Το Πανεπιστήμιο των Ορέων είναι ένας μη κερδοσκοπικός εθελοντικός οργανισμός, μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Mountain Partnership, Food and Agriculture Organization, με έδρα την Κρήτη.
Ιδρύθηκε το 2008, μετά από μια πρωτοβουλία του τότε Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθ. Ι. Παλλήκαρη και άλλων καθηγητών του ιδρύματος, με σκοπό να επιτύχει ένα δυναμικό άνοιγμα της ακαδημαϊκής κοινότητας προς την κοινωνία. Έκτοτε ακαδημαϊκοί από μεγάλα Ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, διανοούμενοι, τεχνίτες, βοσκοί, αγρότες, υφάντριες της Κρήτης, εργάζονται άοκνα, για τη διατήρηση και μελέτη του τρόπου ζωής των ορεινών κοινοτήτων, την αναβίωση των φυσικών πηγών πλούτου, την συνεχή ιατρική υποστήριξη των κατοίκων, την αποθάρρυνση της εγκατάλειψης των χωριών και το γεφύρωμα της επιστημονικής με την βιωματική γνώση.
Το ΠτΟ, έχει θέσει στο κέντρο της προσοχής του, τις ορεινές περιοχές της Κρήτης και της Ελλάδας, με την προοπτική σύντομα να ενταχθούν και οι νησιωτικές, καλλιεργώντας την επαφή με τους κατοίκους και τους φορείς των περιοχών τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Με την αλληλεπίδραση της δυναμικής αυτών των μέχρι τώρα θεωρούμενων ετερόκλητων ομάδων, το Πανεπιστήμιο των Ορέων δημιουργεί και θέτει σε λειτουργία ένα δίκτυο κι έναν μηχανισμό δράσεων, τα οποία προωθούν την αμοιβαία ανταλλαγή γνώσης και αυθεντίας σε πολλαπλά επίπεδα.
Προβάλλοντας τη μέθοδο της αλληλοδιδασκαλίας ως τον πιο κατάλληλο τρόπο για να πραγματώσει τους στόχους του, το Πανεπιστήμιο των Ορέων εργάζεται για να εξασφαλίσει τον ίσο και άμεσο διάλογο των αστικών κέντρων με τις περιοχές της περιφέρειας, με σκοπό:
α) να προωθήσει την αναδιανομή των μαθησιακών ευκαιριών κυρίως σε άτομα που στερούνται το δικαίωμα στην άμεση αλλά και έμμεση γνώση,
β) να ευαισθητοποιήσει γύρω από τις γεωγραφικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των περιοχών,
γ) να βελτιώσει τις συνθήκες υγείας που παρέχονται σε αυτές τις περιοχές, και
δ) να προστατεύσει τις μακραίωνες παραδόσεις και μεθόδους παραγωγής, θέτοντας παράλληλα υψηλά κριτήρια σε ό,τι αφορά στην αισθητική αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι σύγχρονες κοινωνίες αποτελούνται από «κοινωνίες πόλεων» στις οποίες, οι άνθρωποι της υπαίθρου και κυρίως οι κάτοικοι των απομακρυσμένων περιοχών, απομονώνονται, αποθαρρύνονται και οδηγούνται σε απογοήτευση, ενώ όλο και περισσότερο διαδίδεται ο παγκόσμιος μέσος τύπος ανθρώπου με επαγγελματική απασχόληση και κάποια μόρφωση, αλλά χωρίς την προσωπικότητα που τον ξεχωρίζει από τους άλλους, όπως σε παλαιότερες εποχές.
Το Πανεπιστήμιο των Ορέων είναι εθελοντική μη κερδοσκοπική οργάνωση, μέλος του Mountain Partnership-Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Για την υλοποίηση των στόχων του Πανεπιστημίου των Ορέων, πραγματοποιούνται μαθήματα Αλληλοδιδασκαλίας σε σχολικές μονάδες των ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών, με διαδραστικές παρεμβάσεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα μεταξύ μαθητών, αστικών περιοχών και αυτών της υπαίθρου.
Το Πανεπιστήμιο των Ορέων επιδιώκει να γίνει το σημείο όπου το Πανεπιστήμιο ως θεσμός, που παρακολουθεί τις πολύπλευρες ανάγκες της κοινωνίας και η Τοπικότητα συναντώνται. Να γίνει η γέφυρα ανάμεσα στην επιστημονική και την βιωματική γνώση. Γι’ αυτό έχει αναπτύξει 4 τομείς δράσης, οι οποίοι αντανακλώνται και στις 4 Ομάδες Εργασίας του:
Οι πιο άμεσες δράσεις του έχουν να κάνουν με την οργάνωση δημοσίων διαλέξεων, συναντήσεις, εκδηλώσεις, σεμινάρια ενισχυτικά της διδασκαλίας σχολικών μαθημάτων και ιατρικές εξορμήσεις. Παράλληλα, επεκτείνει διαρκώς τη δράση του στους τομείς της οικονομικής συμβουλευτικής, των συνεργιών και συμπράξεων, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται το εγχείρημά του για τη διεξαγωγή ερευνών στις δεδομένες περιοχές, με σκοπό να μελετηθούν σε βάθος τα προβλήματά τους, όπως τα αντιλαμβάνονται, τα βιώνουν και τα αρθρώνουν οι ίδιοι οι κάτοικοί τους.