων και
αιθέρια έλαια. Εκανε, άλλωστε, γνωριμίες απαραίτητες για τη σημερινή
δραστηριότητά του ενώ ζητούσε αφορμή για να επιστρέψει στην Κρήτη.

Το Γεωργικό Λύκειο εκπαιδεύει όσους θέλουν μια νέα ζωή κοντά στη Φύση

Του Βασίλη Μανιού*

Καθημερινή 13.02.2012

Η γεωργία, το δεύτερο αρχαιότερο επάγγελμα στον κόσμο, δυστυχώς, στη χώρα μας είχε την τύχη του πρώτου. Την ανυποληψία και την απόρριψη. Για τους περισσότερους αυτόχθονες αστούς, το επάγγελμα του γεωργού ποτέ δεν αποτελούσε τίτλο τιμής και υπόληψης. Αλλά και για τους περισσότερους αγρότες λόγω της σκληρότητάς του και της γενικής απόρριψής του, ήταν ένα «καταραμένο» επάγγελμα, αποτρέποντας τα παιδιά τους να το ακολουθήσουν. Η αποστροφή των νέων από την ελληνική γεωργία έφθασε στο απόγειό της κατά την επίπλαστη ευμάρεια των δανεικών της τελευταίας δεκαετίας. Σε αυτό βεβαίως συντέλεσε και η συρρίκνωση και παραπέρα υποβάθμιση του ρόλου του αγροτικού τομέα στην οικονομία της χώρας όπου οδηγήθηκε, κυρίως, από το πελατειακό ψηφοθηρικό πολιτικό σύστημα των μεταπολιτευτικών χρόνων. Ο πακτωλός των χρημάτων που εισέρρευσε από την Ε.Ε και είχε σκοπό να καταστήσει ανταγωνιστική τη γεωργία μας, μέσα στην παγκοσμιοποιούμενη αγορά, διασπαθίστηκε στην άγρα ψήφων. Ο κομματικός αγροτοπατερισμός εξοστράκισε κάθε συντελεστή παραγωγής και επιδόθηκε στο κυνήγι των επιδοτήσεων ακόμη και για ίδιον όφελος. Οι εναπομείναντες μεγάλης ηλικίας αγρότες, μετατράπηκαν από συντελεστές παραγωγής πρωτογενούς πλούτου, σε φτωχομισθoσυντήρητους θαμώνες της υπαίθρου. Η αγροτική παραγωγή της χώρας σε πολλούς κλάδους μηδενίστηκε και σε άλλους κατέστη μη ανταγωνιστική. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων περιορίστηκαν στο ελάχιστο και η εσωτερική αγορά σήμερα κατακλύζεται από εισαγόμενα, τα οποία, μέσα στην ασυδοσία της ελληνικής πραγματικότητας, «βαπτίζονται» ελληνικά. Για μια ακόμη φορά, στην ιστορία της χώρας, η κρίση του αγροτικού τομέα συνέβαλε τα μέγιστα στη σημερινή γενική οικονομική κρίση.

Διαβλέποντας το τέλος του καπνού, έστησε την Ανθήρ που σήμερα εξάγει το 90% της παραγωγής της

Του Γιώργου Φιντικάκη

Νέα 11.02. 2012

Η άδοξη κατάληξη του προγράμματος σίτισης των άπορων πολιτών της ΕΕ

Του Πέτρου Στάγκου

Νέα 05.01.2012

Μια πικρή γεύση άφησε στην κοινωνία πολιτών της Ευρώπης, λίγο πριν από την εκπνοή του 2011, η πολιτική απόφαση που πήρε το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με την οποία εξασφαλίστηκε για δύο ακόμη χρόνια η χρηματοδότηση του προγράμματος επισιτιστικής βοήθειας στους άπορους πολίτες (PEAD): ενός προγράμματος που για πολλά χρόνια θεωρούνταν η μοναδική ενσάρκωση έμπρακτης αλληλεγγύης της Ενωσης σε μια διάτρητη από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό μερίδα του πληθυσμού της.

Το ΒΗΜΑ

Του Νίκου Μουζέλη 

 

Ηκοινωνία πολιτών είναι µία έννοια που παίζει κεντρικό ρόλο σήµερα και στο επίπεδο της πολιτικής πρακτικής και σε αυτό του θεωρητικού λόγου. Οπως όλες οι βασικές έννοιες στις κοινωνικές επιστήµες, ο όρος κοινωνία πολιτών (ΚΠ) είναι πολύσηµος. ∆ηλαδή έχει διαφορετικό νόηµα ανάλογα µε το θεωρητικό και το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο µέσα στο οποίο εντάσσεται. Ο κυρίαρχος ορισµός σήµερα εννοιολογεί την ΚΠ ως έναν τρίτο, ενδιάµεσο χώρο µεταξύ κοµµατικοκρατικού συστήµατος και αγοράς. Αυτός οχώρος,κανονιστικά τουλάχιστον, δεν λειτουργεί ούτε στη βάση της κοµµατικοκρατικής λογικής ούτε σεαυτή της αγοράς και του κέρδους. Στη χώρα µας η ΚΠ, µε την παραπάνω έννοια του όρου, είναι εξαιρετικά καχεκτική. Ενας από τουςλόγους αυτής της καχεξίας έχει να κάνει µε την κοµµατικοκρατία. ∆ηλαδή µε την τάση των κοµµάτων να διεισδύουν σε όλους τους θεσµικούς χώρους της κοινωνίας υποσκάπτοντας έτσι τις αυτόνοµες λογικές και αξίες τους. Στη σηµερινή περίοδο της κρίσης βλέπουµε από τηµια µεριά την πλήρη απαξίωση των κοµµάτων, ενώ από την άλλη η καταναλωτική κουλτούρα της αγοράς, λόγω της ένδειας µιας µεγάλης µερίδας του πληθυσµού, έχει σηµαντικά αµβλυνθεί. Μέσα σε αυτή την κατάσταση παρατηρούµε στον χώρο της ΚΠ καιθετικές αλλά και αρνητικές εξελίξεις.

Ξεκινώνταςαπό τις τελευταίες (που αποτελούν κατά κάποιον τρόπο τη σκοτεινή πλευρά της ΚΠ) εντείνεται η πολιτική απάθεια, η παραβατικότητα, η κοινωνική ανοµία και η φυγή πολλών νέων στους τεχνητούς παραδείσους των ουσιών. Εντείνεται επίσης η ισχύς οµάδων και οργανώσεων, όπως η «Χρυσή Αυγή», που προωθούν ρατσιστικές αξίες και νοοτροπίες, ενώ καταφεύγουν σεαποδιοποµπαίους τράγους για να εξηγήσουν την τωρινή δυσπραγία.

 

 

Αντιθέτως µε τις παραπάνω εξελίξεις, παρατηρούµε αντιδράσεις στην κρίση που έχουν έναν πολύ πιο θετικό και αισιόδοξο χαρακτήρα. Η συρρίκνωση των κοινωνικών υπηρεσιών του κράτους οδήγησε στην ενεργοποίηση και στον πολλαπλασιασµό οµάδων βοηθείας προς άτοµα που έχουν ανάγκη κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας. Από εθελοντικές οµάδες που παρέχουν οικονοµική βοήθεια, ρούχα και τρόφιµα µέχρι αυτές που προσφέρουν ιατρικές και νοµικές υπηρεσίες, βλέπουµε την ανάπτυξη µιας κουλτούρας αλληλεγγύης που δεν εκδηλώνεται µέσω του κράτους αλλά πολύ πιο άµεσα και αυθόρµητα «από τα κάτω», από πολίτες που ανταποκρίνονται στον συνάνθρωπο που ζητάει βοήθεια. Ετσι µία άλλη Ελλάδα που οι περισσότεροι αγνοούσαµε πριν από την κρίση έρχεται τώρα σταδιακά στο προσκήνιο.

Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που βλέπουν µε κριτικό µάτι τις παραπάνω εξελίξεις. Σε ό,τι αφορά την εθελοντική κοινωνική βοήθεια, αυτή θεωρείται πως ενθαρρύνει µια νεοφιλελεύθερη στρατηγική που στοχεύει, ανεξάρτητα από την κρίση, στο πέρασµα λειτουργιών του κοινωνικού κράτους στον ιδιωτικό τοµέα. Νοµίζω ότι η παραπάνω κριτική δεν ευσταθεί. Ο κοινωνικός εθελοντισµός δεν θέλει τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας. Απλώς προσπαθεί, τόσο σε περιόδους κρίσης όσο και σε περιόδους που δεν Υπάρχει κρίση, να συµπληρώσει τις κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες µε το να προσφέρει βοήθεια η οποία δεν έχει τον απρόσωπο γραφειοκρατικό χαρακτήρα της κρατικής πρόνοιας.

 

 

Περνώντας τώρα από τον κοινωνικό στον πολιτικό χώρο της ΚΠ, και εδώ παρατηρούµε πολιτικοποιηµένα άτοµα που στρέφουν την πλάτη τους στα κόµµατα και αποφασίζουν να συµµετάσχουν στον δηµόσιο χώρο µέσω µη κυβερνητικών οργανώσεων. Οργανώσεων που προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, τον εκδηµοκρατισµό των θεσµών, τη διαφάνεια στην πολιτική, την προστασία αδύναµων οµάδων από τον κρατικό αυταρχισµό, την πάταξη της διάχυτης διαφθοράς στο ∆ηµόσιο κτλ. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αναφέρει κάποιος και τις ανεξάρτητες αρχές, οι οποίες, όταν είναι πραγµατικά ανεξάρτητες από την εκάστοτε κυβέρνηση, βάζουν φρένο και στην κρατική αυθαιρεσία και στη µονοπωλιακή ασυδοσία των αγορών. ∆εν Υπάρχει αµφιβολία πως η κρίση δηµιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη τέτοιου είδους οργανισµών που αµβλύνουν την ανισορροπία µεταξύ κράτους και κοινωνίας.

Υπάρχουν όµως καιενστάσεις εναντίον των ανεξάρτητων αρχών. Η κριτική εδώ συνίσταται στο ότι αυτές οι οργανώσεις δεν έχουν δηµοκρατική νοµιµοποίηση, αφού έχουν ηγεσίες που δεν εκλέγονται από τον λαό. Αρα δεν εκπροσωπούν κανέναν εκτός από τον εαυτό τους. Κανένας όµως σοβαρός αναλυτής των δηµοκρατικών θεσµών δεν πρεσβεύει ότι ο µόνος τρόπος συµµετοχής στις πολιτικές διαδικασίες πρέπει να είναι αποκλειστικά µέσω κοµµάτων ή δηµοψηφισµάτων. Στις κοινωνίες όπου η κοινοβουλευτική δηµοκρατία έχει βαθιές ρίζες οι πολίτες συµµετέχουν στον πολιτικό χώρο και µέσω µιας πληθώρας οργανώσεων που εντάσσονται στον χώρο της ΚΠ. Είναι ακριβώς όταν οι τελευταίες δεν υπάρχουν ή είναι αδύναµες που Υπάρχει σοβαρό δηµοκρατικό έλλειµµα, το οποίο διευρύνει το χάσµα µεταξύ κοµµάτων και πολιτών.

Τέλος, στον πολιτικό χώροτης ΚΠ εντάσσεται και το κίνηµατων «Αγανακτισµένων» που, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αµφισβήτησε και τα κόµµατα εξουσίας και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ευρωζώνης – πολιτικές που εντείνουν την ύφεση, τηνανεργία και την κοινωνικοοικονοµική περιθωριοποίηση. Τα κινήµατα των «Αγανακτισµένων» και στον τόπο µας και αλλού αποτελούν συνέχεια των κινηµάτων τύπου Σιάτλ και Γένοβας. Παρ’ όλο που αυτά δεν οδήγησαν άµεσα σε θεσµικές αλλαγές, έχουν αλλάξει την πολιτική κουλτούρα.

Εχουν οδηγήσει σε νέες µορφές και τρόπους αµφισβήτησης πουαναπτύσσονται εκτός κοµµάτων.Βάζουν τα θεµέλια µιας µορφήςδηµοκρατικής διακυβέρνησης στην οποία πέρα από τα κόµµατα πρέπει να υπάρχουν και εναλλακτικοί τρόποι συµµετοχής στα κοινά. Τρόποι που δεν υποσκάπτουν αλλά που µπορούν να αναζωογονήσουν στη σηµερινή συγκυρία την κοινοβουλευτική δηµοκρατία.

∆εν έχω χώρο για να αναφερθώ σε µη κυβερνητικές οργανώσεις στον οικολογικό καθώς και στον πολιτισµικό χώρο – που και αυτές λόγω της κρίσης αναπτύσσονται ραγδαία. Το µόνο που θέλω να τονίσω τελειώνοντας είναι πως η κρίση µέσα στα µύρια κακά που επιφέρει, έχει δηµιουργήσει και θετικές συνθήκες που µπορούν να οδηγήσουν σε µια πιο ανθρώπινη, πιο δηµοκρατική, πιο πολιτισµένη κοινωνία.

Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας της London School of Economics. 

Τα Νέα 27.09.2011

Του Μιχάλη Μοδινού

Το Βήμα 04.09.2011

Της Μαρίας Θέρμου

 

Οσεισμός ήταν μεγάλος, το κτίριο κινήθηκε ολόκληρο προς τη μία μεριά και μετά προς την άλλη, και ενώ οι δονήσεις συνεχίζονταν οι τοίχοι άρχισαν να υποχωρούν, τα ξύλινα δοκάρια που το στήριζαν έσπασαν και κάποια στιγμή ήρθε η κατάρρευση. Οι όροφοι έπεσαν, τα δάπεδα του ενός βρέθηκαν επάνω από τα δάπεδα του άλλου εξαφανίζοντας τα ενδιάμεσα κενά και πλήθος από αντικείμενα κατρακύλησαν και εγκλωβίστηκαν ανάμεσά τους.
Πέρασαν περίπου 3.600 χρόνια από τότε που συνέβη αυτή η μεγάλη καταστροφή στη Ζώμινθο του Ψηλορείτη και σε όλη τη μινωική Κρήτη. Ωσπου ένα μεσημέρι στο τέλος του περασμένου Ιουλίου, την ώρα ακριβώς που η αρχαιολόγος Εφη Σαπουνά-Σακελλαράκη ξεναγούσε τους κατοίκους των Ανωγείων στην ανασκαφή, μέσα από τα χώματα αναδύθηκε ένας ωραίος χάλκινος Μινωίτης. Με μακρύ ένδυμα και ζωνάρι στη μέση, με το ένα χέρι στο μέτωπο και το άλλο ίσιο στους γλουτούς, αλλά και με περίτεχνη κόμη: έναν κότσο στο πίσω μέρος του κεφαλιού απ΄ όπου ξεπηδούν πλόκαμοι.

Ελευθεροτυπία/Le Monde diplomatique 04.09.2011

Του Maurice Lemoine

 

Λαμπρός οικονομολόγος» (η έκφραση δεν είναι δική μας), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, οργώνει τον πλανήτη και κυρίως την Αφρική εδώ και πολλά χρόνια, αναζητώντας μια χώρα όπου θα μπορέσει να εφαρμόσει τη δικής του έμπνευσης θεωρία: «Αυτό που εμποδίζει την ανάπτυξη των φτωχών χωρών είναι οι “άσχημοι κανόνες” που επιβάλλουν τα κράτη στους επενδυτές, αποθαρρύνοντάς τους με αυτό τον τρόπο ». Αυτό που πρέπει να γίνει, επομένως, είναι να βρεθούν κάποιες παρθένες εκτάσεις για να στηθούν σε αυτές «charter cities», «πόλεις-πρότυπα» στις οποίες οι εν λόγω επενδυτές, εγχώριοι και ξένοι, θα στήσουν τα εργοστάσιά τους και τις βιοτεχνίες τους, καθώς και οδικά δίκτυα, κατοικίες, καταστήματα, σχολεία, κλινικές και βασικές υπηρεσίες, όλα αυτά χάρη σε ένα εργατικό δυναμικό που θα οδηγηθεί εκεί εξαιτίας της ανεργίας. Εξυπακούεται ότι αυτός ο θύλακας θα έχει τους δικούς του νόμους, δικαστήρια, αστυνομία, δική του κυβέρνηση – και δεν θα πληρώνει φόρους στη χώρα που θα το φιλοξενεί.

Ο Ρόμερ προκαλεί, απλώς, ένα διακριτικό ενδιαφέρον μέχρι τη μέρα που, τον Ιανουάριο του 2011, κατόπιν πρωτοβουλίας του Χαβιέρ Αργκέγιο, του ονδουριανού προέδρου της αμερικανικής κατασκευαστικής εταιρείας Inter-Mac International, συναντά στην Ουάσινγκτον τον Χουάν Ορλάντο Ερνάντες, πρόεδρο της Βουλής αυτής της μικρής χώρας της Κεντρικής Αμερικής. Αυτός κανονίζει ραντεβού με τον Λόμπο και ορισμένους συνεργάτες του στο Μαϊάμι.Ο Ρόμερ επικαλείται την επιτυχία του Χονγκ Κονγκ, της Σιγκαπούρης και των ειδικών οικονομικών ζωνών στην Κίνα. Κάποιοι στρυφνοί τύποι θα αντέκρουαν λέγοντας ότι οι ιστορικές, γεωγραφικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες στις οποίες αναπτύχθηκαν αυτά τα παραδείγματα τα τοποθετούν έτη φωτός μακριά από την Ονδούρα. Αυτά όμως δεν αρκούν για να κλονίσουν τον Λόμπο και τους δικούς του.Προκειμένου να αναδυθεί από το μηδέν μια «πόλη-πρότυπο» 1.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το Κογκρέσο αναθεωρεί στις 17 Φεβρουαρίου το άρθρο 304 του Συντάγματος -«σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να δημιουργηθούν όργανα με έκτακτη δικαιοδοσίας» για να προσθέσει «με εξαίρεση (!) τα νομικά προνόμια των Ειδικών Περιοχών Ανάπτυξης».

Ελευθεροτυπία/Le Monde diplomatique 04.09.2011

Του Maurice Lemoine

 

Με αυτή την προοπτική, η κυβέρνηση του Πορφίριο Λόμπο -η οποία προέκυψε μετά το πραξικόπημα του Ιουνίου του 2009- δέχτηκε να επιστρέψει στη χώρα ο πρώην πρόεδρος Μανουέλ Σελάγια, πράγμα που αποτελούσε μία από τις τέσσερις διεκδικήσεις των αντιστασιακών στην Ονδούρα.Σκηνικό δυστυχίας, τριακόσιες καλύβες από μπλε πλαστικό στοιχίζονται κάτω από τις φυλλωσιές ενός δάσους από ελαιοφόρους φοίνικες. Εντομα βουίζουν παντού, ενώ ο αέρας αναδύει μια μυρωδιά βρεγμένου μαλλιού. Αυτή η αποπνικτική βρομιά είναι το βασίλειο της ελονοσίας. Υπάρχουν πολλοί γέροι και παιδιά. Μια χωρική που ζαρώνει τη μύτη της καθώς τη φυσά, προφέρει ένα όνομα: Μιγκέλ Φακουσέ. «Είναι δυνατός άντρας, με τα λεφτά του μετακινεί βουνά. Κι εμείς τον φοβόμαστε».

Η ανταλλαγή αγαθών γίνεται τρόπος ζωής για όλο και περισσότερους Αμερικανούς

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τετάρτη 31 Αυγούστου 2011

Τα Νέα 29.07.2011

Ρεπορταζ: Πέτρος Στεφάνης

 

Είναι οι αγρότες που τολμούν το
παραπάνω βήμα, δοκιμάζουν την τύχη τους σε καλλιέργειες ή εκτροφές
λιγότερο διαδεδομένες. Τουλάχιστον στο ξεκίνημά τους οι
περισσότεροι ρισκάρουν. Με μικρή ή χωρίς καθόλου επιδότηση, δεν το
βάζουν κάτω ούτε τώρα, με το γενικότερο οικονομικό στρίμωγμα.
Αντιθέτως, έχουν εξασφαλισμένη τη σταθερή πελατεία τους, κυρίως
στις αγορές του εξωτερικού…

 

 

 

Διαβάστε το πλήρες άρθρο σε μορφή pdf.

Της Ιφιγενειας Διαμάντη

Η Καθημερινή 16.07.2011

 

Επιστροφή… στις ρίζες, κυριολεκτικά και μεταφορικά, προτείνουν οι επιστήμονες, αναδεικνύοντας τα πολλαπλά οφέλη της αγροδασοπονίας, στο δεκαπενθήμερο 3ο Διεθνές Θερινό Σχολείο για την εξέλιξη της αρχαίας τέχνης καλλιέργειας της γης, που ολοκληρώθηκε χθες. Διοργανώθηκε από το Κοινωφελές Ιδρυμα «Ιωάννη Σ. Λάτση» στα γραφεία του ομίλου στην Κηφισιά, σε συνεργασία με το ΤΕΙ Λαμίας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τα Πανεπιστήμια Φλωρεντίας και Εξτρεμαδούρα. Συμμετείχαν 34 φοιτητές από 11 χώρες και 27 καθηγητές από 8 χώρες.

Συνδυασμός γεωργικών και δενδρωδών φυτών και ενδεχομένως ζώων, η αγροδασοπονία αξιοποιεί πλήρως κάθε φυσικό στοιχείο. Τίποτε δεν πετιέται και όλα χρησιμεύουν, όπως στον «κήπο της γιαγιάς», μια δημοφιλή μορφή του αγροδασοπονικού συστήματος με διάφορα κηπευτικά, όπου λίπασμα αποτελούσε η κοπριά των ζώων της οικογένειας, ενώ η έννοια των απορριμμάτων ήταν άγνωστη, αφού όλα ήταν χρήσιμα και ανακυκλώσιμα.

Του Jim Yardley

Ελευθεροτυπία / The New York Times 03.07.2011

 

ΓΚΟΥΡΓΚΑΟΝ, Ινδία – Σε αυτή την πόλη που πριν απο μόλις
δυο δεκαετίες ηταν σχεδόν έρημη,σήμερα υπάρχουν 26 εμπορικά
κέντρα,επτά γήπεδα του γκολφ και καταστήματα ειδών
πολυτελείας,οι Mercedes-Benz και οι BMW λάμπουν στους εκθεσιακούς χώρους,οι
ουρανοξύστες ξεφυτρώνουν παντού σαν τσιμεντένια ζιζάνια, ενώ σε
ενα φουτουριστικό εμπορικό κόμβο ονόματι Cyber City
στεγάζονται πολλές απο τις μεγαλύτερες εταιρείες στο κόσμο.

 

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί οτι η Γκουργκάον , που
βρίσκεται περίπου 25χλμ. νότια του Νέου Δελχί,έχει τα πάντα,
αλλά στην πραγματικότητα της λείπουν πολλά:αποχετευτικό δίκτυο
που να καλύπτει όλη τη πόλη,αξιόπιστα δίκτυα ηλεκτροδότησης και
ύδρευσης,επαρκείς χώροι στάθμευσης,ασφαλείς δρόμοι και δίκτυο
οποιουδήποτε μέσου μαζικής μεταφοράς που να καλύπτει όλη τη
πόλη.

Τα Νέα 08.07.2011

Του Γιώργου Αγγελόπουλου

Της Νατάσας Μπαστέα

Τα Νέα 08.07.2011

 

 

Στην Ισπανία, όπου η ανεργία φθάνει
πλέον σε ποσοστά – ρεκόρ, όλοι ψάχνουν απεγνωσμένα τρόπο να
επιβιώσουν. Ο κοινοτάρχης ενός χωριού πιστεύει ότι βρήκε την
απάντηση: μαθήματα γερμανικών για τους κατοίκους ώστε να
προετοιμασθούν να μεταναστεύσουν στη χώρα με τη μεγαλύτερη
οικονομία στην Ευρώπη. Η καθηγήτριά τους όμως προσπαθεί να τους
προειδοποιήσει ότι δεν είναι όλα τέλεια στη γη της μπίρας και των
λουκάνικων.

Του Γιώργου Τσιάρα

Ως «σύγχρονο σινικό τείχος» διαφημίζουν χρόνια τώρα οι κινέζοι ηγέτες το μεγάλο φράγμα των Τριών Φαραγγιών. Είναι έργο φτιαγμένο στην κλίμακα των θεών: πήρε 15 χρόνια- και 16 εκατομμύρια τόνους σκυροδέματος- για να ορθωθεί και να δαμάσει την ορμή του μεγάλου ποταμού, του Γιανγκτσέ. Στη λεκάνη του Γιανγκτσέ ζει ο ένας στους τρεις Κινέζους. Χιλιετηρίδες τώρα, το τρίτο μακρύτερο ποτάμι στον κόσμο, ακολουθούσε τον φυσικό του κύκλο ξηρασιών και πλημμυρών- πνίγοντας μενανθρώπους, αλλά και τρέφοντας τεράστιους πληθυσμούς με την καρπερή του λάσπη. Οχι όμως πλέον: έπειτα από μια πρωτοφανή περίοδο ξηρασίας, η οποία προκάλεσε προβλήματα στο 40% των καλλιεργειών- μια ξηρασία για την οποία, όπως πιστεύει πλήθος ειδικών, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η ύβρις των μέγα φραγμάτων-, οι πρώτες δυνατές μπόρες του καλοκαιριού έφεραν το χάος σε τεράστιες περιοχές. Ηδη πολλοί μιλούν για την «κατάρα» του Φράγματος των Τριών Φαραγγιών.

Του Γιάννη Ν. Μπασκοζου

«Yπάρχει κόσμος χωρίς χρήμα;» αναρωτιέται ο συγγραφέας. Θα ήμασταν καλύτεροι χωρίς αυτό, όπως διατείνονται ορισμένοι νεόκοποι οικονομολόγοι; Ο Φέργκιουσον αναφέρει τη φυλή Χιβάρο του Εκουαδόρ, μια από τις πολλές φυλές κυνηγών-συλλεκτών, όπου οι θάνατοι ανάμεσα στα ανδρικά μέλη της έφθαναν το 60%, λόγω της βίας που αναπτυσσόταν. Οταν η φυλή αυτή συναντούσε άλλη φυλή προτιμούσαν να πολεμήσουν μεταξύ τους για την απόκτηση δυσεύρετων πόρων (τροφή και γόνιμες γυναίκες) παρά να ανταλλάξουν προϊόντα. Οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες δεν συναλλάσσονται, ούτε αποθηκεύουν, αφού καταναλώνουν την τροφή τους τη στιγμή που τη βρίσκουν. Δεν χρειάζονται χρήματα. «Μήπως κάτι ανάλογο ζητούν όσοι σήμερα επικαλούνται μια ζωή χωρίς χρήμα;» αναρωτιέται ο Φέργκιουσον.

Του Θανάση Βασιλείου

Εφημερίδα Καθημερινή

03/07/2011

Από την κυριαρχία των αγορών και την κρίση, στην αναγέννηση της κοινωνίας

Με βαρύνουσα τη σημασία του «κοινωνικού», η κοινωνιολογική ματιά δεν ορίζει την κρίση μόνον ως «βλάβη» της καπιταλιστικής οικονομίας. Εκκινεί με την παραδοχή ότι η κρίση, όπου και όπως ξεσπά, καταστρέφει πρώτα την κοινωνία.Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Αλαίν Τουρέν που, το 1971, ήταν ένας από τους εισηγητές της «μεταβιομηχανικής κοινωνίας», της κοινωνίας της τεχνολογίας, της κατοχής της γνώσης και του ελέγχου των πληροφοριών, περιγράφει εδώ το στάδιο της «μετακοινωνικής κατάστασης» (post social society) – της κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από το χάσμα που χωρίζει την παγκοσμιοποιημένη χρηματιστική ελίτ από τον υπόλοιπο κόσμο.

Της Όλγας Σελλα

Εφημερίδα Καθημερινή

26/06/2011

Ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα μιλάει στην «Κ» για την κρίση

Πολίτης του κόσμου, ακτιβιστής αριστερός και οικολόγος, αλλά και ρεαλιστής, ένας σκεπτόμενος άνθρωπος είναι ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα. Τις λίγες μέρες που έμεινε στην Ελλάδα, στη διάρκεια της τέταρτης επίσκεψής του την περασμένη εβδομάδα, τα έκανε όλα: μίλησε στο Ινστιτούτο Θερβάντες στο πλαίσιο του 3ου Φεστιβάλ Ιβηροαμερικανικού Βιβλίου, πέρασε από την πλατεία Συντάγματος να δει τους συγκεντρωμένους εκεί, υπέγραψε βιβλία στον «Ελευθερουδάκη» και βγαίνοντας απηύθυνε από την ντουντούκα μήνυμα συμπαράστασης στους συγκεντρωμένους βιβλιοϋπαλλήλους.Ομως, δεν πρόκειται για έναν αριστερό που μένει μόνο στην εκδήλωση αλληλεγγύης. Προτείνει, καταθέτει απόψεις, δεν βολεύεται σε παλαιά, έτοιμα σχήματα, δεν έχει παρωπίδες, δεν φανατίζεται, δεν αφορίζει. Και λέει τα πράγματα με πολύ απλό τρόπο:

Ινστιτούτο Θερβάντες

Με την πένα οκτώ συγγραφέων, τον φακό του φωτογράφου Χουάν Κάρλος Τομάσι και τη συνδρομή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, το κοινό του Ινστιτούτου Θερβάντες θα ανακαλύψει την αληθινή όψη του τρόμου, σε χώρες δίχως αύριο 

Της Μαγδαληνής Τσεβρένη

«Η δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα· με εξαίρεση όλα τ’ άλλα»

Σα συλλογή διηγημάτων, με σύντομες, αυτοτελείς αφηγήσεις και διάφορες μορφές γραφής, αυτός ο τόμος συνταιριάζει διαλέξεις, εισηγήσεις, συνεντεύξεις και δημοσιεύσεις του Κ. Πόπερ από τη δεκαετία του 1960 ώς τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ο τίτλος του βιβλίου, «Η ζωή είναι επίλυση προβλημάτων» προέρχεται από το ομώνυμο κείμενο, στο οποίο ο φιλόσοφος υποστηρίζει, με τον απλό τρόπο γραφής που εκ θέσεως έχει επιλέξει, ότι η ζωή μας καθορίζεται από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και τις προσπάθειες -επιτυχείς ή όχι- να τα λύσουμε. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να αφορούν το δημοκρατικό πολίτευμα, τη διδασκαλία της Ιστορίας, τις καθημερινές αποφάσεις, το περιεχόμενο της φιλοσοφίας, τον ρόλο των διανοουμένων, τη φυσική επιστήμη ή και την εξελικτική βιολογία. Με δυο λόγια, χαρακτηρίζουν τον κόσμο μας.

Του Γιώργου Αγγελόπουλου (Τα Νέα)

Ο Βρετανός Τρίστραµ Στιούαρτ (Tristram Stuart) , απόφοιτος του Κέµπριτζ και ακτιβιστής «φρίγκαν», βάζει στο τραπέζι το φαγητό που πετούν τα σούπερ µάρκετ και τα εστιατόρια. «Ενώ ο κόσµος πεινάει, πετάµε στα σκουπίδια το ένα τρίτο της παγκόσµιας παραγωγής τροφίµων», τονίζει.

Συνέντευξη στον Γιάννη Eλαφρό (Καθημερινή)

Άρθρο απο το Βήμα της Κυριακής

Ο 59χρονος Γιοάνες
Γκεμπρεγκεόργκις γεννήθηκε στο Νεγκελέ Μπορένα, ένα μικρό χωρίο της
Νότιας Αιθιοπίας.Ο πατέρας του έβοσκε αγελάδες και ηταν αναλφάβητος.Ο
ίδιος ήθελε να μάθει γράμματα και περπατούσε 375χλμ ως το πλησιέστερο
δημοτικό σχολείο.Πρωτόπιασε εξωσχολικό βιβλίο στα χέρια του όταν ηταν
δεκαεννέα ετών.

Της Ιωαννας Νιαωτη (Ελευθεροτυπία)

Ο Ιταλός οικονομολόγος και ακτιβιστής Ρούντι Νταλβάι, από τα ιδρυτικά στελέχη του κινήματος, μιλά στην «Ε», εξηγώντας γιατί το δίκαιο εμπόριο είναι μια αποτελεσματική και αποδοτική απάντηση στη φτώχεια, συμβάλλοντας σε μια αειφόρο τοπική και παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

Μιλήστε μας για την ιστορία του κινήματος και πώς έχει ωφελήσει την παγκόσμια κοινότητα.

Του Μιχαλη Μητσου (Τα Νέα)
Η πατρότητα του όρου ανήκει σ’ έναν
κοινωνιολόγο κι ακτιβιστή από τις Φιλιππίνες, τον Ουόλντεν Μπέλο. Τρανή
απόδειξη, ο τίτλος του βιβλίου που εξέδωσε το 2003:
«Αποπαγκοσµιοποίηση. Ιδέες για µια Νέα Παγκόσµια Οικονοµία». Την ίδια
χρονιά, έλεγε στο παγκόσµιο κοινωνικό φόρουµ: «Η παγκοσµιοποίηση
καταπάτησε την υπόσχεσή της. Οι δυνάµεις που αντιπροσωπεύουν την
ανθρώπινη αλληλεγγύη και κοινότητα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να
παρέµβουν το ταχύτερο για να πείσουν τις απογοητευµένες µάζες ότι “ένας
άλλος κόσµος είναι δυνατός!”». Ο Μπέλο διαφωνούσε µε την άποψη της
Oxfam ότι ο καλύτερος τρόπος να αναπτυχθούν οι φτωχές χώρες είναι η
ελεύθερη πρόσβαση στις αγορές των χωρών του Βορρά. Γι’ αυτόν, οι
αναπτυσσόµενες χώρες έπρεπε να επικεντρωθούν στις περιφερειακές
συναλλαγές και να επιβάλουν δασµούς για την προστασία των αγορών τους.

Ελένη Φουντουλάκη

Χανιώτικα Νέα

Δημοσιεύθηκε στις: 19-04-2011

Να αποκτήσουν ξανά ζωή τα χωριά και η περιφέρεια των Χανίων. Αυτός
είναι ο στόχος της δημιουργίας Κοσμητείας του Πανεπιστημίου των Ορέων
στα Χανιά, όπως επισημάνθηκε χθες σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην
Αντιπεριφέρεια Χανίων.
Επίσης,
συζητήθηκε η  διοργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων στον τομέα της Παιδείας
και του Πολιτισμού, αρχής γενομένης από τον Δήμο Καντάνου – Σελίνου.
Παράλληλα,
ανακοινώθηκε η διοργάνωση μιας μεγάλης συνάντησης, που θα γίνει στις 7
Μαΐου στον Ομαλό, με αντικείμενο την κτηνοτροφία.

• 31/03/2011, Διεθνές Βραβείο στο Γ. Παλλήκαρη, ΠΑΤΡΙΣ
• 31/03/2011, Διάκριση Παλλήκαρη, Νέα Κρήτη
• 31/03/2011, Μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Οφθαλμολογίας ο Γιάννης Παλλήκαρης, Κρητική Επιθεώρηση

Vikas Bajaj
Ελευθεροτυπία
ΠΑΝΤΑΓΚΑΡ, Ινδία – Οι αίθουσες διδασκαλιάς του δημοτικού σχολείου της Ναγκλα και των άλλων 1,500 ακόμα σχολείων του ινδικού κρατιδίου του Ουταραχάντ έχουν μετατραπεί σε εργαστήρι μιας εκπαιδευτικής προσέγγισης ασυνήθιστης για τα ινδικά δεδομένα.

Χριστίνα Πουτετση
Το Βήμα
Ένας έλληνας ομογενής δημιουργεί μια εταιρεία που «συσκευάζει και πουλάει ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η Ελλάδα»Στο γνωστό πολυκατάστημα Βarney΄s της Νέας Υόρκης, η γωνιά που είναι αφιερωμένη σε εξεζητημένα πολυτελή καλλυντικά φιλοξενεί μια σειρά με το όνομα «Sponge» (σφουγγάρι), με λιτές συσκευασίες στις οποίες αναγράφονται με λατινικούς χαρακτήρες: «ladi avocado», «krema triantafillo», «krema mattia», «aromatotherapia levanta». «Είναι από την Ελλάδα», εξηγεί η ανυποψίαστη πωλήτρια και προσθέτει ότι τα προϊόντα είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και τα αγαπημένα διάσημων αστέρων του Χόλιγουντ, λόγω της φυτικής τους προέλευσης και ποιότητας.Δημιουργός τους ο κ. Μάρκος-Λάμπρος Δρακοτός, έλληνας ομογενής πρώτης γενιάς, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη. Ο ιδρυτής και πρόεδρος της εταιρείας καλλυντικών που φέρει το όνομα «Σφουγγάρι» διάλεξε αυτή τη λέξη γιατί του θύμιζε την καταγωγή του. Οι γονείς του μεγάλωσαν στην Αθήνα, ωστόσο η μητέρα του είναι από τους Σοφάδες Καρδίτσας και η οικογένεια του πατέρα του μετανάστευσε από τη Σαντορίνη στη Σύμη. Ο ίδιος λέει στο «Βήμα» ότι «όπως οι περισσότεροι Ελληνες, πέρασα όλα τα καλοκαίρια μου στην Ελλάδα». Δικηγόρος στο επάγγελμα, σπούδασε Νομικά για να δραστηριοποιηθεί στην οικογενειακή επιχείρηση που διαχειρίζεται 40 κτίρια στη Νέα Υόρκη. «Ο μόνος λόγος που έγινα δικηγόρος ήταν για να βοηθήσω στη διαχείριση του χαρτοφυλακίου μας» δηλώνει και εξηγεί ότι εμπλέκεται σε κάθε δραστηριότητα, από την ανακαίνιση ως την κατασκευή και τον σχεδιασμό.

Του Βάλτερ Πούχνερ
Ελευθεροτυπία
Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της Αποκριάς είναι το μασκάρεμα και η μεταμφίεση.Πρόκειται για μια από τις πιο αρχαίες εκφάνσεις του ανθρώπινου πολιτισμού, που σημασιοδοτεί την αλλαγή της ταυτότητας. Η προσωπίδα είναι η υλική έκφραση ολόκληρης θεατρικής παράστασης με ένα αντικείμενο, η υλοποίηση της υποκριτικής. Ολοι οι πολιτισμοί γνωρίζουν το εξωτερικό μέσο της εσωτερικής μεταμόρφωσης. Ο μεταμφιεσμένος εκλαμβάνεται ως άλλος, διαφορετικός, αλλαγμένος. Ηδη στους παλαιολιθικούς πολιτισμούς ο κυνηγός μεταμφιέζεται με το δέρμα του θηράματος και μιμείται τις κινήσεις του. Ο στόχος της πράξης αυτής είναι μαγικός, η προσπάθεια του ανθρώπου να επηρεάσει και να προδικάσει τα συμβαίνονται γύρω του με τα μέσα της «αναλογικής μαγείας»: ό,τι μπορώ να ονομάσω, το κυβερνώ, ό,τι μπορώ να μιμούμαι ή να αναπαριστάνω, το χειρίζομαι. Στις μεταμφιέσεις του καρναβαλιού αυτή η μαγική σκοπιμότητα έχει υποχωρήσει και προβάλλεται ένα άλλο στοιχείο, το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «mundus reversus», ο ανάποδος κόσμος.

Tης Mαριας Kατσουνακη
Καθημερινή
Τρικούβερτο γλέντι είχε στηθεί την περασμένη Κυριακή στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο. Ηταν νωρίς το βράδυ, ακούγονταν μουσικές, κόσμος συγκεντρωμένος, μια μεγάλη παρέα, χόρευε, χτυπούσε παλαμάκια, στροβιλιζόταν, καθένας συμμετείχε με τον τρόπο του. Η σύναξη ανέδιδε κέφι, ενέργεια, χαρά. Πλησίασα. Αναζήτησα την ορχήστρα, τους τραγουδιστές, τους μασκαράδες, τις κορδέλες, τα κομφετί. Τίποτα. Χωρίς μουσικά όργανα, χωρίς μεταμφιέσεις, χωρίς αποκριάτικο εξοπλισμό. Ο κόσμος διασκέδαζε έτσι. Παράγοντας αυτοσχέδιους ήχους, σκοπούς από απροσδιόριστη χώρα προέλευσης. Ηταν εκεί, όλοι μαζί. Κάτοικοι της περιοχής. Ελληνες και μετανάστες. Πολλοί νέοι. Κάποιες, λίγες, χρωματιστές περούκες. Κρασί σε πλαστικά ποτήρια, ίσως και τσίπουρο, και, πάνω απ’ όλα, διάθεση συμμετοχής. Επιθυμία για γιορτή. Οι Απόκριες έμοιαζε να είναι μόνο η αφορμή.

Tου Νικου Γ. Ξυδακη
Η Αθήνα συμμάχησε με τη Φύση χθες το απόγευμα για να αποχαιρετίσει
τον καλλιτέχνη. Ολα βρέθηκαν εν αρμονία στο Πρώτο Νεκροταφείο, όπως
ταίριαζε σ’ έναν κορυφαίο της γενιάς του, όπως ταίριαζε στον ταλαντούχο
ζωγράφο, στον αισθητή και μποέμ, στον μαιτρ του αχειροποίητου, τον Νίκο
Αλεξίου. Ολα αιωρούνταν στη διαύγεια. Ο αιθέρας: ψυχρός τεφρός ο
ουρανός, και κρύο ξηρό. Το χρώμα: κάτω από τον ψυχρό ουρανό έλαμπαν
διαυγείς οι τόνοι του πράσινου, του πεύκου, του κυπαρισσιού, του
φοίνικα, τα υπόλευκα ρόδα, η πολυχρωμία των λουλουδιών. Ο ήχος:
κελαϊδίσματα πουλιών, απόηχοι από την νεκρώσιμη ακολουθία, σπαράγματα
του Ιωάννη Δαμασκηνού: «Πάντα σκιάς ασθενέστερα, πάντα ονείρων
απατηλότερα… Ως άνθος μαραίνεται, και ως όναρ παρέρχεται… Ου
παραμένει ο πλούτος, ου συνοδεύει η δόξα…»

Εφημερίδα Τα Νέα
08/02/2011

Αρχείο διαθέσιμο σε μορφή pdf.

Ιωάννης Σιατίτσας
…Ομως
εσείς,
θα το
μπορούσατε ποτέ καθώς εγώ,
τον εαυτό
σας να γυρίσετε τα μέσα του όξω,
έτσι που να
γενείτε ολάκεροι ένα στόμα ;
Ελάτε να
σας δασκαλέψω,…
B. Μαγιακόφσκι, Το σύγνεφο
με παντελόνια.
Μετ. Γ. ΡίτσοςΗ
ιδέα είναι απλή: εγώ ξέρω κάτι που δεν το ξέρεις εσύ και θάθελες να το μάθεις·
εσύ ξέρεις κάτι που δεν το ξέρω εγώ και θά’θελα να το μάθω. Ας βρεθούμε να
ανταλλάξουμε τις ιδιαίτερες γνώσεις μας· και μόνη αυτή η ανταλλαγή θα μας κάνει
καλύτερους. Και για κάτι τέτοιο δεν χρειάζονται λεφτά. Λίγο παραπέρα: έχεις ένα
πρόβλημα που μπορώ να σου το λύσω· έχω ένα πρόβλημα που μπορείς να μου το
λύσεις. Ας αφιερώσουμε λίγο από τον χρόνο μας σε αυτά τα προβλήματα. Και αν
ίσως δεν φτάσουμε σε κοινά αποδεκτές ή οριστικές λύσεις, θα έχουμε κάνει ένα
βήμα ο ένας προς τον άλλον· θα καταφέρουμε, τουλάχιστον, να μοιραστούμε τα
προβλήματά μας, να σπάσουμε την απομόνωση που φέρνει τον αποκλεισμό. Και δεν
είναι λίγο. Ούτε γι’αυτό χρειάζονται λεφτά. Ακόμα πιο πέρα: να αλλάξουμε την
σχέση άστυ – χωριό· εγώ, ο άνθρωπος του άστεως να πάω στο χωριό, όχι μόνο για
να απολαύσω την τρυφή και την θαλπωρή του, αλλά και να προσφέρω αγαθά των
οποίων στερείται ο χωρικός, να διευκολύνω την έλευση του χωρικού στο άστυ όποτε
το επιθυμεί και όχι όταν η ανάγκη το καλεί. Και να πάρω: να ξανάβρω τις,
χαμένες για μένα, ζώσες γι’αυτόν, αξίες που τον κρατούν στο χωριό, την
διαχείριση με τα λίγα μέσα και τις ακόμα λιγότερες -και εν πολλοίς μίζερες- υπηρεσίες,
την επιβίωση στην φύση και την συμβίωση με την φύση. Και ας το θυμόμαστε πάντα:
είναι η αιμορραγία του χωριού που ταΐζει το άστυ.

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ – ΡΑΣΣΙΑ

Ελευθεροτυπία

Ποιος είπε ότι ένας χώρος λατρείας που μοσχοβολάει λιβάνι και είναι
φορτισμένος από αιώνων ανθρώπινες προσευχές, δεν μπορεί να λειτουργήσει
και ως μουσείο με έργα τέχνης, αλλά και high tech πολυμέσα, μέχρι και
ακτίνες λέιζερ για την προβολή των αρχιτεκτονικών στοιχείων του;

Του Απόστολου Λακασά
Καθημερινή
11/02/2011
Η εργασιακή ανασφάλεια και ο φόβος μήπως οι τεχνολογικές εξελίξεις
απαξιώσουν το αντικείμενο εργασίας τους οδηγούν όλο και περισσότερους
Ελληνες στα προγράμματα διά βίου μάθησης. Είναι, άλλωστε, ενδεικτικό
ότι πλέον οι περισσότεροι δεν συνδέουν τη διά βίου μάθηση με
συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι άνεργοι και οι νέοι. Τα
στοιχεία αυτά προκύπτουν από πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε
τον Ιανουάριο σε 3.050 άτομα άνω των 18 ετών για λογαριασμό του
υπουργείου Παιδείας, από την εταιρεία Public Issue με χρηματοδότηση από
το ΕΣΠΑ.

Χρήστος Μιχαηλίδης
ΜΟΝΟ ΝΑ ΣΥΣΤΗΣΩ μπορώ τον σημερινό μας «καλεσμένο» -τι καλεσμένο,
δηλαδή, που είδα κι έπαθα ώσπου να τον βρω και, κυρίως, να τον πείσω να
συναντηθούμε, να γνωριστούμε και να μιλήσουμε. Ονομάζεται Δημήτρης
Κότσαρης και γεννήθηκε πριν από περίπου 75 χρόνια στο χωριό Βελανιδιά
της Μεσσηνίας, από πατέρα αγρότη, «πολύ αυστηρό άνθρωπο, αυταρχικό,
άκαμπτο, μα και άμεμπτο, αδερφέ μου», και μητέρα «αγία, τι να σου λέω,
δέκα παιδιά μεγάλωσε χωρίς να αδικήσει κανένα, με περίσσευμα αγάπης για
όλα -ξέρεις γιατί;- γιατί δεν είχε τίποτ’ άλλο να δώσει, μόνο αυτό,
αγάπη».

Επιμέλεια – Μετάφραση: Θανάσης Γιαλκέτσης
Ελευθεροτυπία
19/01/2011
Ο Αλέν Καγέ είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ
και έχει δημιουργήσει το «Αντιωφελιμιστικό Κίνημα στις Κοινωνικές
Επιστήμες» (Mauss), εμπνεόμενος από τις ιδέες του Γάλλου ανθρωπολόγου
Μαρσέλ Μος (1872-1950).Ο Καγέ αμφισβητεί την κυρίαρχη οικονομική σκέψη,
σύμφωνα με την οποία τα άτομα υποκινούνται μόνον από το εγωιστικό τους
συμφέρον. Σε αυτόν τον «ωφελιμισμό» αυτός αντιπαραθέτει ένα άλλο
θεμελιώδες κίνητρο της ανθρώπινης δράσης, το πνεύμα της γενναιοδωρίας
και της αλληλεγγύης. Το ακόλουθο κείμενο του Αλέν Καγέ δημοσιεύτηκε
στην εφημερίδα «Liberation».Το 1797, ο Τόμας Πέιν, ο κύριος υπερασπιστής και
θεωρητικός των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αφιερώνει στο Διευθυντήριο ένα
λίβελο του οποίου η επιχειρηματολογία παραμένει πιο επίκαιρη από κάθε
άλλη φορά. Αναρωτώμενος αν «η κατάσταση της κοινωνίας αύξησε ή μείωσε
την ευτυχία του ανθρώπινου γένους γενικά», συμπεραίνει ότι το
πρωταρχικό πολιτικό ζήτημα είναι να μάθουμε πώς να καταστήσουμε τον
πολιτισμό προτιμότερο από τη φυσική κατάσταση στα μάτια της μεγάλης
πλειονότητας των ανθρώπινων υπάρξεων. Ποιος μπορεί να αμφιβάλλει ότι
αυτό θα είναι το πρωταρχικό ζήτημα και του 21ου αιώνα: πώς θα
αποφύγουμε το ενδεχόμενο ένα μέρος της ανθρωπότητας, το οποίο γίνεται
τόσο περισσότερο φτωχό όσο το άλλο μέρος γίνεται όλο και περισσότερο
πλούσιο, να προτιμήσει τη «φυσική κατάσταση» -δηλαδή τον πόλεμο όλων
εναντίον όλων- από την κοινωνική κατάσταση;Πέρα από τις πολλαπλές επιμέρους απαντήσεις που
μπορούν να δοθούν σε αυτήν την πρόκληση, σημασία έχει να προσεγγίσουμε
το πρόβλημα έτσι όπως τίθεται στην πιο γενική του μορφή. Αυτό έγκειται
στο γεγονός ότι τα θεμέλια της κληρονομημένης αντίληψής μας για τη
δημοκρατία αποκαλύπτονται όλο και πιο ακατάλληλα για την κατάσταση του
παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Αυτά τα ωφελιμιστικά θεμέλια οργανώνονται με
αφετηρία το ερώτημα: «Σε τι μου χρησιμεύει αυτό;». Επομένως, η
δημοκρατία αντιμετωπίζεται ως ο καρπός μιας ελεύθερης ένωσης ατόμων που
αδιαφορούν το ένα για το άλλο, καθώς προσπαθούν όλα τους να
μεγιστοποιήσουν το ατομικό τους πλεονέκτημα. Ο σκοπός της είναι η
αναζήτηση της πιο μεγάλης ευτυχίας για τον πιο μεγάλο αριθμό ανθρώπων
και το μέσο είναι η οικονομική ανάπτυξη.

Τρεις κατηγορίες προβλημάτων

Αυτή η ωφελιμιστική ερμηνεία της δημοκρατίας θέτει τρεις κατηγορίες προβλημάτων:

1) Στο μέτρο που το δημοκρατικό ιδεώδες παγκοσμιοποιείται, καθιστά όλο
και πιο ανυπόφορη την ανισότητα και την ασυμμετρία ανάμεσα στους
παλιούς δυτικούς κυρίαρχους -που είναι συχνά οι παλιοί αποικιοκράτες-
και τις άλλες χώρες, έθνη, κουλτούρες, πολιτισμούς. Χωρίς μιαν
αναγνώριση της ίσης αξιοπρέπειας όλων των λαών και όλων των πολιτισμών
-που είναι πιο εύκολο να το λέμε παρά να το πραγματοποιήσουμε- δεν θα
αποφύγουμε τον πόλεμο όλων εναντίον όλων.

2) Η αποδοχή της δημοκρατίας της αγοράς εξαρτήθηκε
σε μεγάλο βαθμό από μια πρωτόγνωρη οικονομική ανάπτυξη, η οποία
προσέφερε σε όλους την προοπτική μιας ανοδικής κοινωνικής
κινητικότητας. Ωστόσο, στη Δύση η δυναμική αυτής της ισχυρής ανάπτυξης
έχει ανακοπεί. Το ζητούμενο είναι να μάθουμε αν το δημοκρατικό
ρυθμιστικό ιδεώδες θα μπορέσει να παραμείνει ζωντανό όταν υπάρχει
αναιμική ή σχεδόν μηδενική ανάπτυξη.

3) Τέλος, όλος ο κόσμος βλέπει ότι εκεί όπου η
δυναμική της ανάπτυξης παραμένει ακόμα ισχυρή (στις περιπτώσεις της
Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και των αναδυόμενων
χωρών), τίποτα δεν εγγυάται ότι αυτή θα είναι παράγοντας ουσιαστικού
και σταθερού εκδημοκρατισμού. Και προπάντων, όλα μάς οδηγούν να
πιστέψουμε ότι αυτή η ανάπτυξη δεν θα είναι δυνατή παρά μόνο για ένα
σχετικά σύντομο διάστημα, με τίμημα μια δραματική και μη αντιστρέψιμη
υποβάθμιση του οικοσυστήματος. Οπως είναι γνωστό, θα χρειάζονταν πολλοί
πλανήτες σαν τη Γη για να γίνει δυνατή η οικουμενική διάδοση του
δυτικού τρόπου ζωής.

Μη ωφελιμιστική δημοκρατία

Ολα αυτά συνοψίζονται σε ένα απλό και δραματικό ερώτημα. Η ωφελιμιστική
ελπίδα, φορέας της οποίας είναι εδώ και αιώνες η Δύση, ήταν η ελπίδα
της υπέρβασης της σύγκρουσης ανάμεσα στους ανθρώπους με την αύξηση της
υλικής ευημερίας. Μια τέτοια ανάπτυξη δίχως όρια γίνεται ήδη όλο και
περισσότερο προβληματική. Τώρα που δεν υπάρχει απεριόριστη ανάπτυξη, θα
κατορθώσουμε να βρούμε τα μέσα να συμβιώνουμε δημοκρατικά και με
αξιοπρέπεια, χωρίς να αλληλοσφαζόμαστε;

Τι θα μπορούσε λοιπόν να σημαίνει το σχέδιο να
βρούμε στη δημοκρατία μη ωφελιμιστικά ή αντιωφελιμιστικά θεμέλια; Στο
«Δοκίμιο για το δώρο» (1924), ο Μαρσέλ Μος αποδεικνύει ότι οι αρχαϊκές
κοινωνίες δεν βασίζονταν διόλου στην αγορά ή την ανταλλαγή, την
αγοραπωλησία ή το συμβόλαιο, αλλά σε εκείνο που αυτός αποκαλεί τριπλή
υποχρέωση του δώρου, της αποδοχής και της ανταπόδοσης. Με άλλα λόγια,
στην υποχρέωση του συναγωνισμού σε γενναιοδωρία προκειμένου να
αναγνωριστούν τα υποκείμενα ως πλήρως ανθρώπινες υπάρξεις. Αν το δώρο
έχει αυτήν την ειρηνευτική δύναμη, την έχει επειδή συμβολίζει την
αναγνώριση που οι συγκρουόμενοι άνθρωποι δίνουν στην αμοιβαία ανθρώπινη
αξία τους.

Αυτό είναι που πρέπει να μάθει να κάνει μια
πολιτική ιδεολογία νέου τύπου, που μπορούμε να την ονομάσουμε
«συμβιωτισμό» (convivialisme). Φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός ή
κομμουνισμός υπήρξαν εκδοχές μιας ωφελιμιστικής πολιτικής φιλοσοφίας
που θεωρούσε την απεριόριστη ανάπτυξη της υλικής ευημερίας ως την
κατεξοχήν απάντηση στη δημοκρατική προσδοκία. Ο συμβιωτισμός θέτει το
ζήτημα να μάθουμε πώς να «συμβιώνουμε καλά» και πώς να ζωογονήσουμε τη
δημοκρατία, ακόμα και αν δεν υπάρχει πλέον διαρκής οικονομική ανάπτυξη.
Αναμετριέται επομένως άμεσα με το κομβικό ζήτημα του καιρού μας, που
είναι εκείνο των μέσων της πάλης εναντίον της υπερβολής, της «ύβρεως»:
πώς η ανθρωπότητα μπορεί να μάθει να αυτοπεριορίζεται; Η βασική αρχή
του συμβιωτισμού και της πάλης εναντίον της έλλειψης ορίων έγκειται
στην επιβεβαίωση της «κοινής ανθρωπιάς» και της «κοινής κοινωνικότητας»
όλων των ανθρώπινων υπάρξεων. Η αρχή της κοινής ανθρωπιάς έχει δυο
αναγκαίες συνέπειες: να αποτρέψουμε το ενδεχόμενο να πέσουν ορισμένοι
σε μια κατάσταση υποβάθμισης της ανθρωπιάς τους, σε μια κατάσταση
υπανθρώπων, και το να μεταπηδήσουν άλλοι σε μια κατάσταση υπερανθρώπων.
Συγκεκριμένα, η πρώτη συνέπεια συγκλίνει με την πρόταση που ανέπτυξε ο
Τόμας Πέιν στο λίβελό του. Το μόνο μέσο, έγραφε, για να προσηλυτίσουμε
την πελώρια πλειονότητα των ανθρώπων στη βεβαιότητα ότι ο πολιτισμός
είναι προτιμότερος από τη φυσική κατάσταση είναι να τους προσφέρουμε
χωρίς προϋποθέσεις ένα ελάχιστο εισόδημα που θα τους επιτρέψει να
αποφύγουν την εξαθλίωση.

Απεριόριστος πλούτος για κανέναν

Στη συμβιωτική κοινωνία που πρέπει να οικοδομήσουμε, η πρωταρχική πηγή
της νομιμοποίησης των κρατών και των κυβερνήσεων θα έγκειται στην
ικανότητά τους να εξασφαλίζουν πραγματικά στους πολίτες τις βασικές
υλικές προϋποθέσεις της ύπαρξής τους, ανάλογα με τη γενική κατάσταση
της χώρας ή της περιοχής, όποια και αν είναι η φυλή τους, η θρησκεία
τους ή οι πεποιθήσεις τους. Συμμετρικά, το πρώτο μέτρο που πρέπει να
πάρουμε για να παλέψουμε ενάντια στο πνεύμα της υπερβολής, που
επικράτησε στον κόσμο τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι να
θεσμοθετήσουμε το ότι καμία ανθρώπινη ύπαρξη δεν νομιμοποιείται να
απολαμβάνει δυνητικά απεριόριστο πλούτο.

Στη δημοκρατική συζήτηση ανήκει το καθήκον να
καθορίσει ποια είναι η επιθυμητή και παραδεκτή απόκλιση πλούτου και
εισοδημάτων. Μόνον η επιβεβαίωση της απροϋπόθετης αρχής της κοινής
ανθρωπιάς και η συνδυασμένη θεσμοθέτηση ενός ελάχιστου και ενός
μέγιστου εισοδήματος μπορούν να μας δώσουν αληθινές ευκαιρίες για να
αποτρέψουμε τη διπλή καταστροφή που μας απειλεί βραχυπρόθεσμα: εκείνη
μιας δραματικής και μη αντιστρεπτής υποβάθμισης του φυσικού
περιβάλλοντος και εκείνη της έκρηξης του πολέμου όλων εναντίον όλων.

Χριστίνα Πάντζου
Ελευθεροτυπία
16/01/2011
Αισίως, και με πέντε μωρά να γεννιούνται κάθε
δευτερόλεπτο, ο παγκόσμιος πληθυσμός φτάνει φέτος τα επτά
δισεκατομμύρια κατοίκους, σύμφωνα με το Τμήμα Πληθυσμού των Ηνωμένων
Εθνών, φέρνοντας στην επιφάνεια παλιούς φόβους για το πόσο βιώσιμο
μπορεί να είναι το μέλλον του πλανήτη.

Πρόκειται για τη δεύτερη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που
αυξανόμαστε κατά ένα δισεκατομμύριο μέσα σε μόλις 12 χρόνια. Ο
παγκόσμιος πληθυσμός δεν έπαψε να αυξάνει από τον 14ο αιώνα, μετά την
εποχή του Μαύρου Θανάτου, δηλαδή της επιδημίας πανούκλας. Αλλά ποτέ δεν
γνώρισε την τεράστια αύξηση που σημειώθηκε τον 20ό αιώνα, ιδίως λόγω
της ραγδαίας μείωσης της θνησιμότητας χάρη στην ιατρική πρόοδο αλλά και
εξαιτίας των τεχνολογικών καινοτομιών που συνέβαλαν στην αύξηση της
γεωργικής παραγωγής.

Χρειάστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια για να
φτάσουμε το ένα δισεκατομμύριο το 1804, ενώ, όπως υπολογίζουν οι
ειδικοί, μέχρι την Αναγέννηση ο πληθυσμός διπλασιαζόταν κάθε 16-17
αιώνες. Αλλά απαιτήθηκε μόνο κάτι περισσότερο από έναν αιώνα για να
περάσουμε από το ένα δισ. στα δύο (1927) κι έκτοτε δεν παύσαμε να
επιταχύνουμε: φτάσαμε τα 3 δισεκατομμύρια το 1960, τα 4 το 1974, τα 5
το 1987 και τα 6 το 1999. Αν υπάρχει ωστόσο κάποιο αισιόδοξο μήνυμα,
επισημαίνει το περιοδικό «Νάσιοναλ Τζεογκράφικ» σε σχετικό του
αφιέρωμα, αυτό είναι σίγουρα ότι πρώτη φορά επιβραδύνθηκε ο ρυθμός
αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, που μετά από μια εντυπωσιακή κορύφωση
το 1963 με 2,2% έφτασε το 2009 στο ναδίρ του με μόλις 1,1%.

Το έβδομο δισεκατομμύριο κατακτήθηκε σε δώδεκα
χρόνια, όσο δηλαδή και το έκτο, και αυτό σημαίνει ότι στο διάστημα
1999-2011 αυξηθήκαμε μόνο κατά ένα έκτο έναντι μιας αύξησης του
παγκόσμιου πληθυσμού κατά ένα πέμπτο στο διάστημα 1987-1999. Και οι
προβλέψεις θέλουν τον παγκόσμιο πληθυσμό να συνεχίζει να αυξάνει αλλά
με βραδύτερους ρυθμούς, έως ότου σταθεροποιηθεί κάπου στα μέσα του
αιώνα.

Κάτι που επιβεβαιώνεται από τις ίδιες τις
εξελίξεις, καθώς η τεχνολογική πρόοδος και οι αλλαγές στα ήθη οδηγούν
από ένα δημογραφικό μοντέλο υψηλού ρυθμού γεννήσεων και θανάτων σε ένα
άλλο με χαμηλότερους ρυθμούς γονιμότητας και θνησιμότητας. Το μοντέλο
αυτό της «δημογραφικής μετάβασης» που έχουν υιοθετήσει και τα Ηνωμένα
Εθνη έχει ήδη επιτευχθεί στις αναπτυγμένες χώρες όπου το προσδόκιμο
ζωής αυξήθηκε από τα 35 χρόνια στις αρχές του αιώνα στα 77 και η
γονιμότητα μειώθηκε από τα 5-6 παιδιά στα 2,1 ανά γυναίκα. Αρχίζει τώρα
και κάνει την εμφάνισή του και στον αναπτυσσόμενο κόσμο με ταχύτατους
ρυθμούς, με το προσδόκιμο ζωής να έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε πολλές
χώρες και το δείκτη γονιμότητας να έχει μειωθεί δραστικά στην Απω
Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τη Λατινική Αμερική.

Ωστόσο, η ανθρωπότητα αυξάνεται με ρυθμό περίπου 80
εκατ. το χρόνο, όχι όμως και η Γη, πραγματικότητα που επαναφέρει κάθε
τόσο τις απαισιόδοξες (και επανειλημμένα διαψευσμένες) προβλέψεις του
Τόμας Μάλθους, τον 18ο αιώνα, ότι οδηγούμαστε στον αφανισμό γιατί τα
αγαθά αυξάνονται με αριθμητική πρόοδο ενώ ο πληθυσμός με γεωμετρική.

Παρά τις επανειλημμένες διαψεύσεις, παραμένει
επίκαιρη η αγωνία για το αν επαρκούν οι πόροι, αν αντέχει το
οικοσύστημα. Πώς θα επιτευχθεί να έχουν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη
μια αξιοπρεπή ζωή; Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν επαρκούν οι πόροι
του πλανήτη, αλλά το πώς διανέμονται κι αν έχουν όλοι τη δυνατότητα να
έχουν πρόσβαση σε αυτούς. Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι πόροι δεν
είναι διαθέσιμοι εκεί όπου περισσότερο χρειάζονται. Την απάντηση μόνο
οι πολιτικές μπορεί να τη δώσουν.

 

Νεανικός ο πλανήτης στο μέλλον

Το προφίλ του πληθυσμού της Γης, με τα 7 δισ. κατοίκους της, έτσι όπως το σκιαγράφησε η εφημερίδα «Le temp»:

* Το 60% θα κατοικούν στην Ασία. Περισσότεροι από τέσσερα
δισεκατομμύρια θα είναι οι Ασιάτες, ενώ κάπου ένα δισεκατομμύριο θα
κατοικεί στην Αφρική και άλλο ένα δισεκατομμύριο στην αμερικανική
ήπειρο. Οσο για την ευρωπαϊκή ήπειρο συνολικά, ο πληθυσμός της θα
φτάνει τα 750 εκατομμύρια. Ενώ στις αρχές του 1900 οι Ευρωπαίοι
εκπροσωπούσαν το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού, θα αρκεστούν σε ένα
μόλις 11% στα τέλη του χρόνου. Και δύο στους πέντε κατοίκους της γης θα
κατοικούν σε δύο μόνο χώρες: Κίνα και Ινδία.

* Η επικράτηση των αστικών κέντρων. Σύμφωνα με
εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, οι κάτοικοι των πόλεων θα ξεπεράσουν
εκείνους των αγροτικών και περισσότερα από τριάμισι δισεκατομμύρια
πολίτες θα ζουν πλέον σε αστικά κέντρα. Ιδίως σε κολοσσιαίες
μεγαλουπόλεις, που φιλοξενούν περισσότερους από δέκα εκατομμύρια
κατοίκους. Τη δεκαετία του 1950 υπήρχαν μόνο δύο πόλεις αυτού του
μεγέθους. Σήμερα υπάρχουν πάνω από είκοσι.

* Νέα μεταναστευτικά ρεύματα. Το 3% του παγκόσμιου
πληθυσμού θα ζει σε χώρες όπου επέλεξαν ή αναγκάστηκαν να
μεταναστεύσουν. Το ένα τρίτο περίπου από αυτούς θα μετακινηθεί εντός
του Νότου, ένα τρίτο από το Νότο στο Βορρά και το υπόλοιπο ένα τρίτο
εντός του Βορρά. Και μόνο κάπου δέκα εκατομμύρια θα αφήσουν το Βορρά
για να εγκατασταθούν στο Νότο.

* Δύο δισεκατομμύρια ανήλικοι. Ο πληθυσμός του
πλανήτη θα είναι πιο νεανικός, καθώς το 50% θα είναι κάτω των 29 ετών
και περισσότερο από το ένα τέταρτο δεν θα έχει κλείσει τα 15 του
χρόνια. Μόνο 600 εκατ. άνθρωποι, ένας στους δώδεκα, θα έχουν ηλικία άνω
των 65 ετών. Ενώ ένας στους δύο θα είναι κάτω των 15 ετών στην
Ουγκάντα, στην Ιαπωνία θα είναι μόνο ο ένας στους οκτώ, ενώ ένας στους
τέσσερις θα είναι άνω των 65 ετών.

* Λιγότερες γυναίκες. Η ανθρωπότητα θα έχει κάπως
περισσότερους άντρες από γυναίκες. Αυτή η διαφορά, της τάξης των 50
εκατομμυρίων, εξηγείται από το γεγονός ότι γεννιούνται περισσότερα
αγόρια από ό,τι κορίτσια, ενώ σε πολλές περιοχές εφαρμόζεται η
επιλεκτική άμβλωση θηλυκών εμβρύων. Αυτή η διαφορά μειώνεται με την
πάροδο της ηλικίας, έτσι που οι γυναίκες γίνονται περισσότερες έπειτα
από κάποια ηλικία.

Ελίζα Τρανταφύλλου (Ελευθεροτυπία)
16/01/2011
Λίγο ο φόβος για την κρίση, λίγο η αγάπη για
τη φύση, δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια ένα υπολογίσιμο κύμα «φυγής»
αρκετών Ελλήνων από μεγάλα αστικά κέντρα προς την ύπαιθρο. Η «Κ.Ε.»
ήρθε σε επαφή με ορισμένους από αυτούς, τους… νέας κοπής αγρότες και
κτηνοτρόφους. Ιδού οι ιστορίες τους.

Γιούλα Ζαχιώτη (Ελευθεροτυπία)

16/01/2011

Ο δήμαρχος του Ριάτσε αντί να φτιάξει ένα τείχος, έφτιαξε μια νέα κοινωνία

Σε μια εποχή που οι παράνομοι μετανάστες
γίνονται όλο και πιο ανεπιθύμητοι, μια μικρή γωνιά της νότιας Ιταλίας
άνοιξε την αγκαλιά της για 200 οικογένειες ξένων.

Στα χωριά της Μεγάλης Ελλάδας, στην περιοχή της
Καλαβρίας, ο δήμαρχος του μικρού χωριού Ριάτσε, Ντομένικο Λουκάνο, έχει
δημιουργήσει τα τελευταία έξι χρόνια μια πρότυπη κοινωνία μεταναστών
που συμβιώνει ειρηνικά με τους ντόπιους. Τους ελάχιστους δηλαδή που
έχουν απομείνει μετά τις απελάσεις της Ντράγκετα και την ανεργία τις
τελευταίες δεκαετίες.

Θανάσης Κούτσης (Ελευθεροτυπία)
16/01/2011
Οι υποψιασμένοι του γκουρμέ σύμπαντος ήδη τη
γνωρίζουν -δεν υπάρχει λίστα του τύπου «υπερτροφές του μέλλοντος» που
να μην την περιέχει.
Η κινόα, του γένους των χηνοποδιδών, δεν είναι δημητριακό -για την
ακρίβεια ως φυτό είναι πιο συγγενική με το σπανάκι, το παντζάρι και τον
αμάραντο- αλλά οι σπόροι της καταναλώνονται ως τέτοιο, και μάλιστα με
πλεονεκτήματα έναντι πολλών ανάλογων τροφών: δεν περιέχει γλουτένη και
χωνεύεται πιο εύκολα από το σιτάρι, το καλαμπόκι ή τη σίκαλη, ενώ
μπορεί να αντικαταστήσει το ρύζι σε οποιαδήποτε μορφή του.

An issue for the teaching and research agenda in rural health care.
Historically, the value compassion spans thousands of years,
particularly in a religious context. Despite the historical usage and
interpretations of the term ‘compassion’, there is still discussion on
how to define it, particularly as it may encompass a number of values
such as sympathy, empathy, and respect. Speaking at a recent event in
the UK, Jocelyn Cornwell, Director of the Point of Care Programme at
the Kings Fund¹,
suggested that compassion in its totality differs from other values in
that it goes beyond simply ‘feeling’ something for another person, and
implies some kind of action and effort as a result of the desire to
‘do’ something for another. Along similar lines, perhaps a most widely
used definition of compassion is that it reflects ‘a deep awareness of
the suffering of another, coupled with the wish to relieve it’².

Η παγκόσμια οικονομική κρίση θέτει σε δεινή
δοκιμασία τους δημοκρατικούς θεσμούς, εκτιμά ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι
Ζίζεκ

Συνέντευξη στον Πετρο Παπακωνσταντινου

 

Αν και απολύθηκε για τις αιρετικές
απόψεις και τον πολιτικό ακτιβισμό του υπέρ των δημοκρατικών δικαιωμάτων από
το καθεστώς του Τίτο, ο Σλαβόι Ζίζεκ παρέμεινε πιστός στον αριστερό
ριζοσπαστισμό.

Ισορροπώντας επιδέξια πάνω στο
τεντωμένο σχοινί που συνδέει τη μαρξιστική πολιτική οικονομία με τη λακανική
σχολή της ψυχανάλυσης, ο Σλοβένος διανοητής απέκτησε παγκόσμια φήμη όταν
μεταφράστηκε στα αγγλικά το μείζον φιλοσοφικό έργο του «Το υψηλό αντικείμενο
της Ιδεολογίας» (ελληνική έκδοση: Scripta, 2006).

Σήμερα, ο Ζίζεκ θεωρείται ένα είδος
«σούπερ σταρ» των ανθρωπιστικών επιστημών. Τα πολυάριθμα βιβλία του γίνονται
κατά κανόνα μπεστ σέλερ, όπως επιβεβαίωσε και το τελευταίο έργο του που
μεταφράστηκε στα ελληνικά «Βία – Εξι λοξοί στοχασμοί» (Scripta, 2010).

Από την εποχή του
Ντενγκ Χσιάο Πινγκ ο ασιατικός γίγαντας επένδυσε στα στοιχεία με τεχνολογική
υπεραξία και σήμερα κατέχει σχεδόν το μονοπώλιο στην παγκόσμια αγορά

Του OLIVER
ZAJEC*

 

Υπάρχουν ορισμένα μέταλλα αναγκαία για
την κατασκευή των συσκευών υψηλής τεχνολογίας, τα οποία αποκαλούνται «σπάνιες
γαίες». Στην παγκόσμια παραγωγή τους κυριαρχεί η Κίνα, η οποία και επέβαλε
πρόσφατα περιορισμούς στην εξαγωγή τους. Το «μεγάλο γεωπολιτικό παιχνίδι» μόλις
άρχισε. Για να εδραιώσει τον έλεγχό της πάνω σε αυτά τα στρατηγικής σημασίας
ορυκτά, η Κίνα εφάρμοσε αυτό που απορρίπτει ο δυτικός καπιταλισμός:
μακροπρόθεσμη βιομηχανική πολιτική.

21/11/2010

Εφημερίδα: ΒΗΜΑ

Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν, στον γραπτό ή
προφορικό λόγο, είναι φτωχό, αδύναμο και κυρίως τηλεγραφικό
Του Αποστολου Λακασα
Τα Ελληνόπουλα νιώθουν ότι μπορούν να
επικοινωνήσουν καλά με τους γονείς, τους φίλους, τους δασκάλους τους, τον
κοινωνικό περίγυρο. Ομως, δυστυχώς η γλώσσα που χρησιμοποιούν είναι φτωχή. Τα
περισσότερα μπορούν να χρησιμοποιούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή αλλά, η
κυρίαρχη χρήση των αγγλικών ή και των greeklish κάνει το λεξιλόγιο των παιδιών τηλεγραφικό, χωρίς
το βάθος που επιτρέπει ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας. Τα συμπεράσματα αυτά
προκύπτουν από μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
σε δασκάλους, καθηγητές και μαθητές.

Από τον Μιχάλη Μητσού
Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2010
Ίσως να είναι ακόµα νωρίς για απολογισµούς, γεγονότα της χρονιάς και πρόσωπα που ξεχώρισαν. Παρά ταύτα, µερικοί συγγραφείς στη Γαλλία σπεύδουν ήδη να προτείνουν τη λέξη που θεωρούν ότι σηµάδεψε το 2010.

Από τον Άλαν Σαπίρο
Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2010
Τις ρίζες της ελληνικής ταυτότητας αναζητά ο αµερικανός αρχαιολόγος στο πλαίσιο του µεγάλου ∆ιεθνούς Συνεδρίου «∆ιάλογοι των Αθηνών» που οργανώνει το Ιδρυµα Αλέξανδρος Ωνάσης την ερχόµενη εβδοµάδα
Πότε και πώς οικοδοµήθηκε η ελληνική ταυτότητα; Ο αρχαιολόγος Αλαν Σαπίρο, καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Τζονς Χόπκινς, απορρίπτει νεώτερες απόψεις για την αρχαιότητα, ανάµεσα στις οποίες και του αµερικανοπαλαιστίνιου θεωρητικούτης λογοτεχνίας Εντουαρτ Σαΐντ, σύµφωνα µε τις οποίες η ελληνική ταυτότητα «σφυρηλατήθηκε στο καµίνι των Περσικών Πολέµων». Και µε βάση ευρήµατα της αρχαιολογικής σκαπάνης, κυρίως αµφορείς προερχόµενους από το Μουσείο Γκετί, λέει ότι τα βασικά συστατικά της ελληνικής ταυτότητας γίνονταν αποδεκτά στον ελλαδικό χώρο αρκετά πριν από τους Περσικούς Πολέµους.

Από τον Μιχάλη Μητσού
Πέμπτη 18
Νοεμβρίου 2010
Γκρινιάζουµε – και δικαιολογηµένα – για την
κατάσταση στα ελληνικά σχολεία, το χαµηλό επίπεδο σπουδών, την αδιαφορία και
τον χαβαλέ. Για να ρίξουµε όµως µια µατιά και στη Γαλλία.

 

 

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Μάνος Χαραλαμπάκης Εύη Σαλτού

Πέμπτη 11 Νοεμβρίου 2010

Λέγεται nashi, είναι κίτρινο, μοιάζει με αχλάδι και είναι το… καμάρι της Κύπρου. Πριν από περίπου δύο εβδομάδες ο κύπριος υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Δημήτρης Ηλιάδης, ανακοίνωσε πως το εξωτικό ιαπωνικό φρούτο πλέον παράγεται και στην Κύπρο και πιο συγκεκριμένα στην κοινότητα της Κυπερούντας.

Νέοι µιλούν για την εµπειρία τους από την εθελοντική εργασία στο εξωτερικό

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Ζωή Λιάκα

Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2010

 

Γνώσεις, εµπειρία, διαµονή σε χώρα του εξωτερικού αλλά και αναβολή του άγχους της δουλειάς για έναν χρόνο, είναι αρκετά για να δελεάσουν και να ωθήσουν τους νέους στην εθελοντική εργασία. Σίτιση, στέγαση και ένα µικρό ποσό για τα καθηµερινά έξοδα κάνουν ακόµη πιο ελκυστική την ιδέα.

Ενα εναλλακτικό χωριό λίγο έξω από τη Βιέννη έγινε για περίπου έναν χρόνο ο τόπος κατοικίας της Φαίης Ράντου, η οποία σπούδαζε Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Λίγο πριν από την αποφοίτησή της και ενώ άρχισε να σκέπτεται το επαγγελµατικό µέλλον της, αποφασίζει να λάβει µέρος σε κάποια από τα προγράµµατα της Ελιξ. «Διάλεξα αυτό που ήταν σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία – την Εuropean Voluntary Service (ΕVS) – γιατί δεν θα είχα κανένα άγχος σχετικά µε τα χρήµατα και τη διαβίωσή µου εκεί» . Το χωριό όπου έµεινε για να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της η Φαίη Ράντου, της έδωσε τη δυνατότητα να ζήσει κοντά στη φύση και να ασχοληθεί µε τα παιδιά, τα οποία αγαπάει πολύ. «Οι κάτοικοι έχουν φτιάξει τους δικούς τους κανόνες, οι οποίοι είναι συνδεδεµένοι µε το περιβάλλον και τη φύση. Το εκπαιδευτικό σύστηµα που ακολουθούν για τα παιδιά τους είναι το Μοντεσσοριανό. Σε αυτό το σχολείο παρακολουθούν τα παιδιά τη βασική τους εκπαίδευση µέχρι την ηλικία των 14 και µετά ακολουθούν το συµβατικό σύστηµα. Η δοµή της εκπαίδευσης στο συγκεκριµένο σχολείο δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να επιλέγουν κατά κάποιο τρόπο τα µαθήµατα που θα διδαχθούν κάθε µέρα. Εγώ ήµουν υπεύθυνη για την αίθουσα της χειροτεχνίας. Κάποια παιδιά αποφάσιζαν να αρχίσουν την ηµέρα τους µε χειροτεχνία και µετά, για παράδειγµα, να µπουν στην αίθουσα των Μαθηµατικών. Δεν ήταν όλα εύκολα από την αρχή γιατί δεν µιλούσα γερµανικά και τα παιδιά µικρής ηλικίας δεν µιλούσαν αγγλικά. Ευτυχώς, µπόρεσα να κάνω εντατικά µαθήµατα γερµανικών και σιγά σιγά λύσαµε το θέµα της επικοινωνίας, που ήταν ένα βασικό εµπόδιο για την επαφή µας» λέει.

Από τον Σαντιάγο Αλμπα Ρίκο

Το ακόλουθο άρθρο του ισπανού φιλοσόφου Σαντιάγο Αλμπα Ρίκο δημοσιεύτηκε στο ιταλικό περιοδικό «Proteo».

Την ίδια μέρα που ο FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) μας πληροφορεί ότι η πείνα πλήττει σήμερα σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ανθρώπινες υπάρξεις και εκτιμά ότι η αναγκαία βοήθεια για να σωθούν οι ζωές τους είναι 30 δισεκατομμύρια δολάρια, η συντονισμένη δράση έξι κεντρικών τραπεζών (ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ενωση, Ιαπωνία, Καναδάς, Αγγλία και Ελβετία) ρίχνει 180 δισεκατομμύρια δολάρια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, για να σώσει τις ιδιωτικές τράπεζες. Μπροστά σε ένα τέτοιο δεδομένο απομένουν μόνον δύο εναλλακτικές δυνατότητες: ή είμαστε δημαγωγοί ή είμαστε ρεαλιστές. Αν αναφέρομαι στον φυσικό νόμο της προσφοράς και της ζήτησης και υποστηρίζω ότι στον κόσμο υπάρχει πολύ περισσότερη ζήτηση για ψωμί απ’ όση για επεμβάσεις αισθητικής χειρουργικής και πολύ περισσότερη ζήτηση για φάρμακα εναντίον της ελονοσίας απ’ όση για ενδύματα υψηλής μόδας· αν ζητώ ένα καντιανό δημοψήφισμα που θα ρωτάει τους ευρωπαίους πολίτες αν προτιμούν να διατεθούν οι αποταμιεύσεις της χώρας τους για να σωθούν ζωές ή για να σωθούν τράπεζες, είμαι αναμφίβολα δημαγωγός.

Υπάρχει κάτι… 

… για το οποίο θα πρέπει να χρωστάµε ευγνωµοσύνη στην παγκόσµια οικονοµική κρίση, που οι περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη δεν γνώρισαν άλλη χειρότερη από αυτήν. Μας έκανε να στρέψουµε την προσοχή µας στις ανισότητες που γίνονται ολοένα και πιο βαθιές στις δυτικές κοινωνίες. Δεν υπάρχει έρευνα που να µην καταλήγει σε αυτό το συµπέρασµα: οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, οι φτωχοί φτωχότεροι και η µεσαία τάξη εξαφανίζεται.

Μόλις πρωτοείδα το σλόγκαν «Η Ελλάδα είναι παντού» γραμμένο στο λεωφορείο που χρησιμοποιούσε η ποδοσφαιρική μας Εθνική για τις μετακινήσεις της στις πόλεις της Νότιας Αφρικής, το μυαλό μου πήγε στον πολυταξιδεμένο Νίκο Καββαδία και τη  «Βάρδια» του. Θυμάται λοιπόν και αφηγείται στους συντρόφους του ένα από τα πρόσωπα αυτού του εξαιρετικού πεζογραφήματος:

«Ημουνα ναύτης τότε μ’ ένα του Κούπα. Νιάνιαρο. Πιάσαμε κει πάνου σ’ ένα νησί από δαύτα, για δέρματα. -Εξυσε το κούτελό του – Δε θυμάμαι πώς το λέγανε… Κόσκα… Κίσκα…. Ετσι κάπως. Κρύο. Κατούραγες και δεν πρόφταινε να φτάσει κάτου. Πάγωνε στον αγέρα. Πόρτο να σου πετύχει! Κάτι αποθήκες σκεπασμένες με τσίγκο. Ούλο νύχτα. Πώς να κοιμηθείς στην πλώρη… Βγήκαμε πεντέξι Κεφαλονίτες παρέα. Πίσω από τις αποθήκες ανακαλύψαμε ένα χαμηλό σπίτι, μ’ ένα φανάρι κρεμασμένο, που ’γραφε: Spirits and wines, smoke and matches. Για γυναίκες δεν έλεγε. Μας άνοιξε ντυμένος βαριά, σα Σκιμώος. Κάτι τεράστια μουστάκια ξεπετιόνταν άγρια από το φασκιωμένο μούτρο του. “Sit down Sorrs”, μας είπε σα να μας έβριζε. Καθίσαμε σε κάτι μπάγκους μπρος σ’ ένα χαμηλό τραπέζι και του παραγγείλαμε μια μποτίλια πιοτό. Το πάτωμα ήταν στρωμένο ροκανίδι. Κάνα δυο ράφια με σκονισμένες μποτίλιες, στον τοίχο. Πάτησε σ’ ένα σκαμνί για να φτάσει το ράφι. Γλίστρησε, να κατάφερε να μην του φύγει η μποτίλια απ’ τα χέρια.

«Καθώς ο σκύλος, ο δεμένος με πολύ κοντόν σχοινίον εις την αυλήν του αυθέντου του, δεν ημπορεί να γαυγίζη ούτε να δαγκάση έξω από την ακτίνα και το τόξον τα οποία διαγράφει το κοντόν σχοινίον, παρομοίως κ’ εγώ δεν δύναμαι ούτε να είπω, ούτε να πράξω τίποτε περισσότερον παρ’ όσον μου επιτρέπει η στενή δικαιοδοσία, την οποίαν έχω εις το γραφείον του προϊσταμένου μου».

Περιγράφει τον εαυτό του αυτολοιδορούμενος ο παπαδιαμαντικός αφηγητής, στο «Ονειρο στο κύμα». Και περιγράφει την παρούσα κατάσταση πικράς αθυμίας του Ελληνος, έτσι δεμένου με κοντό σχοινί, ώστε αν τεντωθεί να κινδυνεύει να πνιγεί, να σχοινιασθή.

Σερζ Λατούς: «Χρειάζεται μια πολιτιστική
επανάσταση για να μπορέσουμε να βγάλουμε τον καπιταλισμό από τις ζωές μας»

Το όνομα του γάλλου οικονομολόγου Σερζ
Λατούς έχει συνδεθεί με την ιδέα της «αποανάπτυξης», που θεωρήθηκε αιρετική και
ουτοπική, αλλά αποκτάει τώρα νέο ενδιαφέρον ως πιθανή πολιτική απάντηση στην
παρούσα οικονομική κρίση. Ο Σερζ Λατούς έδωσε στην ιταλική εφημερίδα «il Manifesto» τη συνέντευξη
που ακολουθεί.

 

– Εσείς μιλάτε
για «αποανάπτυξη», αλλά είναι πολλοί εκείνοι που διατυπώνουν αντιρρήσεις για τη
δυνατότητα εφαρμογής ενός τέτοιου σχεδίου.

Οι κριτικές υπογραμμίζουν συχνά το
γεγονός ότι το να βγούμε από ένα μοντέλο ανάπτυξης βασιζόμενο στη συσώρευση
αγαθών συνεπάγεται μια πτώση της ποιότητας της ζωής. Μπορώ να πω ότι η
αποανάπτυξη σηματοδοτεί την έξοδο από ένα μοντέλο ανάπτυξης και μια βαθιά
αλλαγή στον τρόπο ζωής μας. Αυτό δεν σημαίνει όμως μια χειρότερη ποιότητα ζωής
σε σχέση με εκείνη που χαρακτηρίζει τις κοινωνίες του Βορρά του πλανήτη. Το
βέβαιο είναι ότι πρέπει να αλλάξουν τα κριτήρια, οι παράμετροι που καθορίζουν
την ποιότητα ή όχι της ζωής σε μια κοινωνία. Ο βιομηχανισμός σήμαινε μια
συσσώρευση εμπορευμάτων που έπρεπε να καταναλωθούν, για να μπορούν έπειτα να
παραχθούν ξανά. Αυτό προκάλεσε μόλυνση του περιβάλλοντος και μια «κατανάλωση»
των φυσικών πόρων, χωρίς τη δυνατότητα αναπαραγωγής τους. Είναι η κατάσταση του
πλανήτη αυτή που μας υπαγορεύει να αλλάξουμε κατεύθυνση πορείας, επειδή αν
συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο υπάρχει ο κίνδυνος η κατάρρευση του καπιταλισμού να
συμπέσει με το τέλος του ανθρώπινου γένους. Η αποανάπτυξη μπορεί επομένως να
αποτελέσει μια λύση. Αυτό δεν σημαίνει ότι χρειάζεται να απαρνηθούμε μηχανές
και εργαλεία που έχουν βελτιώσει την κατάστασή μας. Αυτό που πρέπει κυρίως να
τονιστεί είναι η αξία χρήσης τους και όχι η αξία ανταλλαγής τους. Αυτό σημαίνει
ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται υλικά που μολύνουν λιγότερο, με την προοπτική να
διαρκούν πολύ περισσότερο μέσα στον χρόνο και να καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια.
Υπάρχει έπειτα το θέμα των τρόπων ζωής. Εδώ η αλλαγή πρέπει να είναι ριζική,
επειδή χρειάζεται να παίρνουμε υπόψη μας τα φυσικά όρια της ανάπτυξης.

 

– Η
αποανάπτυξη θέτει και ζητήματα δημοκρατίας. Ποιος αποφασίζει; Και ποιοι είναι
οι οργανισμοί που ελέγχουν αυτούς που αποφασίζουν;

Αν το πρόβλημα συνοψιζόταν στα δύο
ερωτήματα που εσείς διατυπώσατε, θα ήμασταν ήδη σε ένα καλό σημείο. Θα ήμασταν
δηλαδή σε μια κατάσταση στην οποία μας τίθεται το καθήκον να οργανώσουμε
δημοκρατικά την έξοδο από την «κοινωνία της ανάπτυξης». Σε όλες τις συναντήσεις
που κάνω αυτό είναι το πρόβλημα που θέτω στους συνομιλητές μου, επειδή η
αποανάπτυξη υποδεικνύει την κατεύθυνση πορείας, αλλά δεν θέτει φραγμούς στο πώς
θα την βαδίσουμε. Οφείλουμε να πειραματιστούμε θεμελιώνοντας μορφές ζωής και
δημοκρατικούς κοινωνικούς θεσμούς, στους οποίους η λιτότητα, η μείωση της
κατανάλωσης και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα παίζουν ένα ρόλο
καθοδήγησης και προσανατολισμού των επιλογών. Με άλλα λόγια χρειάζεται μια
προηγούμενη πολιτιστική επανάσταση, που θα έχει ως στόχο της την κριτική στη
θεολογία της οικονομικής ανάπτυξης, δηλαδή σε εκείνη την ιδεολογία που
εγκλωβίζει τους ανθρώπους σε κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες δεν επιτρέπουν μιαν
ευτυχισμένη ζωή. Χρησιμοποιώ τον όρο ευτυχία ως συνώνυμο της ελευθερίας, της
υπέρβασης της εμπορευματοποίησης των αθρώπινων σχέσεων και της απελευθέρωσης
από την αναγκαιότητα.

– Στον λόγο
σας είναι παρούσα η απήχηση μαρξιστικών θεματικών, όπως η κριτική στην
αλλοτρίωση, αλλά και των θεωριών που ταυτίζουν τον καπιταλισμό ή την οικονομία
της αγοράς με τη νεωτερικότητα.

Γνωρίζω τις κριτικές που ορισμένοι φίλοι
μαρξιστές ασκούν στην αποανάπτυξη. Σε αυτούς απαντώ πάντοτε ότι η έξοδος από
τον καπιταλισμό είναι και ο δικός μου στόχος. Αλλά, διαφορετικά από εκείνους,
εγώ θέτω ένα πρωταρχικό πρόβλημα: πώς μπορούμε να βγάλουμε τον καπιταλισμό από
τις ζωές μας; Και εδώ επανέρχομαι στην αναγκαιότητα μιας πολιτιστικής
επανάστασης πριν από την πολιτική επανάσταση. Αναφέρομαι στον Αντρέ Γκορζ, ο
οποίος στο έργο του λέει καθαρά ότι το εργατικό κίνημα υπήρξε επί μακρόν
πεπεισμένο ότι η υπέρβαση του καπιταλισμού δεν σήμαινε υποχρεωτικά μια κριτική
του βιομηχανισμού. Και ήταν ο ίδιος ο Γκορζ εκείνος που μίλησε για τον υπαρκτό
σοσιαλισμό ως μια παραλλαγή του βιομηχανισμού, καθώς αυτός ο σοσιαλισμός ήταν
δέσμιος της φετιχοποίησης της ανάπτυξης και της προόδου. Βρισκόμαστε στην
κατάσταση στην οποία μπορούμε να εργαστούμε για την οικοδόμηση μιας ελεύθερης
κοινωνίας, χωρίς να πρέπει υποχρεωτικά να πληρώσουμε το υψηλό τίμημα της
καταστροφής του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, όπως έγινε στον υπαρκτό
σοσιαλισμό.

 

– Εσείς
υποστηρίζετε ότι η οικονομική κρίση καθιστά την αποανάπτυξη μιαν εφικτή
πολιτική λύση για το κοντινό μέλλον.

Ναι, η αντίληψή μου για τον χρόνο δεν
έχει καμιά σχέση με τη συγκυρία. Η αποανάπτυξη είναι μια μακρόπνοη κοινωνική
και πολιτική διαδικασία. Προς το παρόν, χρειάζεται να συνεχίσουμε να
καταγγέλλουμε τα κοινωνικά όρια της οικονομικής ανάπτυξης. Ας πάρουμε το
παράδειγμα της Κίνας. Αν συνεχιστεί η οικονομική ανάπτυξη βιομηχανικού τύπου,
υπάρχει ο κίνδυνος της οικολογικής κατάρρευσης. Και πράγματι, ακόμα και στο
Πεκίνο αρχίζουν να διατυπώνονται ισχυρές αμφιβολίες για τον δρόμο που έχουν
πάρει. Υπάρχει έπειτα στις Ηνωμένες Πολιτείες ένα ζωηρό ενδιαφέρον για την
πράσινη οικονομία. Πρόκειται για ενθαρρυντικές ενδείξεις που πρέπει να
βοηθηθούν και να ενισχυθούν. Γνωρίζοντας ωστόσο ότι είναι μόνον μικρές
ενδείξεις μιας αντιστροφής της κυρίαρχης τάσης. Χρειάζεται να εργαστούμε έτσι
ώστε από τα μικρά βήματα να γεννηθούν μεγάλα κινήματα για τον μετασχηματισμό
της κοινωνίας. *

Τα παιδιά…
… καλούνται πάλι να επικοινωνήσουν µεταξύ τους και µε την κοινωνία ουσιαστικά
χωρίς γλωσσικό όργανο. Αλαλα και αφασικά. Αραγε πόσες λέξεις θα χαθούν από το
ήδη ισχνό λεξιλόγιό τους και αυτή τη χρονιά; Οι δάσκαλοι ίσως να βρίσκονται στη
θέση τους, αλλά η γλώσσα παραµένει στην εξορία εδώ και πολλές δεκαετίες. Δεν
έχουν αποµείνει παρά µόνο µερικά θραύσµατα από το ιστορικό της σώµα, που
µοιάζει πια µε δάσος υλοτοµηµένο από απερίσκεπτους ανθρώπους. Παλεύουν τα
παιδιά να τα συνταιριάξουν σε νοήµατα, σε µια εποχή κατά την οποία οι
πληροφορίες συµπυκνώνονται σε ολοένα και πιο µικρά και πρακτικά «πακέτα», µε
ολοένα και περιορισµένο περιεχόµενο.

Οι διάλεκτοι…
… και οι γλώσσες του κόσµου υποχωρούν σε µεγάλους αριθµούς. Κάθε δέκα µέρες
χάνεται µία, γράφει ο συγγραφέας Αλεξ Ρόουζ στο περιοδικό του αµερικανικού
πανεπιστηµίου Ντρέξελ. Το 40% από αυτές κινδυνεύει σήµερα µε εξαφάνιση. Για τον
θάνατο των γλωσσών γράφει και ο Κ. Ντέιβιντ Χάρισον στο οµώνυµο βιβλίο του. Και
εκφράζει τις ανησυχίες του. Γιατί η γλώσσα µάς δείχνει πώς δουλεύει το µυαλό.
Κάθε απώλειά της σηµαίνει πως κλείνει για πάντα η πόρτα σε έναν απέραντο πλούτο
γνώσεων. Η γνώση συχνά είναι ενσωµατωµένη µέσα στην ίδια τη γλώσσα. Οταν ένας
πολιτισµός εγκαταλείπει τη µητρική του γλώσσα, όπως συµβαίνει µε την επικράτηση
των παγκοσµιοποιηµένων γλωσσών (αγγλικής, αµερικανικής, ισπανικής), χάνεται για
πάντα ένας ανεκτίµητος πλούτος γνώσεων. Ο λαός των Καγιάπο, ας πούµε, λέει τη
µέλισσα µε 85 διαφορετικές λέξεις. Καθεµιά εξειδικεύει τις απειροελάχιστες
διαφορές των µελισσών στον τρόπο πτήσης, στα τελετουργικά ζευγαρώµατος, στην
κατασκευή της κερήθρας. Αν η γλώσσα τους χαθεί, θα χαθεί µαζί της και ο πλούτος
των µελισσοκοµικών τους γνώσεων.

Η γλώσσα…
… είναι µια αποθήκη της µυθικής και ιστορικής κληρονοµιάς ενός πολιτισµού. Οι
ιστορίες που περνούν από γενιά σε γενιά µε την προφορική παράδοση χάνονται
αµετάκλητα από τη στιγµή που θα πεθάνει και ο τελευταίος άνθρωπος που µιλάει
αυτή τη γλώσσα. «Τι θα ήταν σήµερα ο δυτικός πολιτισµός χωρίς ολύµπιους
αθάνατους σαν τον Δία και την Ηρα, τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο, τον Ποσειδώνα,
τον Αρη, τον Ερµή, την Αφροδίτη ή θνητούς σαν τον Νάρκισσο, τον Ενδυµίωνα, τον
Πυγµαλίωνα, τον Περσέα, την Ηλέκτρα, τον Οδυσσέα;» αναρωτιέται ο Χάρισον.

«Οι θρύλοι τους ενέπνευσαν αναρίθµητες αφηγήσεις ανά τους αιώνες. Αραγε πόσες
τέτοιες αφηγήσεις θα τα καταφέρουν σήµερα να περάσουν στην επόµενη γενιά;».

Ποιοι είµαστε…
… εµείς που θα πούµε στα παιδιά µας να διατηρήσουν τη γλωσσική τους
κληρονοµιά, έστω κι αν αυτό τους κοστίσει την πρόσβαση σε πιο πρακτικές σπουδές
που οδηγούν σε πιο επικερδή καριέρα; αντηχεί ο αντίλογος. Οµως, καθώς οι
γλωσσικές σπουδές υποχωρούν µπροστά στην επικράτηση του πρακτικού και
προσοδοφόρου, οι αξίες που απειλούνται σήµερα µε εξαφάνιση είναι η γνώση, η
παράδοση και το κάλλος. Είναι αυτά πράγµατα που µπορούν να ζυγιστούν µε την
εξίσωση κόστος – κέρδος;

Κατεβάστε το αρχείο σε μορφή doc.

Κατεβάστε το αρχείο σε μορφή doc.